Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Şizofreni de Otizm Gibi Bir Yelpaze (Skala) Üzerinde mi Tanımlanmalıdır?

Şizofreni de Otizm Gibi Bir Yelpaze (Skala) Üzerinde mi Tanımlanmalıdır?
4 dakika
7,499
Tüm Reklamları Kapat

Birçok insan tam manada kontrolü kaybetmese de depresif ya da endişeli olduğunu hisseder. Kaç kişinin "Biraz obsesifim." dediğini bir düşünün. Anlaşılacağı üzere insanlar birçok hastalığın çeşitli kademelerden oluştuğunu düşünür. Yine de çoğu kişi halusinasyon görmenin ya da olmayan sesleri duymanın nasıl bir şey olduğunu bilemez. Genel görüşe göre ya psikotik hastasınızdır, ya da değilsinizdir.

Ancak genel görüşün “hasta ya da değil” yargıları arasında bir çizginin olmadığına dair bulgular artmaktadır. Psikiyatrlar, psikotik hastalıkların kademeli bir spektrum ile değerlendirilip değerlendirilemeyeceğını uzun süredir tartışıyorlardı; ve 10 yılı aşkın suredir bu soruyu araştırıyorlar.

Tüm Reklamları Kapat

2013'te, Hollanda’da bulunan Maastricht Üniversitesi'nden Jim van Os ile Yeni Zelanda'daki Otago Üniversitesi'nden Richard Linscott tarafından yapılan, eldeki verilerin bir çoğunu kombine eden meta analiz, nüfustaki halüsiyonasyon ve sanrı yaygınlığının yüzde 7.2 olduğunu gösterdi. Bu sonuç, son araştırmalarda elde edilen %0.4’lük sonuçtan çok daha fazla. Araştırma, JAMA Psychiatry'de yayınlandı.

Şu zamana kadar keşfedilen psikoz deneyimlerini en kapsamlı şekilde açıklayan çalışma, kaç kişiye psikoz tanısı konulduğunun ve bunun ne sıklıkta gerçekleştiğinin detaylı resmini gözler önüne seriyor. Sonuçlar, kademeli ilerleyişin varlığına işaret ediyor ve bulgular ışığında psikotik episodlar için yapılan standart tedavilerin baştan sona elden geçirilmesi gerekebilir.

Tüm Reklamları Kapat

Avustralya'daki Queensland Üniversitesi'nden John McGrath'ın öncülüğündeki araştırmacılar, Dünya Sağlık Örgütü'nün 2001 ve 2009 yılları arasında yürüttüğü, 18 ülkeden 31,261 yetişkinin katılmış olduğu "Dünya Akıl Sağlığı Anketi"ndeki verileri inceledi. Uyku ve ilaç etkisinde olan katılımcıları eledikten sonra, ankete katılanların % 5.8'inin psikoz yaşadığını buldular. Katılanların üçte ikisi yalnızca tek tip episod yaşamışlardı ve halüsinasyonlar, sanrılardan dört kat daha yaygındı.

Psikotik episodlara genel anlamda az rastlandı, hastaların % 32'si yalnızca bir, diğer % 32'lik kesim ise iki ile beş arası episod geçirmişti. Geri kalanların episod sayısı ise altı ile yüz arasındaydı. Birden fazla türde episod geçirmenin toplamda daha fazla episod yaşamaya önayak olduğu saptandı. Psikotik davranış gösteren bu insanlar, yardım aramamış ve onlara psikoz tanısı konulmamıştı. McGrath bunun üzerine şöyle diyor: 

Birçok kişi tek tük ve gelip geçici nitelikte episod yaşar, fakat büyük sıklıkta, kalıcı psikoz yaşayan bir başka grup da bulunmakta.

Sonuçlar, psikozun belli kademelerde gerçekleştiğini göstermektedir. Ancak bunun nüfusun geneline dağılıp dağılmadığı hala araştırılıyor. Linscott, konu hakkında şunu soruyor:

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Hepimizin içinde az da olsa şizofreni var mı; ya da bazı insanlarda var ve bazılarında yok mu?

Bir başka problem, halüsinasyon adı verilen şeyin sınırlarının çizilmesinin zor olmasıdır. Dikkatli bir şekilde tasarlanan araştırma anketleri bile yoruma açık olabilir. McGrath, bu konuda şunları söylüyor: 

Sorularda kullandığımız dilin, çalıştığımız marjinlerde ince şeytanlıklara sebep olmuş olması mümkün.

