Satürn'ün Halkaları Neden Bazen Kaybolur?

Satürn, elbette halkalarıyla ünlüdür. Bu halkalar, gezegeni güneş sisteminin mücevheri haline getirir ve görünür olduğunda sayısız gözlemciyi teleskop başına çeker. Satürn'ün, insanları astronomiye çeken en büyük etken olduğunu, diğer hiçbir gök cisminin bu gezegeni gördükten sonra astronomiye ilgi duyan bu kadar çok kişiyi etkileyemediğini söyleyebilirsiniz.

Ancak zaman zaman Satürn, bir "şimdi görüyorsun, şimdi görmüyorsun" sihir numarası yapar ve halkalar tamamen kaybolur. Peki, bu nasıl olur? Ne zaman gerçekleşir? Ve bunu kendiniz nasıl gözlemleyebilirsiniz?

Herhangi bir gece teleskopla Satürn'e baktığınızda gezegeni ve tabii ki halkalarını görürsünüz, ancak bu manzaranın sonsuza kadar aynı kalacağını söyleyemeyiz. Aydan aya, Dünya ve Satürn yörüngelerinde hareket ettikçe, aralarındaki mesafe değişir ve bu da Satürn'ün daha küçük ya da büyük, daha soluk ya da parlak görünmesine neden olur.

Ancak, yıldan yıla başka bir şey dikkat çeker. Ne zaman baktığınıza bağlı olarak halkaların gezegeni saran geniş bantlar gibi göründüğünü fark edebilirsiniz. Bir yıl sonra tekrar baktığınızda, halkaların biraz daha ince göründüğünü fark edebilirsiniz.

Bunun tersine, halkalar bir yıl oldukça ince görünebilir ve sonraki yıl daha geniş görünebilir. Peki, bu neden olur? Halkalar mı hareket ediyor? Yoksa gezegen üzerinde garip bir etki yaratan başka bir şey mi var?

Nightingalevds.com

Kayboluyor Gibi Görünen Halkalar

Her şey Satürn'ün eksen eğikliğine bağlı. Tüm gezegenler bir şekilde eğiktir; Merkür’ün neredeyse yok denecek kadar küçük bir eğikliği vardır (0,03 derece), Uranüs ise 82,23 derecelik eğikliğiyle yan yatmış gibi hareket eder.

Dünya, 23,44 dereceyle önemli bir eğikliğe sahiptir, bu yüzden mevsimlerimiz vardır. Haziran ayında, kuzey yarımküre Güneş'e doğru eğilir ve bu nedenle o yarımküredeki insanlar daha sıcak bir iklim, yani yaz yaşar. Aynı zamanda, güney yarımküre Güneş'ten uzaklaşır, bu yüzden iklim daha soğuk olur ve oradaki insanlar kışı deneyimler.

Aralık ayında ise tam tersi olur ve kuzey yarımküredeki insanlar kış soğuğunda üşürken ekvatorun güneyindeki insanlar yaz sıcaklığının tadını çıkarır. Satürn'ün ekseni 26,73 derece eğik ve onun da mevsimleri vardır. Fark şu ki, Satürn'ün Güneş etrafındaki yörüngesi neredeyse 30 yıl sürdüğü için her mevsim yaklaşık 7,5 yıl sürer!

Bizim bakış açımızdan, bu durum gezegenin halkalarını gördüğümüz açıyı değiştirir. Satürn'ün kuzey yarımküresinde yaz olduğunda, gezegenin kuzey kutbu bize doğru yönelir ve biz halkaların üst kısmını görürüz. Güney yarımküresinde yaz olduğunda ise güney kutbu bize doğru yönelir ve biz halkaların alt kısmını görürüz. Her iki durumda da halkalar bizlere geniş açılmış gibi görünür.

Ancak gezegen yörüngesinde ilerledikçe eğikliğin açısı azalır ve halkalar daralmaya başlar. Gezegeni dik bir konumda, yani görünür bir eğiklik olmadığında (Satürn'ün bahar ya da sonbaharına denk gelir), Dünya halkaların düzlemini geçer ve halkalar bizlere kenarlarıyla görünür.

