Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Sinir Sisteminin Bağışıklık Sistemine Desteği: Öngörülü Bağışıklık Nedir?

Enfeksiyonlara Karşı Savaşta Nöronların Etkisi Nedir?

5 dakika
2,838
Sinir Sisteminin Bağışıklık Sistemine Desteği: Öngörülü Bağışıklık Nedir? Wecare
Nöron ve sinapsların illüstrasyonu
Tüm Reklamları Kapat

Kendinizi çimdikleyin. Eğer ağrı hissediyorsanız bu, derinizdeki özelleşmiş sinir sonlanmaları sayesinde oluyor.

Yapılan yeni bir araştırmada, şaşırtıcı bir şekilde, Pittsburgh Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden araştırmacılar, ağrı algılayıcı sinirlerin cilt enfeksiyonlarıyla savaşmaya ve enfeksiyonların yayılmasının önlenmesine yardımcı olduğunu, adeta bir bağışıklık sistemi gibi davrandığını gösterdi. Farelerde yapılan çalışmalara dayanılarak elde edilen bulgular, Cell dergisinde yayımlandı. Pitt's School of Medicine'da dermatoloji ve immünoloji profesörü ve çalışmanın kıdemli yazarı olan Dr. Daniel Kaplan şöyle diyor:

Ağrı algılayıcı sinirler patojenleri algılayabilir. İlk defa, bu sinirlerin bir immün yanıtı ve enfeksiyona bitişik bölgelerdeki koruyucu immüniteyi aktive ettiklerini gösterdik. Bu, bağışıklık ve sinir sistemlerinin konak savunması için sinerjistik olarak çalıştığını göstermektedir. Bulgularımız ayrıca sedef hastalığı gibi otoimmün cilt hastalıkları için daha spesifik tedavilerin geliştirilmesinde önemli etkilere sahip olabilir.

Peki bütün bunları yapan sinir sisteminde ağrı nasıl iletiliyor? Ağrının fizyolojisi nedir?

Tüm Reklamları Kapat

Ağrının Fizyolojisi

Ağrı, dokular zarar gördüğünde ortaya çıkar ve bireyin ağrı uyarısını gidermek için harekete geçmesine neden olur. İschium (kalça kemiğinin bir kısmı) üzerinde uzun süre oturmak gibi basit aktiviteler bile vücudun ağırlığının sıkıştırdığı cilde kan akışının bozulması sebebiyle doku tahribatına neden olabilir. İskemi sonucu ağrılı hale gelen cilt, kişinin bilinçsiz olarak ağırlığının yerini değiştirmesine yol açar.

Ağrılar iki ana tipte sınıflandırılmıştır: Hızlı-keskin ağrı ve yavaş-kronik ağrı. Ağrılı uyaran uygulandıktan yaklaşık 0,1 saniye sonra hızlı ağrı hissedilir, oysa yavaş ağrı sadece 1 saniye veya daha sonrasında başlar ve önündeki birkaç saniye, hatta bazen birkaç dakika boyunca kademeli olarak artar. Hızlı ağrı; cilde iğne batırıldığında, cilt bıçak ile kesildiğinde, yakıldığında veya elektrik şokuna maruz bırakıldığında hissedilir. Yavaş ağrı ise genel olarak doku hasarı ile ilişkilendirilir. Uzamış, dayanılmaz ağrıların kaynağını oluşturur. Hızlı ağrıdan farkı, deride oluşmasının yanı sıra hemen hemen tüm derin doku ve organlarda da oluşabilmesidir.

Derideki ve diğer organlardaki tüm ağrı reseptörleri serbest sinir uçlarından oluşur. Ağrı; mekanik, termal ve kimyasal uyarılarla oluşturulabilir. Oluşan ağrı merkezi sinir sistemine iki farklı yolla iletilir - hızlı ağrı yolu ve yavaş ağrı yolu ile.

Hızlı ağrı sinyalleri spinal korda periferal sinirlerdeki Aδ lifleri ile 6-30 m/s hızla iletilmektedir. Yavaş ağrı sinyalleri ise C lifleriyle 0,5-2 m/s hızla iletilmektedir. Sinir iletiminde iki yolun olması sebebiyle ağrılı uyaranlar genellikle "çift" ağrı hissi verir: Önce Aδ lifleri ile hızlı ağrı iletilir, arkasından da C lifleriyle yavaş ağrı gelir. Hızlı yol sayesinde ağrılı uyarandan en kısa zamanda uzaklaşabiliriz ve daha fazla hasar almamız önlenir. Yavaş yol sayesinde de maruz kaldığımız travmanın boyutu hakkında bir fikir edinebiliriz.

