Sıcak Su, Thwaites Buzulu'na Sızıyor ve Onu Hızla Eritiyor!

Antarktika'da, sıcak okyanus, büyük bir buzulun her gün sinsice saldırarak zayıflatarak temelinin altını oyuyor.

Uydu ölçümleri, gelgitlerin güney kıtasındaki Thwaites Buzulu'nun kıyı ucunu deniz tabanından biraz yukarı kaldırdığını ve sıcak tuzlu suyun altta sıkıştığını gösteriyor. Bu deniz suyu akıntısı, buzulun altını eriterek buzun içerisinde kilometrelerce ilerliyor. Proceedings of the National Academy of Sciences dergisinde yayınlanan çalışmada araştırmacılar, deniz suyunun erimiş suyla birlikte gelgitle birlikte dışarı atıldığını belirtiyor.^[1]

Çalışmaya katılmayan Colorado Boulder Üniversitesi'nden buzul bilimci Theodore Scambos bu durumun bazı yerlerde buzun geri çekilmesini büyük ölçüde hızlandıracağını söylüyor.

Thwaites Buzulu'nun bulunduğu Batı Antarktik Buz Tabakası, düşmanlar tarafından kuşatılmış bir kale gibidir. Alaska büyüklüğündeki bu buz kubbesi, çanak şeklindeki bir okyanus havzasında yer alır. Buz tabakasının deniz tabanından yükselen kenarları, deniz tabanını işgalci ordular gibi sıcak, yoğun, tuzlu okyanus akıntıları tarafından sürekli olarak saldırıya uğrar.

Termal saldırı, Thwaites'in okyanusa döküldüğü kıyı şeridinde özellikle şiddetlidir. Thwaites şu anda yılda 75 milyar ton buzu kaybediyor ve bu, tüm Antarktika'dan kaybedilen buzun yaklaşık yarısına tekabül ediyor.

Thwaites Buzulu ve Batı Antarktika Buz Tabakasının çoğu, deniz seviyesinin yüzlerce metre altındaki çakıllı bir yatağa oturur. Bu da buzu deniz tabanına sarılan sıcak, tuzlu okyanus akıntılarına karşı savunmasız hâle getirir. Thwaites, temas hattının bazı kısımları deniz seviyesinin 1 kilometre kadar altında yer aldığı ve bu nedenle en sıcak suya maruz kaldığı için daha da savunmasızdır.

Bu kaybın büyük bir kısmı, buzulun dış duvarının deniz tabanına dayandığı temas hattının erimesi ve geri çekilmesinden kaynaklanıyor. Thwaites'in temas hattı çekildikçe, buzul yatağındaki sürtünme azalır. California Üniversitesi'nde buzulbilimci olan Eric Rignot, bu durumun buzulun kaymasına ve buzunu okyanusa daha hızlı akıtmasına neden olacağını söylüyor. Bu da deniz seviyesinin artması demek.

Rignot, yirmi yıldır Thwaites'in temas hattını izlemek için bazı zaman aralıklarındaki uydu radar ölçümlerini kullanıyordu. Bu öçümlere göre hat yılda yaklaşık yarım kilometre geri çekiliyordu. Ancak ekip 2023'te bu ölçümleri günde üç keze çıkarmak için ICEYE adlı yeni bir uydu seti kullandı. Rignot şöyle anlatıyor:

Daha sık yaptığımız ölçümler bazı büyük sürprizler ortaya çıkardı. Daha önce hiç görmediğimiz bir dinamik görüyoruz.

Araştırmacılar, uydu radarı ile suyun buzun altında hareket etmesiyle buz yüzeyinin yükselip alçaldığını gözlemledi. Yapılan gözlemlere göre her yüksek gelgitte, 10 ila 70 santimetre kalınlığında ince bir deniz suyu tabakası buz tabakasının kenarının altına itiliyor ve 6 ila 12 kilometre içeriye giriyordu. Bu, her gün 200 milyon metreküp deniz suyunun yer değiştirmesi anlamına geliyor. Daha iyi anlamanız için bu, dünyanın en büyük petrol tankerinin hacminin yaklaşık 400 katına tekabül ettiğini söyleyebiliriz. Rignot şöyle anlatıyor:

Bu deniz suyu, buzun erime noktasının sadece 3.6 santigrat derece üzerinde ancak şaşırtıcı derecede güçlü bir etki yaratıyor. Buzuldaki buz, tuzu sevmez, çünkü bu erimesini hızlandırır.

Ekip, sızıntılar sırasında suyun buza 150 milyon kilovat termal güç ile "saldırdığını" belirtiyor ki bu da 10 milyon mutfak fırınının ürettiği ısıya eşdeğer. Araştırmacılar, bu durumun buzu her yıl alttan 20 metre eritebileceğini öngörüyor.

Rignot akışın düzensiz olduğunu, deniz suyunun bazı yerlerde iç kısımlara doğru akarken bazı yerlerde akmadığını fark etti. Bunu açıklamak için Waterloo Üniversitesi'nde buzulbilimci olan Christine Dow'a başvurdu.

Dow düz veya aşağı doğru eğimli arazide akabildiği ve basınç farklılıkları nedeniyle buzun en kolay kaldırıldığı yerde deniz suyunun nehirler arasındaki geniş alanlarda buzun altına "göç ettiğini" tespit etti.

Son simülasyonlar, bu tür bir tuzlu su istilasının bazı buzullardaki toplam buz kaybı oranını iki katına çıkarabileceğini gösteriyor. Yeni sonuçlar, yakındaki iki buzulun, Pope ve Smith'in temas hatlarının neden bir yılda 2 ila 4 kilometre geri çekildiğini açıklayabilir.

Dow, bu istilanın "aramayı bilmediğimiz bir olgu" olduğunu söylüyor. Scambos ise bu durumun çok yaygın olabileceğini belirtiyor. Araştırmacılar, son olarak yeni fenomenin gelecekteki buz kaybı ve deniz seviyesinin yükselmesini tahmin eden bilgisayar simülasyonlarına dahil edilmesinin önemli olacağını belirtiyor:

Bunun geri çekilme oranlarını nasıl etkileyeceğini görmek beni gerçekten çok meraklandırıyor.