Saç Telinizde Yapılacak Bir Analiz, Şizofreninin Erken Teşhisini Sağlayabilir!
Flickr Public Domain
Bu içerik tıp ve sağlık ile ilişkilidir. Sadece bilgi amaçlı olarak hazırlanmıştır. Bireysel bir tıbbi tavsiye olarak görülmemelidir. