Dünya'nın İlk Ticari Uçuşu, İki Şehir Arasında Denize İniş Yapmak Zorunda Kalmıştı!

Dünyanın tarifeli ve yolculu ilk uçuşu, 1 Ocak 1914'te, Florida'nın St. Petersburg ve Tampa şehirleri arasında gerçekleştirildi. St. Petersburg-Tampa hattı sadece 4 ay hayatta kalan kısa bir çalışma olsa da, Dünya'nın her yerinde her an süregelen şehirlerarası uçuşların ve artık hemen her iki nokta arasında neredeyse günlük olarak gerçekleştirilen kıtalararası uçuşların yolunu açmıştır.

İnsanlık tarihinin ilk ticari uçuşunun pilotu, deneyimli bir test ve akrobasi pilotu olan Tony Jannus idi. Daha profesyonel pilotlar haricinde hiçbir tarifeli yolcunun test etmediği bu uçuş için ödeme yapan ilk yolcu, St. Petersburg'un eski belediye başkanı Abram C. Phiel idi. Körfezin karşısından Tampa'ya yapılan 34 kilometrelik uçuş, 23 dakika sürdü. Pilot ve tek yolcusu, St. Louis'li bir havacılık girişimcisi olan Thomas Benoist (Okunuş: "ben-wah") tarafından tasarlanan bir "deniz uçağı" ile insanlık tarihinin ilk ticari uçuşunu gerçekleştirdi.

Gerçek Bir Ticari Hat, Cesur ve Genç Bir Adam Sayesinde Mümkün Oldu!

Tekneler için dizel motor üreten bir imalatçının Floridalı satış temsilcisi olan Percival Elliott Fansler, Benoist'nın sudan havalanabilen ve suya konabilen uçak tasarımını ne kadar geliştirdiğine hayran kalmıştı. İki adam, yazışmaya başladı ve nihayet Fansler "bir yerden başka bir yere giden gerçek bir ticari hat kurmayı" teklif etti. Havayolunun St. Petersburg ve Tampa arasında uçmasını önerdi.

Smithsonian Institute

1913’te, Tampa körfezinin iki karşı yakasında konumlanmış olan bu şehirlerin arasındaki yolculuk gemiyle 2 saat, trenle 4 ile 12 saat arası sürüyordu. Körfezi arabayla dolaşmak ise 20 saat tutuyordu. Uçak ile 20 dakika sürecekti!

Fansler, sıra dışı girişimiyle ve bu bariz şekilde avantajlı istatistiklerle Tampa yetkililerinin ilgisini çekmeye çalıştı; fakat reddedildi. St. Petersburg’da ise şansı daha yaver gitti ve birkaç yatırımcıyı bu denemeye destek olmaya ikna etti. Benoist, özenle seçtiği pilotu Tony Jannus ile, 12 Aralık 1913’te St. Petersburg’a geldi.

Future

Jannus, havacılık dünyasında önceden beri popüler bir figürdü. Esmer, yakışıklı görünüşü ve cesur başarıları, onu romantik pilotların timsali haline getirmişti. Seçkin Havacılık Topluluğu’nun Tony Jannus için yazdığı bir biyografide şöyle deniyordu:

Bir zamanlar korkusuz bir deli fişek ve kadın hayranı olarak bilinen, babaların kızgın tüfeklerinden kaçan ve film yıldızlarıyla flört eden Jannus, aşkta ve savaşta riskler aldı.

Jannus, uçuş gösterileri yapıyor, askeri uçakları test ediyor ve uzun menzilli uçaklar ile deniz uçaklarını kullanıyordu. Makineli tüfeğe sahip uçakların ilk test pilotluğunu yaptı. 1 Mart 1912'de, ilk defa bir uçaktan paraşütle atlayış yapan Kaptan Albert Berry'i havada taşıdı. 1913'te, 24 yaşında, Benoist Uçak Şirketi'nin ana hissedarlarından biri haline geldi.

İlk Uçuş, Bir Deniz Uçağıyla Yapıldı!

Model 14 bir Benoist deniz uçağı, bu deneme için trenle St. Petersburg a gönderildi. 57 kilo ağırlığında, 8 metre uzunluğunda ve 13 metre kanat genişliğindeydi. Güç kaynağı; Roberts 6 silindirli, sıralı, sıvı soğutmalı, 75 beygir gücüne sahip bir motordu. Uçak, saatte 103 kilometre yapıyordu. Uçağın gövdesi her katmanının arasında kumaş bulunan üç kat ladin ağacından yapılmıştı. Kanatlar, ladin kirişlerin üzerine keten kumaş gerilerek yapılmıştı. Uçak, tek bir ahşap koltukta yalnızca bir pilot ve bir yolcunun yan yana oturabileceği şekilde inşa edilmişti.

