Sığır Enterik Koronavirüsü Hastalığı Nedir? Sığırları Nasıl Etkiler?
Bu içerik tıp ve sağlık ile ilişkilidir. Sadece bilgi amaçlı olarak hazırlanmıştır. Bireysel bir tıbbi tavsiye olarak görülmemelidir. Evrim Ağacı'ndaki hiçbir içerik; profesyonel bir hekim tarafından verilen tıbbi tavsiyelerin, konulan bir teşhisin veya önerilen bir tedavinin yerini alacak biçimde kullanılmamalıdır.
- Türkçe Adı Sığır Enterik Koronavirüsü Hastalığı
- İngilizce Adı Bovine Enteric Coronavirus Disease
- Latince Adı Bovine-CoV
- NIH 11128
Bovine-CoV (BCV) sığırlarda solunum veya sindirim yollarında gerçekleşen akut enfeksiyonlardan sorumlu Embecovirus cinsi Betacoronavirus 1 virüsünün sığırları enfekte eden varyantıdır. Bovine-CoV pozitif polariteli, segmentsiz, lineer, 125 nm uzunluğunda, yaklaşık 30 kilobaz büyüklüğünde, tek sarmallı bir RNA virüsüdür. RNA'nın içinde paketlendiği viral zarf lipit yapılı, çift katmanlı ve pleomorfik yapıdadır ve N proteinleri hariç yapısal proteinlere tutunma yüzeyi oluşturur.
Her Embecovirus gibi Bovine-CoV da Hemagglutinin Esteraz (HE) isimli ek spike proteinlerine sahiptir. Virüs HE proteinleri sayesinde sialik asit reseptörlerine, Spike glikoproteinleri sayesinde de N-asetil 9-O-asetilnöramik asit reseptörlerine tutunarak konak hücreye girer.
Bovine-CoV insanlarda koronavirüs kaynaklı soğuk algınlığı hastalıklarının en sık rastlanan patojeni olan OC43 ile oldukça yakındır. İki virüs arasında %95'in üzerinde genom sekansı özdeşliği bulunmaktadır. Bovine-CoV ile %93 genom sekans özdeşliği gösteren PHEV isimli domuz koronavirüsü de başka bir Betacoronavirus 1 varyantıdır ve domuzlarda ensefalmiyelit ile ilişkilidir.
PHEV, BCV ve OC43 muhtemelen 1889-1890 yıllarında ortak atalarından ayrılmıştır. Eldeki veriler bu üç koronavirüsün ortak atasının şu anda enfekte ettikleri canlılarda (insan, sığır, domuz) mı yoksa başka bir konakta mı evrimleşip evrimleşmediği konusunda bir şey söyleyememektedir.
Sığır koronavirüsü sadece sığırlara değil, geviş getiren her hayvana bulaşabilir ve türler arası bulaşmaya yatkın olabilir.
Bovine-CoV sığırlarda farklı yaş gruplarında farklı semptomlarla, morbidite ve mortalite oranlarıyla kendini göstermektedir. 30 günden küçük buzağılarda neo-natal buzağı ishaline, 5-12 aylık danalarda ağırlıklı olarak solunum yolu enfeksiyonuna, ergin sığırlarda ise kış dizanterisine sebep olur.
Belirti ve Bulgular
Bu virüsün neden olduğu hastalıkta her enterik veya solunum yolu enfeksiyonunda görülebilen şu belirtilere rastlanabilir:
- Ateş,
- Huysuzluk,
- Huzursuzluk,
- İştah kaybı,
- Nazal akıntılar,
- İshal,
- Kanlı ishal,
- Anoreksiya,
- Dehidrasyon.
Teşhis Yöntemleri
Virüs dışkı yoluyla vücuttan atıldığı için hasta sığırlardan alınan dışkı örneklerinden toplanan örneklerde virüs varsa doku kültüründe tekrardan çoğaltma yöntemiyle virüsün varlığı doğrulanabilir. Dışkı örneklerinde rt-PCR testi de yapılabilir. Bu yöntemle viral RNA'nın varlığı saptanır. Daha gelişmiş PCR kitleri sekans farklılıklarını yakalayabilir. Öte yandan kan testlerinde anti-BCV Ig (Bovine-CoV'u nötralize edici antikorların) varlığı da hayvanın BCV enfeksiyonuna sahip olduğuna bir işarettir.
Tedaviler veya İdare Yöntemleri
Viral bir enfeksiyon olduğu için hastalığın doğrudan bir tedavisi yoktur. SARS-CoV-2 ve OC43 için araştırılan çeşitli antiviraller BCV için de araştırılmaktadır. Ancak etkili bir antiviral henüz yoktur.
BCV tedavisi çoğu zaman semptomatiktir. Yani ateş, ağrılar, ishal ve dehidrasyonun tedavi edilmesi amaçlanır. Koronavirüs kaynaklı enterik enfeksiyonların çoğunda olduğu gibi ishal ve dehidrasyonun kontrolü için intravenöz sıvı takviyesi önerilir. Sekonder olarak gelişen bakteriyel enfeksiyonların tedavisinde veya bu bakteriyel enfeksiyonlar henüz gelişmediyse ancak gelişmesi muhtemelse bu enfeksiyonların önlenmesinde kullanılan antibiyotikler dışında antibiyotiklerin bir etkisi yoktur. Yetiştiriciler tarafından bilinçsizce kullanılan antibiyotiklerin ve antivirallerin prognozu kötüleştirebileceğinden endişe duyulmaktadır.
