Sevgililer Günü Rahibinin "Gerçek" Yüzü: Aziz Valentine, Aşkın Koruyucusu Değildi!

14 Şubat'ta kutlanan Sevgililer Günü (veya kökeni itibariyle Aziz Valentin Günü), her yaştan çiftin, Aziz Valentine adına birbirlerine kart, çiçek, şeker veya daha lüks hediyeler verdiği bir gündür. Fakat bu modern kutlamanın kökeninin bir kurmacadan ibaret olduğunu söyleyebiliriz: Aziz Valentine, sanıldığının aksine, bir "aşk koruyucusu" değildi.

Aslına bakarsanız Sevgililer Günü, üçüncü yüzyılda yaşamış 1 ya da belki 2 Hristiyan kurbanın başının kesilmesini kutlamak için, ayinsel bir şölen olarak ortaya çıktı. Peki, Sevgililer Günü'nde kurban vermekten, hediye vermeye nasıl geçtik?

Aziz Valentine'ın Kökenleri

Antik kaynaklar, 14 Şubat'ta ölen birden fazla "Aziz Valentine" olduğunu ortaya koyuyor. Bunlardan ikisi, Roma İmparatoru Claudius Gothicus'un MS 269-270 yıllarında, Hristiyanlara yönelik zulmün yaygın olduğu bir dönemde, idam edildi.^[1]

Bunu nereden biliyoruz? Çünkü, Belçikalı bir keşiş tarikatı, bilinen dünyanın dört bir yanındaki el yazması arşivlerinden azizlerin yaşamlarına dair kanıt toplamak için tam üç yüzyıllarını harcadı. 1643'ten başlayarak, 68 adet folyodan oluşan devasa Acta Sanctorum (Tür: "Azizlerin Hayatları") ciltlerini yayınlamaya başlayan bu tarikata, bir Cizvit bilgini olan Jean Bolland'dan ötürü Bollandistler deniyor.^[2]

O zamandan beri, ardı ardına gelen keşiş kuşakları, 1940'ta son cilt yayınlanana kadar çalışmaya devam ettiler. Kardeşler, ayin takvimindeki her aziz hakkında her türlü bilgiyi aradılar ve azizlerin bayram günlerine göre düzenlenmiş metinleri bastılar.^[3]

Valentine Kurbanları

14 Şubat'ı kapsayan cilt, 3. yüzyılda yaşamış bir avuç "Valentini"nin hikâyelerini içeriyor. Bu cilt, aynı zamanda, bilinen ilk üçünün ölümüne dair bilgiler de veriyor.

Bilinen en ilk Valentinus'un 24 askerle birlikte Afrika'da öldüğü söyleniyor. Ne yazık ki, Bollandistler bile onun hakkında daha fazla bilgi bulamadılar. Keşişlerin bildiği gibi, bazen azizlerin geride bıraktıkları tek şey, bir isim ve ölüm günüydü.

Wikimedia Commons

Diğer iki Valentine hakkında biraz daha fazla şey biliyoruz.

Tarihi değeri hakkında Bollandist eleştirilerin eşlik ettiği Acta'da yeniden basılan geç bir ortaçağ efsanesine göre, Valentinus adında bir Romalı rahip, İmparator Gothicus döneminde tutuklandı ve Asterius adlı bir aristokratın gözetimine verildi.

Hikâyenin devamına göre Asterius, vaizin konuşmasına izin vermekle hata yapmıştı: Peder Valentinus, İsa Mesih'in putperestleri karanlığın gölgesinden kurtarıp gerçeğin ve kurtuluşun ışığına götürmesinden söz edip durdu. Asterius, Valentinus ile bir pazarlık yaptı: Eğer Valentinus bir Hristiyan olarak Asterius'un kör olan üvey kızını iyileştirebilseydi, dinini değiştirecekti. Valentinus, ellerini kızın gözlerinin üzerine koydu ve zikretti:

Rab İsa Mesih, hizmetçini aydınlat, çünkü sen Tanrı ve Gerçek Işıksın.

İşte bu kadar basit! Ortaçağ efsanesine göre çocuk, artık görebiliyordu! Asterius ve tüm ailesi vaftiz edildi. Ne yazık ki İmparator Gothicus, haberi duyunca, hepsinin idam edilmesini emretti. Fakat bir tek Valentinus idam edildi. Dindar bir dul, Valentinus'un cesediyle birlikte şehirden kaçtı ve onu Roma'dan, günümüzün Rimini'sine kadar uzanan antik yol olan Via Flaminia'daki şehit olduğu yere gömdü.^[4] Daha sonra, azizin kalıntılarının üzerine bir şapel inşa edildi.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor. Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak... Daha fazla göster

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Aziz Valentine, Romantik Biri Değildi!