Space.com

İlk Uçuş!

İlk uçuş, büyük bir törenle, 1914’ün yılbaşında gerçekleşti. İlk biletin açık artırmada satılışını izlemek için yaklaşık 3.000 kişi St. Petersburg şehir merkezinden sahile yürüdü. O zamanlar depo işinde olan Pheil, 400 dolarlık (günümüzde 8.500 dolardan fazla) bir teklifle açık arttırmayı kazandı.

Tampa Bay Times gazetesine göre Fansler, uçuştan hemen önce minik bir konuşma yaptı ve şu sözlerle tarihe geçti:

Dün imkânsız olan, bugün başarılmıştır; yarın ise inanılmaz şeyleri müjdelemektedir.

Birkaç konuşmadan ve çekilen birçok fotoğraftan sonra Jannus ve Pheil, uçağın küçük tahta koltuğuna sıkış tıkış oturdular. Havalanırken Jannus, tezahürat yapan kalabalığa el salladı.

Jannus, uçağı suyun üzerinde en fazla 15,2 metre havalandırdı; bunu günümüzdeki ticari uçakların genelde bulunduğu 10.000 metre ile kıyasladığımızda, ilk ticari uçuşun ne kadar küçük adımlarla başladığını görebilirsiniz. İşin kötü tarafı, yolun yarısında uçağın motoru arızalandı ve ikili, iki şehir arasında, körfezin soğuk sularına iniş yapıp ayarlamalar yaptılar ve tekrar havalandılar.

Uçak, Tampa şehir merkezinin yakınındaki Hillsborough Nehri girişine indiğinde, Jannus ve Phiel’in etrafları 3.500 kişilik tezahürat yapan, alkış tutan ve el sallayan kalabalık tarafından sarılmıştı.

Bu başarılı uçuştan sonra Pheil, Tampa'daki işini normal şekilde halletti: Sahip olduğu toptan satış şirketi için birkaç bin dolarlık bir sipariş verdi. Şehirdeki işlerini tamamladıktan sonra, saat 11’de Janus ve Phiel, St. Petersburg'a geri uçtular. Dünya'nın ilk ticari uçuşunun tüm yolculuğu, toplamda 1.5 saatten az sürmüştü.

1 Yolcudan, 1205 Yolcuya...

Dünya'nın ilk ticari havayolu, haftanın 6 günü olmak üzere, günde 2 kez uçuşlara başladı. Normal ücret, kişi başı 5 dolar (günümüzün 100 doları) ve her 45 kiloluk nakliye için ek 5 dolardı. Biletler 16 hafta öncesinden tükeniyordu. Bu başarılı iş modeli dolayısıyla, havayoluna ikinci bir Benoist Deniz Uçağı eklendi ve uçuşlar Sarasotai, Bradenton ve Manatee’ye kadar uzatıldı. Tony Jannus'un kardeşi Roger, ikinci uçağın pilotuydu.

Toplam 1.205 adet yolcu taşıyan havayolu, yaklaşık 4 ay boyunca faaliyet gösterdi. Kış sakinleri kuzeye dönmeye başladığında, yolcuların ilgisi de hızlıca azaldı. 27 Nisan'da Tony ve Roger Jannus, Florida'dan ayrılmadan önce Tampa Körfezi üzerinde bir hava gösterisi yaparak son kez uçtular.

Uçak ve Ölüm

Kardeşler uçuş gösterileri vermeye, uçakları test etmeye ve diğer pilotları eğitmeye devam ettiler. 12 Ekim 1916'da uçağı Karadeniz'e düştüğünde, Tony Jannus Rus pilotlarını eğitiyordu. Cesedi hiçbir zaman bulunamadı. Roger Jannus da kardeşi gibi uçarken öldü: 4 Eylül 1918 de Fransa üzerinde yaptığı keşif uçuşu sırasında uçağı düştü.

1964'te Tampa ve St. Petersburg Ticaret Odaları, Tony Jannus onuruna Tony Jannus Seçkin Havacılık Derneği'ni kurdu.

İkilinin başlattığı devrim, günümüzde Dünya'nın her köşesini birbirine bağlayan, yeryüzündeki en hızlı ve en güvenli ulaşım ağlarından birini mümkün kıldı.