İşte bu, halkaların görünüşte kaybolduğu kısa bir dönemdir. Halkalar 1 kilometre kadar ince olduğundan, onlar o kadar incedir ki, kilometrelerce uzaktan düz bir kağıdı görmeye çalışmak gibidir. Temelde, bizim bakış açımızdan halkalar basitçe kaybolur.

Vücut Parçalarından Gezegen Halkalarına

Bu fenomen, yeni bir keşif değil ve aslında yüzlerce yıldır biliniyor. İtalyan astronom Galileo Galilei, 1610 yılında halkaları ilk fark eden kişiydi ancak o dönemde teleskoplar nispeten yeni bir icattı ve onun ev yapımı teleskobu, halkaları oldukları gibi gösteremiyordu.

Bunun yerine, gezegenin etrafında, biri her iki yanında olmak üzere, her biri Satürn'ün kendisinin üçte biri büyüklüğünde iki dünya varmış gibi göründü. Hatta bu şekilleri kulaklara benzetmeye kadar gitmişti.

High Point Scientific

İki yıl sonra, Galileo, teleskobunu tekrar gezegene yönlendirdiğinde çok şaşırdı ve iki eşlik eden dünyanın görünüşte kaybolduğunu fark etti. Daha sonra, fenomenin geri döndüğünü fark etti ancak bu sefer halkalar önceki kadar geniş görünmediği için onları kollar olarak tanımladı.

1659'da, Hollandalı astronom Christiaan Huygens, Satürn'ün "ince, düz, hiçbir yere bağlı olmayan bir halkayla çevrili olduğunu" ve Satürn'ün eğikliği sayesinde "aynı halkanın bazen oldukça geniş bir elips, bazen daha dar bir elips ve bazen de düz bir çizgi olarak göründüğünü" belirten teorisini yayımladı.

Halkaların Kaybolduğunu Kendiniz Nasıl Görebilirsiniz?

Kaybolan halkalar fikri imkansız gibi gelebilir ancak bu fenomeni kendi kendinize gözlemlemeniz oldukça kolaydır. Sadece sabırlı olmanız gerekir çünkü süreç geceden geceye fark edilebilecek kadar yavaş ilerler.

Gezegen çıplak gözle kolayca görülebilirken halkaları görebilmek için bir teleskop gerekir. Çok yüksek bir büyütme gücü gerekmez (yaklaşık 40x veya 50x yeterlidir) ancak doğru kaliteye sahip ekipmanla daha yüksek büyütme kullanmak en iyi görüntüyü sağlar.

Satürn, Güneş etrafındaki yörüngesini 30 yılda tamamladığından ve halkalar sadece Satürn’ün bahar veya sonbahar mevsimlerinde kenar olarak göründüğünden her halkanın düzlem geçişi arasında yaklaşık 15 yıl fark vardır.

Halkalar en geniş olduklarında, yıl yıl fazla bir fark görmezsiniz ancak gezegen yörüngesinde ilerledikçe halkaların giderek daraldığını fark edeceksiniz. Gezegen, halkaların düzlem geçişine daha yakın olduğunda halkalar daha hızlı daralmış gibi görünecek ve bu değişiklikler aylar hatta haftalar içinde fark edilebilir hale gelebilir.

Sonunda, halkanın düzlem geçişinden önceki haftalar ve günlerde halkalar kaybolacaktır. Halkaları ne kadar süreyle görmeye devam edebileceğiniz birkaç faktöre bağlıdır:

• Gezegenin, Güneş'e göre gökyüzündeki konumu.
• Kullandığınız ekipman. Teleskobunuzun açıklığı ne kadar büyükse o kadar fazla ışık toplar ve halkaların daraldıkça görünmesi daha kolay olur.