Psikotik episodlar, kadınlarda %6.6, erkeklerde %5 oranında gerçekleşmektedir; fakat eksiksiz, tam şizofreni erkeklerde daha yaygındır. Ayrıca orta ve yüksek gelirli ülkelerde (sırasıyla %7.2 ve %6.8), düşük gelirli ülkelere (%3.2) göre daha çok psikotik episoda rastlanır. İşsiz, bekar veya düşük gelirliyseniz halüsinasyon ve sanrı görme olasılığınız artar. Sosyoekonomi ve stres gibi çevresel faktörler, şizofreni riskini beraberinde getirir. Psikotik episodlar bazen genel psikolojik sıkıntıların habercisidir. McGrath bunu şöyle açıklıyor: 

"Psikotik episodlar; depresyon, anksiyete ve buna benzer birçok rahatsızlıkta boy gösterir. Fakat episodlar, sağlıklı insanlarda da görülebilir. Komplikasyonlar bazı insanlarda hafif ve sıkıntısız şekilde atlatılırken bazılarında da ciddi hastalıklara sebep olur, esas amacımız da bunu belirleyen şeyin ne olduğunu öğrenmektir. Bu sorunun cevabını keşfetmemiz, buna benzer rahatsızlık yaşayanlara yol gösterecektir. Bulgular, episodları depresyon, anksiyete ya da bir kerelik akut stres sebebiyle meydana gelen kişilerin tedavisini, şizofreninin ilk belirtilerini taşıyanlarınkinden çok daha farklı kılacaktır.”

Psikozların bir spektrumla gelişiyor olması, şizofreni tanımı koyarken yaşanılan zorlukları azaltabilir. Bu durum, ilgili semptomları hafif ya da şiddetli yaşayan insanlar için büyük bir nimettir.

İyi Huylu Halüsinasyonlar?

Jenny şizofreni hastası değil, ama halüsinasyon görüyor. Bir episoduna dair anlattıkları şöyle: 

Tüm Reklamları Kapat

Mark sanki odadaymış, arkamda duruyormuş gibi hissediyordum. Ergenlikten beri görmediğim ilk aşkım, halüsinasyonlarım şekillenmeye başladığı zamanlardan bu yana olduğu gibi bana yol gösteriyordu. Onu bir an için göz ucuyla görür gibi oldum, dağılmış kanatlarımı okşuyordu ve bana eski hayatımı bırakıp gazeteci olmak için İngiltere'ye taşınmakla doğru kararı verdiğimi söylüyordu.

İsminin saklı tutulmasını isteyen “Jenny”, benimle iyi huylu olduğunu düşündüğü halüsinasyonları hakkında konuşmayı kabul etti. Ne zaman halüsinasyon yaşasa Mark'ı görüyor, Mark ona hep tavsiye veriyordu. Mark, Jenny'nin rehberliğe ihtiyacı olduğunda başvurduğu tarafıydı.

Jenny, çocukluk deneyimlerinin ve annesinin sağlık sorunlarının onu psikoza yatkın hale getirdiğine inanıyor. Bu çok şaşırtıcı bir durum değil, çünkü bilinen bir genetik bileşen araştırması mevcut. 2014 senesinde yapılan bir araştırma 108 ayrı genetik bölgeyi şizofreniden sorumlu tuttu. Psikologlar Jenny'e, yaşadığı episodların çocukluğunda yeterli psikolojik destek görmemesiyle alakalı olduğunu, bunun üzerine kendi kendine destek alabileceği bir içsel yaşam ağı oluşturduğunu söylediler. Görünüşe göre iş akıl sağlığına geldiğinde doğal ve çevresel faktörler hep iç içe, ayrılmaz şekilde bulunuyor.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
11
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 5
  • Merak Uyandırıcı! 5
  • Bilim Budur! 4
  • İnanılmaz 3
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • Muhteşem! 1
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 28/03/2024 12:17:59 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/3942

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
S. Makin, et al. Şizofreni de Otizm Gibi Bir Yelpaze (Skala) Üzerinde mi Tanımlanmalıdır?. (12 Kasım 2015). Alındığı Tarih: 28 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/3942
Makin, S., Nizamoğlu, H., Karagözoğlu, M. (2015, November 12). Şizofreni de Otizm Gibi Bir Yelpaze (Skala) Üzerinde mi Tanımlanmalıdır?. Evrim Ağacı. Retrieved March 28, 2024. from https://evrimagaci.org/s/3942
S. Makin, et al. “Şizofreni de Otizm Gibi Bir Yelpaze (Skala) Üzerinde mi Tanımlanmalıdır?.” Edited by Mert Karagözoğlu. Translated by Hilal Nizamoğlu, Evrim Ağacı, 12 Nov. 2015, https://evrimagaci.org/s/3942.
Makin, Simon. Nizamoğlu, Hilal. Karagözoğlu, Mert. “Şizofreni de Otizm Gibi Bir Yelpaze (Skala) Üzerinde mi Tanımlanmalıdır?.” Edited by Mert Karagözoğlu. Translated by Hilal Nizamoğlu. Evrim Ağacı, November 12, 2015. https://evrimagaci.org/s/3942.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close