Bir şeyi -iyi- ya da -kötü- olarak nitelemek, onun algı - kavrayış sınırlarımıza girdiği kadarını ele alıp yargılamak olabilir mi?

Aslında kabaca mutabakat sağlansa da ta mbir mutabakat sağlanmış değil. Felsefede de ahlak felsefesined işlenen bu konuda filozoflar bir kutuplaşmış durumda. Antik yunanda hazcılık dediğimiz "insana haz veren iyidir" anlayışından nietzschenin erdemli insan anlayışına kadar. Felsefe dışında asketiklik yani çilecilik ile özdeştiren insanlar, çoğu dinin temelini de attı.

Pragmatistler tarafından iyi olan ise faydalı olandı. Tabiki faydayı etraftaki tüm varlıkları,olayları ve bağlantıları çözebilecek kültürlü,zeki birileri tarafından (iktidar erki) belirlenmeli dendi ve konumuz dışı bir kaç kabul ile de birleşip liberalizm geliştirildi.

Durheim'e göre ise toplumsal bilinçe sahip insan iyi insan iken toplum dışı davranışlar anomali olarak gösterildi.

Günümüzde ise genel anlayış nietzsche'nin bireysel olarak insanın iyi olması gerektiği toplumsallığın reddedildiği erdemli insan ile weber'in homo economicus'unun arasında sıkışıp kalmış durumdadır.

Tüm dünyada hüküm süren neoliberal yönetim biçimlerinde de bariz bir şekilde görebileceğimiz şudur ki bir yandan nietzsche'nin bireysel özgürlüğü özendilirelerek bedenin piyasaya katılması sağlanmaya çalışılmakta (Nietzsche sanırım erdemli insanının bu şekilde kullanıldığını görse çok sinirlenirdi.) Diğer yandan ise Durkheim'in toplumsal bilinci desteklenerek vatan gibi kavramlarla toplum olunmaya çalışılmaktadır. Foucault'un deyişi ile de tüm bu dengenin sağlamak ile yükümlü iktidar erki iken bu dengenin doğrulayıcısı ise piyasa olacaktır.Yani homo economicus doğacaktır.

Soruyu doğru anlayıp/anlamamak arasında kalarak iyi ve kötü kavramını ben Spinoza açısından ele almayı kendimce daha tatmin edici biliyorum. Ona göre bu kavramlar şöyle ifade edilir; Bedenin eyleme ya da etki gücünün azalması/çoğalması. Bedenin varlığını sürdürme çabası ya da tersi durumu yaratandır bu kavramlar. Üstelik birçok duygunun bu eyleme gücünün azalma-çoğalma üzerinden doğduğunu söylüyor. İfade etmek doğrusuysa diğer duygular bunun alt sekmeleri. Bu durumda bu kavramlar öznel hale bürünüyor. Çünkü ben için iyi/kötü olan durumu ortaya çıkarıyor. Benin eylem gücünü artıran ya da azaltan şey bir başkası için tersi durumları ortaya çıkarabilir. Özgül kip mi deniliyordu buna? Dolayısıyla bu kavramlarda bir keskinlik yoktur ya da mutlak değildir.