Bu durum son olarak 4 Eylül 2009'da gerçekleşti, o zaman gezegen Başak Takımyıldızı'nda bulunuyordu. O dönemde gezegen akşam gökyüzünde görünüyordu ancak güneş battıktan sonra batıda oldukça alçaktı.

Satürn'ün Halkalarının Bir Sonraki Kayboluşunu Ne Zaman Görebilirsiniz?

Bir sonraki halkaların düzlem geçişi 23 Mart 2025'te gerçekleşecek ancak maalesef o dönemde durum daha da zorlaşacak. Satürn Kova Takımyıldızı'nda olacak fakat bu takımyıldızı en iyi sonbaharda görüldüğünden o tarihte Güneş'e çok yakın olacağı için görünmesi mümkün olmayacak.

Gerçekçi olarak gezegeni akşam gökyüzünde iyi bir şekilde görebilmeniz için son şansınız, bu tarihten yaklaşık iki ay öncedir. Ocak ortalarında, Satürn, güneş battıktan birkaç saat sonra güneybatı ufkunda hâlâ oldukça yüksek olacak ve gökyüzü gerçekten kararacaktır. Bu, gezegeni iyi bir şekilde gözlemlemenizi sağlayacaktır.

Alan Friedman

Halkalar o dönemde hâlâ fark edilir şekilde açık olacak ancak halkalar daralacak. Sonrasında kapanmaya devam edecek, gezegenin Güneş'e yaklaşmasıyla gözlem yapmak daha zor hale gelecek.

Agora Bilim Pazarı

T. rex

Bu Dev Vahşi Canlılar Geç Kretase döneminde(68-66 milyon yıl önce) dünya’da yaşadılar ve fosil kalıntıları 1902 yılında Hell Creek, Montana’da bulundu.

Düzinelerce keskin, parçalayıcı dişlerle donanmış ve toplam uzunluğu ortalama 12 metre olan bu Teropod cinsi dinozor şu ana kadar bilinen dünya’da yaşamış en güçlü canlı varlıktır.

Müze ve bilimsel araştırma kalitesinde, yetişkin bir T-Rex fosilinin kafatası baz alınıp benzer ölçülerde kil kullanılarak tasarlanan heykel çalışmasıdır.

Ürün Boyutları: 26cm x 14cm x 24cm
Ahşap Kaide ile birlikte yüksekliği 28cm’dir.

%100 El Yapımıdır. Yetişkin bir T-Rex fosilinin ölçüleri baz alınarak tasarlanmıştır.Polyester, resin ve plastik kullanılmadan üretilmiştir.

Malzeme:Kil,Siyah Ahşap Kaide
Ürün Boyutları: 26cm x 14cm x 24cm

Devamını Göster

₺5,000.00

Satın Al Tüm Ürünler

Satürn, 12 Mart'ta Güneş ile kavuşumda olacak, yani halkaların düzlem geçişinden sadece 10 gün önce, gezegen üç veya dört hafta sonra şafak öncesi alacakaranlıkta tekrar görünmeye başlayacak. O dönemde, doğu ufkunda, Venüs ve Merkür'e yakın bir şekilde düşük görünecek. Öte yandan gezegenin çok alçak olması ve gökyüzünün çok parlak olması nedeniyle teleskopla gözlem yapmak mümkün olmayabilir.

Sonrasında, gezegeni gözlemlemek için haziran ortasına kadar beklemeniz gerekecek; bu tarihte gezegen, Güneş'ten yeterince uzak olacak ve gözlemler değerli hale gelecek. Şafaktan birkaç saat önce dışarı çıkın, gökyüzü hâlâ karanlıkken, gezegen güneydoğu ufkundan yaklaşık 30 derece yüksekte olacak ve halkalar daralmış olsa da kolayca görülebilecek.

Şunu da belirtmek gerekir ki 2025'ten sonraki bir sonraki halkaların düzlem geçişi 15 Ekim 2038'de gerçekleşecek, bu tarih, Satürn'ün Güneş ile kavuşum yapmasından bir ay biraz daha fazla bir süre sonradır.

Satürn'ün Halkalarını En İnce Şekilde Ne Zaman Görebilirsiniz?