Hakkında kayıt olan üçüncü Valentinus ise, İtalya'nın Umbria eyaletindeki bir Terni piskoposuydu.

Bu Valentinus hakkındaki efsaneler de bir önceki Valentinus'un hikayesi kadar şaibeli. Bu hikayeye göre, Terni piskoposu da potansiyel olarak dinden dönme konusunu tartışarak ve ardından oğlunu iyileştirerek, kendisinden önceki Valentinus ile benzer bir duruma düştü. Hikâyenin geri kalanı da oldukça benzer: O da İmparator Gothicus'un emriyle idam edildi ve bedeni Via Flaminia'ya gömüldü.^[5]

Bollandistlerin de söylediği gibi, aslında muhtemelen kafası kesilmiş iki tane Valentine yoktu; daha ziyade, tek bir aziz efsanesinin, iki farklı versiyonu, hem Roma'da hem de Terni'de ortaya çıkmıştı.

Wikimedia Commons

Yine de, Afrikalı, Romalı ya da Umbrialı Valentine'lerin hiçbiri romantik değildi. Hatta, modern medyada tekrarlanan Orta Çağ efsanelerine göre Aziz Valentine, Hristiyan evlilik ritüelleri gerçekleştirmesini ve Gothicus tarafından hapsedilen Hristiyan aşıkların mesajlaşmasını sağlayan bir karakterdi.^[6] Benzer şekilde, başka hikâyeler, onun iyileştirdiği iddia edilen kör kızla romantik bir ilişkisi olduğunu anlatıyordu. Fakat Bollandistlerin işaret ettiği gibi, bu Orta Çağ hikâyelerinin hiçbirinin üçüncü yüzyıl tarihinde bir temeli yoktu.

Wikimedia Commons

Hoş, tarihsel doğruluk, Orta Çağ Hıristiyanları için pek bir şey ifade etmiyordu. Onların umursadığı tek şey mucizeler, şehitlik hikâyeleri ve azizin fiziksel kalıntılarıydı. Söylemeye gerek yok; Orta Çağ Avrupa'sındaki birçok farklı kilise ve manastır, hazinelerinde Aziz Valentinus'un kafatası parçalarının bulunduğunu iddia etti. Örneğin Roma Cosmedin'deki Santa Maria, Valentinus'a ait olduğunu iddia ettiği eksiksiz bir kafatasını hâlâ sergiliyor:

Wikimedia

Bollandistlere göre, Avrupa'daki diğer kiliseler de Aziz Valentinus'un vücut parçalarına sahip olduklarını iddia ediyor: Örneğin, Madrid'deki San Anton Kilisesi, Dublin'deki Whitefriar Sokak Kilisesi, Prag'daki Aziz Peter ve Paul Kilisesi, Chelmno'daki Aziz Mary'nin Assumption Katedrali, bunların yanı sıra Malta, Birmingham, Glasgow ve Yunanistan'ın Midilli Adası’ndaki kiliseler...

İnananlar için şehitlerin kalıntıları, azizlerin dindar Hristiyan toplulukları arasındaki görünmez varlıklarını sürdürmeleri anlamına geliyordu. Örneğin 11. yüzyılda Brittany'de bir piskopos, yangınları durdurmak, salgın hastalıkları önlemek ve şeytani ele geçirme (İng: "demonic possession") dahil her türlü hastalığı iyileştirmek için Valentine’ın başı olduğu iddia edilen şeyi kullandı.

Ancak bildiğimiz kadarıyla, azizin kemikleri aşıklara özel hiçbir şey yapmadı.

Pek Gerçekçi Olmayan Pagan Kökenleri

Pek çok bilim insanı, kitaplarda, makalelerde ve blog yazılarında Valentine ve ona atfedilen bu özel günü incelemiştir.^{[7], [8], [9]} Bazıları bu günün, Şubat ortasındaki eski bir Roma kutlaması olan Lupercalia'nın Hristiyan versiyonu olduğunu öne sürmektedir.