Tüm Reklamları Kapat

Sinir sistemindeki sinyallerin iletim hızlarıyla ilgili daha fazla bilgiyi buradaki yazımızda bulabilirsiniz.

Hızlı ve yavaş ağrı sinyallerinin omurilikten geçerek beyne iletilme yolakları
Hızlı ve yavaş ağrı sinyallerinin omurilikten geçerek beyne iletilme yolakları
Guyton and Hall Textbook of Medical Physiology 13th ed.
Ağrı sinyallerinin beyin sapı, talamus ve serebral kortekse hızlı ve yavaş ağrı yolakları ile iletilmesi
Ağrı sinyallerinin beyin sapı, talamus ve serebral kortekse hızlı ve yavaş ağrı yolakları ile iletilmesi
Guyton and Hall Textbook of Medical Physiology 13th ed.

Sinir sistemimizin bağışıklık sistemimizle bazı benzerlikleri vardır. Bunlar;

  • Tehlikeye yönelik çeşitli temel ve koordine cevapları vermeleri,
  • Vücudun uzak kısımlarını bağlamaları ve buralara bilgi taşımaları,
  • Nörotransmitterler ve nöropeptidler gibi küçük moleküllerden büyüme faktörleri gibi büyük proteinlere kadar bir dizi kimyasal sinyal molekülünü kullanmaları,
  • Bilgi aktarımını kolaylaştıran özelleşmiş membranlar oluşturmaları (sinaps/reseptör),
  • Eşik değere sahip olmaları ve basamaklı yanıtlar göstermeleri,
  • Hafızaya sahip olmaları (Yanıt kinetikleri farklı büyüklük derecelerindedir.)

Bu çalışmada araştırmacılar; sinir sistemi ile bağışıklık sistemimizin, benzerliklerine kıyasla adeta koordine bir şekilde çalışabildiğini, yeni bir bağışıklık tipi oluşturduklarını keşfettiler. Gelin, bu keşfi daha yakından inceleyelim:

Yeni Araştırma Bize Neler Öğretiyor?

On yıl öncesine kadar, acının vücudunuzun size belirli bir uyarıcıdan uzak durmanız için ya da yaralanma gibi fonksiyon bozukluklarını işaret etmesi için gelişen bir yol olduğu düşünülüyordu. Ancak yakın zamanda araştırmacılar, bazı patojenlere karşı bağışıklıkta önemli bir rol oynayabileceğini gösterdi.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Çalışmada Kaplan ve Kaplan Lab'da doktora öğrencisi olan Jonathan Cohen, M.D.; Pitt nörobiyoloji profesörleri ve ağrı uzmanları olan Dr. Kathy Albers ve Dr. Brian Davis ile derideki ağrı algılayıcı nöronların yakılan bir mavi ışık ile aktive olabileceği optogenetik fare modeli geliştirebilmek için işbirliği yaptı.

İlk önce; bu nöronların, aktivasyonları sonucu alana farklı çeşitlerde immün hücrelerin toplanmasını sağlayan CGRP denilen küçük bir proteini salgıladıklarını gösterdiler. Bu, cilt patojenlerini kendi başlarına tespit eden nöronların bunu nöbetçi bağışıklık hücrelerinden önce yapıp bir bağışıklık tepkisi başlattıklarını göstermiştir.

Optogenetik aktivasyonla uyarılan deride Tip-17 immün konak savunması bazında CGRP salınımı olur ve Trpv1+ nöronunun aksonlarında düz ve zıt seyirli aksiyon potansiyeli iletimi sonucunda komşu alanda da Tip-17 immün konak savunması gerçekleşir.
Optogenetik aktivasyonla uyarılan deride Tip-17 immün konak savunması bazında CGRP salınımı olur ve Trpv1+ nöronunun aksonlarında düz ve zıt seyirli aksiyon potansiyeli iletimi sonucunda komşu alanda da Tip-17 immün konak savunması gerçekleşir.
Cell

Sonrasında aynı modelde fareleri kandidiyazis (pamukçuk) yapan mantar olan Candida albicans ve belirli koşullarda ölümcül olabilen bir bakteri olan Staphylococcus aureus ile infekte ettiler.