Maalesef, 2025'te Satürn'ün halkalarının tamamen kaybolduğunu göremeyeceksiniz, yine de yılın sonlarına doğru gözlem becerilerinizi zorlayabilirsiniz.

Gezegen, 21 Eylül'de karşıt konumuna ulaşacak ve tüm gece boyunca, gün batımından gün doğumuna kadar görülebilecek. Bu, gezegeni gözlemlemek için en iyi zamandır ve bir sonraki Mart'a kadar akşam gökyüzünde görünmeye devam edecektir.

Teleskobunuzu karşıt konumdaki Satürn'e yönlendirdiğinizde halkaların hâlâ dar olduğunu göreceksiniz ancak bir hafta sonra geri dönerseniz, halkaların aslında tekrar kapanmaya başladığını fark edebilirsiniz. Bunun nedeni, tabii ki, Dünya'nın da Güneş etrafında dönüyor olması ve bu hareketle birlikte görüş açımızın değişmesidir.

Satürn'e tekrar baktıkça halkaların giderek daha ince hale geldiğini göreceksiniz. Tam olarak kenara doğru görünmeyecekler, gittikçe daha zor fark edilebilir hale gelecekler; halkalar 23 Kasım'da en dar olacak. O tarihte halkaları görebilirseniz, büyük olasılıkla gezegenin diskinin ortasında ince bir çizgi olarak görüneceklerdir.

Sonrasında halkalar tekrar genişleyecek, ve 2026'nın ikinci yarısında biraz daha kapanacak olsa da, bir önceki kasımda olduğundan çok daha geniş görünecekler.

Anı Sonsuza Kadar Kaydetmek

Eğer Satürn'ün görüntülerini yakalamak istiyorsanız bunu yapmanın birkaç yolu vardır. Fakat önce pratik yapmak için biraz zaman ayırmakta fayda var. Örneğin, aşağıdaki noktaları göz önünde bulundurarak teorik olarak gezegenlerin fotoğraflarını akıllı telefonunuzla çekebilirsiniz:

• Telefonunuzu sabit tutmak için bir akıllı telefon adaptörüne ihtiyacınız olacak.
• Gerekli büyütmeyi elde etmek ve gezegeni telefonunuzun kamerası ile hizalamayı kolaylaştırmak için kısa odak uzaklığına sahip geniş açı okülerine gereksinim duyacaksınız.
• Son olarak en iyi sonuçları elde etmek için cep telefonu kameranızın ayarlarını (örneğin ISO, pozlama süresi, parlaklık vb.) ayarlamanız gerekecek.

Zaten bir teleskobunuz varsa, bir diğer uygun seçenek dijital oküler kamerasıdır. Bu, normal bir oküler gibi çalışır, ancak oküleri bilgisayarınıza bağlayarak görüntüyü yakalamanızı sağlar.

Astrofotografi konusunda ciddiyseniz bir DSLR kamera almayı ve teleskoba bağlamak için bir T-adaptörü kullanmayı düşünebilirsiniz.

Teknoloji.org

Her ne şekilde yaparsanız yapın, aynı zamanda gezegeni takip eden motorlu bir teleskoba ihtiyacınız olacak (bilgisayarlı teleskoplar, yeni başlayanlar için harika bir seçenek). Aksi takdirde, gezegen görüş alanında hızla hareket eder ve takip yapılmadan görüntü almak zorlaşır, bu da görüntülerin bulanık olmasına yol açar.

Son olarak kameranızla video çekmek ve ardından PixInsight gibi yazılımlar kullanarak en iyi kareleri çıkarıp, birleştirip işlemek; daha net ve detaylı bir görüntü elde etmenizi sağlar.

Herhangi bir gecede, Satürn ve halkaları kadar etkileyici bir şey yoktur ancak halkasız Satürn'ü görmek nadir bir fırsattır. Bu fırsatı kaçırırsanız 2038'e kadar bir daha böyle bir anı beklemeniz gerekecek!