Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Sorulara Dön
20

Ağaçların toprak altında birbirlerinin yararına iş yapması, seçilim mekanizmalarından akraba ve grup seçilimi ile açıklanabilir mi?

Suzanne Simard'ın bildirdiği gibi ağaçların toprak altında etkileşimde olmaları seçilim mekanizmalarından akraba ve grup seçilimi ile açıklanabilir mi
3,170 görüntülenme
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
1 Cevap

Güzel bir soru. Bir botanist daha iyi cevap verebilecektir ama özünde bence cevap "büyük olasılıkla evet".

Aynı ormanda yaşayan ağaçlar, köklerinden yaydıkları hormonlar ve savunma sinyalleri ile birbirlerini uyarabilirler ve bu sayede zararlı bir unsura karşı daha hızlı tepki verebilirler. İşbirliği, özellikle de yakın akraba olan, yani genleri birbirine benzer olan bireyler arası işbirliği, evrimsel açıdan müthiş anlamlı ve kolaylıkla açıklanabilen bir unsur. Akrabalarınızı kayırdığınızda, sizi temsil eden genleri daha fazla taşıyan bireylerin hayatta kalmasına ve üremesine yardım etmiş oluyorsunuz; böylece kendi genlerinizi gelecek nesle çok daha fazla aktarıyorsunuz. Akraba seçilimi dediğimiz bu evrim mekanizması, altruistik (yani fedakar) davranışların veya "bencil olmayan davranışların" evrimini kolaylıkla açıklıyor.

Tüm Reklamları Kapat

Ama bitkiler arası dayanışmayı da abartmamak lazım: Her şeyden önce, bu "işbirliğini" sağlayan ana unsur, bitki köklerine tutunmuş mantarların oluşturduğu mikoriza ağı. Ve bu ağ, bitkilere fayda sağlıyor olsa bile, mantarlara daha fazla fayda sağlıyor. Ve mantarlar, eğer gerek görürlerse, bitkiden aldıkları besinleri diğer bitkilere değil, zararlı bitkilere de aktarabiliyorlar; o zaman da "parazitik davranış" diyoruz. Yani bu dayanışmayı çok fazla insanlaştırmak doğru değil.

Tabii ufak bir asteriks var: Daha önceden yazdığımız gibi bitkiler, dayanışmayı seçtikleri zaman sadece akrabalarına yardımcı olmuyorlar ve kendileriyle rekabet hâlinde olan bitkileri (kimi zaman kendi akrabaları olsa bile) allelokimyasallar denen bazı kimyasallar salgılayarak zehirleme yoluyla "cezalandırmayı" seçebiliyorlar. Dolayısıyla genel geçer olarak mikroizyal iletişime "akraba seçilimi" demek hatalı olabilir; fakat onun spesifik bazı parçalarında akraba seçilimine örnek olabilecek bulgular var (kesin olmasa da).

Tüm Reklamları Kapat

Örneğin yersarmaşıklarında (Glechoma hederacea) yapılan bir çalışmada, bitkilerin kökler yoluyla akrabalarını tanıdığı istatistiki olarak anlamlı şekilde gösterildi; ancak bu akrabalığa bağlı olarak davranış değişimi kesin olarak gösterilemedi.[1] Bunun gibi çalışmalar bize yol gösteriyor ve bitkilerde de akraba seçilimi olabileceğine işaret ediyor; fakat bunun boyutları maalesef henüz yeterince çalışılmış değil. Daha ziyade araştırmalar "akraba tanıma" (İng: "kin recognition") sahasında.

Yine de bitkilerin kökler yoluyla akrabalarını tanıması sonrası o yönde yayılmayı kısıtlamasının "akraba seçilimi" olduğunu açıktan açığa iddia edenler var.[2] Ama herkes bunda tamamen ikna olmuş değil ve "niş bölümlenmesi" ile açıklanabileceğini söyleyebiliyorlar.[3]

Yani ağaçların bilgeliği hoş bir imge olsa da, en nihayetinde hayatta kalma ve üreme mücadelesi veren organizmalar olarak kıran kırana bir mücadele de veriyorlar. Ağaçları, bize güzel dersler verdikleri için değil, sırf "ağaç oldukları için" koruyabilmeliyiz. Sorunuzla ilgili olaraksa, sanıyorum "Araştırmalar devam ediyor." demek yanıltıcı olmaz.

Kaynaklar

  1. E. L. Goddard, et al. (2020). Evidence For Root Kin Recognition In The Clonal Plant Species Glechoma Hederacea. Frontiers in Ecology and Evolution. doi: 10.3389/fevo.2020.578141. | Arşiv Bağlantısı
  2. In Defense of Plants. Kin Selection In Plants. (15 Ekim 2015). Alındığı Tarih: 5 Aralık 2021. Alındığı Yer: In Defense of Plants | Arşiv Bağlantısı
  3. A. L. File, et al. (2011). Fitness Consequences Of Plants Growing With Siblings: Reconciling Kin Selection, Niche Partitioning And Competitive Ability. Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences, sf: 209-218. doi: 10.1098/rspb.2011.1995. | Arşiv Bağlantısı
9
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close