Sodyum Aljinat Nedir? Plastik Kirliliğini Azaltabilir mi?

Besin maddelerinin paketlenmesindeki temel prensip, besinlerin dışarıdan herhangi bir fiziksel, kimyasal veya biyolojik bir etkene maruz kalmaması ve bu sayede raf ömrünün uzayıp herhangi bir bozulmaya uğramadan son kullanıcıya ulaşmasını sağlamaktır.

Besinlerin kimyasal olarak değişikliğe uğramasının ve bozulmasının ana nedenlerinden birisi, hava ile temastır. Havadaki oksijen ve azot maddeleri besinlerdeki kimyasallar ile tepkimeye girerek kimyasal değişikliklere neden olur. Bu yüzden gıda paketlerinin havayı geçirmeyecek yapıda olması önemlidir.

Food tank

Hem havayı geçirmeyecek polimer bir yapıda olması bakımından hem de kolay elde edilip kolay işlenebilmesi bakımından plastik, gıda ambalajlarında en çok kullanılan maddelerden biridir. Ancak gıda ambalajlarında kullanılan plastiklerin tek kullanımlık olmaları ve doğada çözünememeleri, onların çevre kirliliğinde önemli bir paya sahip olmalarına neden oluyor. Amerika Birleşik Devletleri Çevre Koruma Ajansı'nın (US EPA) paylaştığı verilere göre sadece 2014 yılında ABD'de 258 milyon ton kentsel katı atık üretilmiştir. Bu atıkların %63'ünden fazlasını (plastik de dahil olmak üzere) besin paketlerinde kullanılan malzemeler oluşturmaktadır.

Besin paketlemesinde kullanılan plastiklerin yerine, doğa dostu alternatif bir polimer geliştirilmesi, çevre kirliliğinin Dünya çapında yükselişe geçtiği zamanlardan beri bilim insanlarının üzerinde çalıştığı bir konudur. Bu soruna geliştirilen çözüm ise sodyum aljinat. Peki nedir bu sodyum aljinat ve nerelerde bulunur?

Sodyum Aljinat Nedir ve Nasıl Elde Edilir?

Sodyum aljinat, aljinik asidin sodyum tuzudur. Aljinik asit, C₆H₈O₆ formülüne sahip bir karbonhidrat polimeridir. Aljinik asidin ana kaynağı kahverengi alglerdir. Bu kahverengi algler, birçok su yosunu türünde de bulunur ve su yosunlarından da elde edilebilir.

Aljinik asit içeren su yosunları, soğuk kuzey denizlerinde bulunur. Aljinat, su yosunlarında bitkilerdeki selüloz gibi hücre duvarlarında bulunur ve aynı selüloz gibi davranarak hücrenin yapısal formunu korur. Aynı zamanda aljinik asit, suyu tutarak suyun bulunmadığı zamanlarda su yosununa su sağlayarak onun dehidre olmasını engeller.

Peptest

Sodyum aljinat doğal olarak bulunamadığı için, biraz uzun bir üretim sürecine sahiptir. Önce su yosunları toplanır ve su yosunlarının buzlu şekilde özütleri elde edilir. Bu buzlu bulamaç filtre edilmek için oldukça kıvamlıdır. O yüzden su katılarak seyreltilir ve ekstra işlemler kullanılarak saflaştırılıp, aljinik asit elde edilir. Son olarak aljinik asit, alkol sodyum karbonat ile birlikte kimyasal bir karıştırıcıda karıştırılır ve sodyum aljinat elde edilmiş olur.

Sodyum Aljinat Nerelerde Kullanılır?

Sodyum aljinatın en çok kullanıldığı alan gıda endüstrisidir. Sodyum aljinat, E401 gıda katkı numarası ile bilinen bir gıda ajanıdır. Katıldığı besinlerin bozulmasını önler ve jel kıvamına sahip olmasını sağlar. Bu yüzden hazır dondurma, yoğurt, puding ve çeşitli sosların üretiminde kullanılır. Ayrıca çeşitli et ürünlerinin elastik olması ve su tutması için de kullanılır. Ayrıca sodyum aljinat moleküler gastronomide de sık kullanılarak çeşitli formlardaki malzemelerden istenilen püre ve jölelerin istenilen kıvamda üretilmesini sağlar.

Sodyum aljinatın üzerinde çok çalışılan bir madde olmasının nedenlerinden birisi de onun gıda ambalajlarında kullanılmak istenmesidir. Çünkü sodyum aljinat hem yenilebilir hem de doğada çözünebilir bir maddedir.

Ancak sadece sodyum aljinat değil, bütün aljinat tuzlarının (kalsiyum, potasyum) paketlemede kullanılması düşünülmektedir. Aljinat tuzları, film formunda üretilip kullanılabilmektedir. Aynı zamanda tuz içeriği de yüksek olduğu için besinlere fazladan bir koruyuculuk getireceği düşünülmektedir.

Aljinat tuzları üretildiğinde 3 farklı polimer zincirine sahip olabilmektedirler. Bunlar; M-bloğu, D-bloğu ve MD-bloğudur. Polimer yapısı su yosunun toplanma zamanına, türüne, kökenine ve olgunluk seviyesine göre değişebilmektedir. 3 farklı polimer yapısı ile aljinit bazlı filmler çeşitli ürünlerin paketlenmesinde kullanılabilir ve ileride bu yöntem yaygınlaşarak plastik kirliliği önemli ölçüde azaltılabilir.