Araştırmacılar, optogenetik ve kimyasal sinir bloke edicileri kullanarak yaptıkları bir dizi deney sonucunda mantarın cildi tek bir yerde enfekte ettiğinde sinirlerin enfeksiyonla savaşmak için sadece bağışıklık yanıtını başlatmadığını, aynı zamanda enfeksiyona uğramış bölgeden gelen sinyalleri bir refleks arkı vasıtasıyla enfeksiyon çevresindeki alanlara ilettiğini ve oralarda da yanıtın başlamasını sağladığını, böylece enfeksiyonun yayılmasını önlediğini gösterdiler.

Farelerdeki C.albicans enfeksiyonunun sinir aktivasyonunda ve sinirin aktive edilip sinyalin yayılımının bloke edildiği durumlardaki karşılaştırmalı kür görselleri
Farelerdeki C.albicans enfeksiyonunun sinir aktivasyonunda ve sinirin aktive edilip sinyalin yayılımının bloke edildiği durumlardaki karşılaştırmalı kür görselleri
Newswise

Araştırmacılar, bu yeni sinir odaklı koruyucu mekanizmaya "öngörülü bağışıklık - anticipatory immunity" adını verdiler. Kaplan Lab'da doktora öğrencisi ve çalışmanın birinci yazarı olan Jonathan Cohen şöyle diyor:

Sinir sisteminin buna dahil olmasının avantajı, bağışıklık hücrelerinin aynı işlevi yapması için saat veya günler gerekirken, sinir sisteminin bu bilgileri milisaniyeler içinde iletebilmesidir.

Kaplan, bulguların cilt veya bağırsak gibi bariyer dokularının otoimmün hastalıkları için ilginç etkileri olduğunu söylüyor.

Bu gerçekten yeni bağışıklık tipini anlamak, belirli dokularda aşırı otoimmün enflamasyonu seçici olarak baskılamak için bir ilacın geliştirilip geliştirilemeyeceği ve tüm vücudu etkileyen geniş immünosupresanları kullanmaktan kaynaklanan olumsuz yan etkilerden kaçınılıp kaçınılamayacağı sorularını gündeme getirmektedir.
Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
36
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Muhteşem! 10
  • Tebrikler! 6
  • İnanılmaz 5
  • Bilim Budur! 3
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • Merak Uyandırıcı! 2
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Türev İçerik Kaynağı: Neuroscience News | Arşiv Bağlantısı
  • Neuroscience News. Skin Nerves Anticipate And Fight Infection: New Type Of Immunity Discovered. (26 Temmuz 2019). Alındığı Tarih: 10 Kasım 2019. Alındığı Yer: Neuroscience News | Arşiv Bağlantısı
  • J. A.Cohen. (2019). Cutaneous Trpv1+ Neurons Trigger Protective Innate Type 17 Anticipatory Immunity. Cell, sf: 919-932. | Arşiv Bağlantısı
  • J. E. Hall, et al. (2015). Textbook Of Medical Physiology.
  • T. Kawli, et al. (2019). It Takes Nerves To Fight Infections: Insights On Neuro-Immune Interactions From C. Elegans. Disease Models & Mechanisms, sf: 721-731. | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 17/11/2024 17:37:59 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8036

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Embriyo
Kilometre
Kadın Doğum
Cinsel Seçilim
Cinsiyet Araştırmaları
Koaservat
Buzul
Doğa Yasaları
Protein
Yakınsak Evrim
Spor
Metal
Kaygı
Enerji
Anatomi
Moleküler Biyoloji
Kimyasal
Bilgisayar
Sahtebilim
Astrofotoğrafçılık
Sağlık Örgütü
Karbondioksit
Hamilelik
Vegan
Eğitim
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Kafana takılan neler var?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
M. Aydemir, et al. Sinir Sisteminin Bağışıklık Sistemine Desteği: Öngörülü Bağışıklık Nedir?. (13 Kasım 2019). Alındığı Tarih: 17 Kasım 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/8036
Aydemir, M., Bakırcı, Ç. M. (2019, November 13). Sinir Sisteminin Bağışıklık Sistemine Desteği: Öngörülü Bağışıklık Nedir?. Evrim Ağacı. Retrieved November 17, 2024. from https://evrimagaci.org/s/8036
M. Aydemir, et al. “Sinir Sisteminin Bağışıklık Sistemine Desteği: Öngörülü Bağışıklık Nedir?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 13 Nov. 2019, https://evrimagaci.org/s/8036.
Aydemir, Murat. Bakırcı, Çağrı Mert. “Sinir Sisteminin Bağışıklık Sistemine Desteği: Öngörülü Bağışıklık Nedir?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, November 13, 2019. https://evrimagaci.org/s/8036.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close