Müddet Tahminleri (Prognoz)
Hastalık, virüsün bulaştığı konağın yaşına göre farklı şekillerde ilerler.
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Neo-Natal Buzağı İshali
1 aydan küçük buzağılarda görülen BCV enfeksiyonlarına verilen ismidir. Buzağılarda akut ve şiddetli ilerleyen bir enfeksiyondur, öyle ki inkübasyon süresi 1 günden kısadır. Hijyenik koşulların kötü olduğu ahırlarda sık rastlanmaktadır.
BCV ishali ilk olarak 1970'li yıllarda ABD'de bildirilmiştir. Sonraki yıllarda yapılan araştırmalar virüsün hayvancılığın yaygın olduğu pek çok ülkede rastlanabilir olduğunu ortaya koymuştur. Türkiye'de farklı tanı yöntemleriyle yapılan araştırmalar buzağı ishalinin %18-35 oranında Bovine-CoV kaynaklı olduğunu ortaya koymuştur. Virüs buzağılar arasında kontamine yemlerin tüketilmesi, kontamine suların tüketilmesi ya da temizlikte kullanılması gibi fekal-oral yollarla bulaşır.
Sindirim sisteminin BCV ile enfeksiyonu ince bağırsak ve kalın bağırsağın epitel dokusu boyunca gerçekleşir ve virüs bağırsakları baştan sona işgal eder. Viral replikasyon epitel dokuda gerçekleşir. BCV'nin sebep olduğu epitel doku yitimi oldukça şiddetlidir. Bazen olgunlaşmış bağırsak hücreleri bile olması gereken düzeyde sindirim enzimlerini bağırsak boşluğuna salamazlar. BCV ince bağırsaktaki villusların birleşmesine ve büyümesine engel olur, bu da besin emiliminde yetersizliği tetikler.
Hastalık bir günü nadiren aşan inkübasyon süresinin ardından halsizlik, ishal ve yeme isteksizliği (iştah kaybı) şeklinde kendini göstermeye başlar. İshal daha sonra kanlı ishale veya mukuslu ishale ilerleyebilir. BCV enfeksiyonu geçiren hayvanlarda kilo kayıpları meydana gelir. Morbidite oranı %60-80 dolaylarındadır ve mortalite oranı ise %10-15 civarındadır.
Bir başka enteritle ilişkili koronavirüs olan SADS-CoV'da olduğu gibi BCV enfeksiyonlarının enterit versiyonunda da yaş küçüklüğü, baskılanmış immün sistem ve komorbidite gibi risk faktörleri mevcuttur.
Sığır Solunum Yolu Enfeksiyonu
Bovine-CoV'un tekil veya diğer sığır patojenleriyle ko-enfeksiyon şeklinde gerçekleştirdiği enfeksiyonun 5-12 aylık sığırlardaki halidir. Solunum yoluyla aerosol ya da virüsü içeren mukozal damlacıkların solunması yoluyla yayılır. Hastalık nazal akıntılar ve kilo kaybıyla karakterizedir. Solunum yollarından alınan örneklerde PCR testi ya da doku kültüründen virüs izolasyonu yoluyla tanı koyulabilir. Sığır solunum yolu enfeksiyonları, yetiştiricilere maliyeti yüksek olan hastalıklardandır.
Kış Dizanterisi
Bovine-CoV'un 1-2 yaşından büyük ergin sığırlarda görülen formudur ve subklinik şekilde ilerleyebilir. Et-süt için yetiştirilen hayvanlarda özellikle kanlı ishalle karakterizedir. Hasta hayvanlarda sıkça anoreksiya ve huzursuzluk görülür. Söz konusu enfeksiyon tüm dünyada yaygındır ancak kış mevsiminde bir baskınlığı bulunmaktadır. Morbidite oranı %70-90 civarında olup mortalite oranı %1 veya daha azdır. Düşük mortaliteye rağmen iyileşme sonrasında hayvanın süt verimi eskiye dönmez.
Önlem Yöntemleri
Koronavirüslerin (veya başka bir etken patojenin) sebep olduğu enterit hastalıkların hijyen eksikliğinden doğduğu unutulmamalıdır. Bovine-CoV için tekil ve viral ve/veya bakteriyel diğer enfeksiyonlarda da etkin kombine pek çok aşı geliştirilmiştir. Aşılar hamile ineklere doğuma 1 ay kala uygulanır ve plasentadan fetüse ulaşan antikorlar doğum sonrasında koruma sağlar. Ayrıca BCV immünglobulini de virüse maruz kalmış sığırların pasif bağışıklanması için kullanılabilir.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git- 3
- 3
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- L. J. Saif. (2010). Bovine Respiratory Coronavirus. The Veterinary Clinics of North America. Food Animal Practice, sf: 349. doi: 10.1016/j.cvfa.2010.04.005. | Arşiv Bağlantısı
- Z. Pestil, et al. (2016). Marmara Bölgesinde Yeni Doğan Buzağı İshallerinde Bovine Coronavirusların Saptanması Ve Patojenite Çalışması. Etlik Veteriner Mikrobiyoloji Dergisi, sf: 16-20. doi: 10.35864/evmd.514149. | Arşiv Bağlantısı
- L. Vijgen, et al. (2006). Evolutionary History Of The Closely Related Group 2 Coronaviruses: Porcine Hemagglutinating Encephalomyelitis Virus, Bovine Coronavirus, And Human Coronavirus Oc43. Journal of Virology, sf: 7270. doi: 10.1128/JVI.02675-05. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 11/10/2024 04:42:54 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/15094
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.