Lupercalia, keçilerin ve köpeklerin kurban edilmesini içeren kırsal ve eril bir kültün ritüeli olarak ortaya çıktı ve daha sonra kentsel bir karnavala dönüştü. Şenlikler sırasında, yarı çıplak genç adamlar, yeni öldürülmüş keçilerin derilerinden kesilmiş kayışlarla Roma sokaklarında koşuyordu.^[10] Hamile kadınlar, bunun sağlıklı bir bebek için şans getireceğini düşünüyordu. Ancak iddiaya göre MS 496'da Papa Gelasius, bu "kabadayı festivalini" kınadı.

Yine de, Papa'nın Lupercalia'yı, şehit Aziz Valentine kültü veya başka herhangi bir Hristiyan kutlaması ile kasten değiştirdiğine dair hiçbir kanıt yok.

Chaucer ve Aşk Kuşları

Aziz Valentine ve aşk arasındaki muhtemel ilk bağlantı, ölümünden yaklaşık 1000 yıl sonra, Canterbury Masalları adlı eserin yazarı Geoffrey Chaucer'ın Aziz Valentine'ın Şubat festivalini "kuşların çiftleşme mevsimi" olarak yazmasıydı. Kuşlar Meclisi adlı kitabında şu satırları yazmıştı:

Çünkü bu, her kuşun eşini seçmeye geldiği Aziz Valentine Günü'ydü.

Görünüşe göre Chaucer'ın zamanında İngiliz kuşları Şubat ayında yumurta üretmek için çiftleşmişler. Kısa süre sonra, doğaya duyarlı Avrupa soyluları kuş çiftleşme mevsiminde aşk notları göndermeye başladı. Örneğin, birkaç yılını Londra Kulesi'nde tutsak olarak geçiren Fransız Orléans Dükü, Şubat 1415'te karısına "zaten aşktan bıktığını" (bununla, "aşk hastalığı"nı kast ediyordu) yazdı ve ona "çok nazik Valentine'ım" dedi.^[11]

Agora Bilim Pazarı

Harikalar Karnavalı

Bol Ödüllü SİHİRCİ ÇIRAĞI Macerası

HİÇBİR YER DÜKKANI ÇALINDI.
Hiçbir yerden gelen dükkân, hiçbir iz bırakmadan kayboldu. Bir daha ortaya çıkacak mı acaba?

Daniel ve Ellie kayıp dükkânı ararken sihirli kitapçılarla, terk edilmiş adalarla, kimi ölü kimi diri envaiçeşit sihirciyle karşılaşacak. Bu kadarı yetmezmiş gibi bir de dükkâna içeriden saldırıp serbest kalmaya çalışan tehlikeli bir güç var.

Bol ödüllü Sihirci Çırağı’nın merakla beklenen bu devam kitabı, sizi hayal gücünün gerçek güç olduğu
büyülü bir HARİKALAR DİYARI’na ışınlıyor. Unutmayın, burada HER ŞEY MÜMKÜN!

Devamını Göster

₺170.00

Satın Al Tüm Ürünler

• Dış Sitelerde Paylaş

İngilizler, Şubat ayında çiftleşme fikrini benimsedi. Shakespeare'in aşık Ophelia’sı, kendisinden "Hamlet'in Valentine"ı (yani "Hamlet'in sevgilisi") olarak bahsetti.^[12]

Sonraki yüzyıllarda İngiliz kadın ve erkekleri, sevdiklerine şiirler yazmak için 14 Şubat'ı bir bahane olarak kullanmaya başladılar. Sanayileşme, kitlesel olarak üretilen resimli kartlarla süslenmiş şiir ile bunu daha kolay hale getirdi. Ardından Cadbury, Hershey ve diğer çikolata üreticileri, Sevgililer Günü'ne özel çikolatalar ürettiler.

Shutterstock

Bugün İngiltere ve ABD'nin her yerindeki dükkanlar, pencerelerini her yıl "Aşk Günü"nü ilan eden kalpler ve pankartlarla süslüyor. Dükkan sahipleri raflarında "Be My Valentine" diye yalvaran şekerler, mücevherler ve Aşk Tanrısı ile ilgili biblolar stokluyor.^[13]

Görünmez Valentine'lar

Görünüşe göre aşk bayramının ardındaki antik aziz, aşkın kendisi kadar anlaşılmaz. Yine de, beşinci yüzyılın büyük ilahiyatçısı ve filozofu Aziz Augustine'in Görünmez Şeylere İnanç konulu incelemesinde söylediği gibi, bir şeyleri sevmemiz için onların illâ burnumuzun dibinde olması gerekmez.

Ve tıpkı aşkın kendisi gibi, Aziz Valentine ve onun aşkın koruyucu azizi unvanı, doğrulanabilir tarihin değil, inancın meseleleridir.