Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Şempanzeler Haklı Olduklarını Biliyor ve Bunu Kanıtlamaya Çalışıyor Olabilirler!

Şempanzeler Haklı Olduklarını Biliyor ve Bunu Kanıtlamaya Çalışıyor Olabilirler!
3 dakika
2,662
Tüm Reklamları Kapat

Sherman, “üstbiliş” ile ilgili bir çalışma kapsamında bilgisayar destekli bir dizi hafıza testinden geçmiş üç şempanzeden biri. Çalışmanın sonucuna göre şempanzeler üstbilişsel yeteneğe, yani kendi düşünme süreci hakkında düşünebilme ve davranışlarını buna göre ayarlayabilme yeteneğine sahip.

Georgia Eyalet Üniversitesi, Agnes Scott Üniversitesi, Wofford Üniversitesi ve Buffalo'daki New York Eyalet Üniversitesi araştırmacılarının keşfine göre şempanzeler üstbilişsel yeteneğe, yani kendi düşüme süreci hakkında düşünebilme ve davranışlarını buna göre ayarlayabilme yeteneğine sahip. Araştırmacıların 6 Haziran'da "Biliş" adlı bültende yayınlanan bulgularına göre şempanzeler, türler genelinde zekice karar verme yeteneğinin temelini oluşturan bir tür bilişsel kontrol biçimi olan üstbilişsel gözlem yeteneğini insanlar ile paylaşıyor.

Tüm Reklamları Kapat

Üstbiliş, bir bireyin neyi bilip bilmediğini gözlemlediği, sahip olması gereken bilgiyi edinmeye çalıştığı ve bir soruya yüksek veya düşük özgüven ile cevap verdiği zaman gerçekleşir. Özgüven, insanın kendi bilgi düzeylerini nasıl gözlediğini belirleme konusunda oldukça açık bir ölçüdür. İnsanlar sözlü olarak özgüvenlerini veya eksikliklerini belirtebilir, hatta sayısal derecelendirme bile kullanabilir. Omuz silkme, cevaplarda tereddüt gibi sözlü yolla ifade edilmeyen davranışlarla da özgüven oranı belirtilebilir.

Araştırma ekibinin isteği de hayvanların da benzer davranışsal özgüven veya tereddüt belirtileri gösterip göstermediğini öğrenmekti. Georgia Eyalet Üniversitesi Dil Araştırma Merkezi yardımcı yöneticisi Dr. Michael Beran'ın söylediğine göre sonuçlar, şempanzelerin insanlara benzer davranış örnekleri sergilediğini gösteriyor.

Tüm Reklamları Kapat

Araştırmada, üç şempanzeye bilgisayar destekli bir dizi hafıza testi uygulandı. Araştırmacılar, şempanzelerin hatırlaması gereken şeylerin çeşitlerini ve ne kadar süre hatırlamaları gerektiğini çeşitlendirerek testi tamamladıklarında hafızalarının ne kadar güçlü veya zayıf olacağını belirleyebiliyordu. Her hafıza testinden sonra bilgisayarın, şempanzelerin verdiği cevabın doğruluğunu kontrol edip geri bildirim yapmasından dolayı kısa bir gecikme vardı.

Cevap doğruysa, birkaç saniye sonra, şempanzelere bir yemek ödülü sunuldu. Bu çalışmadaki kritik nokta, şempanzelerin ödüllerini testi yaptıkları yerin uzağında bir yerde almasıydı. Ödüller verildiğinde şempanzeler o noktaya doğru gitmediyse ödülü kaybediyorlardı. Bu şempanzelerin bir hafıza testine cevap verdikten sonra iki seçenekleri olduğu anlamına geliyordu. Cevaplarının doğru veya yanlış olduğunu duymak için bekleyebilir ve doğruysa ödülün verildiği noktaya gidebilirlerdi ya da ödül yerine bilgisayarın geri bildirimini beklemeden gidebilirlerdi.

Georgia Eyalet Üniversitesinden Beran, Audrey Parrish ve Theodore Evans, Agnes Scott Üniversitesinden Dr. Bonnie Perdue, Wofford Üniversitesinden Sara Futch ve Buffalo'daki New York Eyalet Üniversitesinden Dr. J. David Smith'ten oluşan araştırma ekibi, ödül noktasına geri bildirim beklemeden yapılan bu erken hareketlenmeleri şempanzelerin hafıza testine verdiği cevaplar konusunda kendilerine duyduğu öz güvenin bir işareti olarak yorumladı. Beran şöyle söylüyor: "Ekibin yaklaşımı, şempanzelerin doğal bir biçimde vahşi ortamda bilgileri üzerine düşünmelerini ve öz güvenle ya da tereddütle hareket etmelerini gerektirecek ne yapabilecekleri üzerine düşünmekti."

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Örneğin, tereddüt etmeden bir daldan diğerine atlaması şempanzenin iki dal arasındaki mesafeyi alabileceğini kesinlikle bildiğini gösterebilir. Olgun meyveleri olan bir ağaca doğru yaptığı uzun ama doğrudan bir yolculuk, şempanzelerin o ağaçta yiyecek olacağından emin olduğunun göstergesi olabilir. Araştırma ekibinin amacı da bilgisayar destekli hafıza ve öz güven testleri kullanarak laboratuvar ortamında benzer bir senaryo yaratmaktı.

Deneyler boyunca şempanzeler sürekli hafızalarının gücünü gözleyip buna uygun şekilde hareket ettiklerini gösterdiler. Yanlış cevap verdikleri zamanlara kıyasla doğru cevap verdikleri zaman bilgisayarın geri bildirimini beklemeden ödül bölgesine hareketlenme eğilimini çok daha fazla gösterdiler. Parrish şöyle söylüyor: "Bunu yapmak zorunda değillerdi. Bilgisayar her zaman onlara cevaplarının doğru veya yanlış olduğunu söylüyordu ama haklı olduklarını bildikleri zaman erken harekete geçerek ödüllerine daha erken ulaşma eğilimi gösterdiler."

Takım bu ve diğer sonuçlar ışığında şempanzelerin de insanlar gibi üstbilişsel gözlem yeteneğine sahip olduğu sonucuna vardı. Bu yeteneğe sahip olmaları şempanzelerin üstbilişsel davrandıkları zaman insanlarla aynı bilişsel deneyimleri yaşadığı anlamına gelmese de, türler genelinde zekice karar verme yeteneğinin altında yatan bir tür bilişsel kontrol biçimine sahip olduklarını ifade ediyor. Bu çalışmada sonraki adım diğer primat ve primat olmayan türlerin de aynı kapasiteye sahip olup olmadıklarını belirlemek ve şempanzeleri haklı olduklarını bildikleri zaman harekete geçirecek başka hangi testler uygulanabileceğini araştırmak.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
5
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 2
  • Merak Uyandırıcı! 2
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • Muhteşem! 0
  • Bilim Budur! 0
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: ScienceDaily | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 05/12/2023 18:49:50 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/4223

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Botanik
Tüy
Evrimsel
Evrimsel Süreç
Kuyruk
Ekonomi
Erkek
Zooloji
Neandertal
Böcek Bilimi
Hücre
Dalga Boyu
Kan
Yatay Gen Transferi
Hızlı
Beslenme Biçimi
Sars-Cov-2 (Covid19 Koronavirüs Salgını)
Tehdit
İlaç
Coronavirus
Dalga
Yaşam
Fare
Besin Değeri
Hukuk
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Maymunlar Taş Devrine Girdi mi?!
Maymunlar Taş Devrine Girdi mi?!
Kızıl Cin: Türkiye'ye Düşen Nadir Yıldırım!
Kızıl Cin: Türkiye'ye Düşen Nadir Yıldırım!
Edward Teller, Hocası Oppenheimer'ı Neden Sattı?
Edward Teller, Hocası Oppenheimer'ı Neden Sattı?
Gizemli
Gizemli "Benford Yasası", Seçim Hilelerini İspatlamakta Nasıl Kullanılır?
Ay Nasıl Oluştu?
Ay Nasıl Oluştu?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
-. ScienceDaily, et al. Şempanzeler Haklı Olduklarını Biliyor ve Bunu Kanıtlamaya Çalışıyor Olabilirler!. (23 Şubat 2016). Alındığı Tarih: 5 Aralık 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/4223
ScienceDaily, -., Ağacı, E., Bakırcı, Ç. M. (2016, February 23). Şempanzeler Haklı Olduklarını Biliyor ve Bunu Kanıtlamaya Çalışıyor Olabilirler!. Evrim Ağacı. Retrieved December 05, 2023. from https://evrimagaci.org/s/4223
-. ScienceDaily, et al. “Şempanzeler Haklı Olduklarını Biliyor ve Bunu Kanıtlamaya Çalışıyor Olabilirler!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Evrim Ağacı, Evrim Ağacı, 23 Feb. 2016, https://evrimagaci.org/s/4223.
ScienceDaily, ---. Ağacı, Evrim. Bakırcı, Çağrı Mert. “Şempanzeler Haklı Olduklarını Biliyor ve Bunu Kanıtlamaya Çalışıyor Olabilirler!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Evrim Ağacı. Evrim Ağacı, February 23, 2016. https://evrimagaci.org/s/4223.
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close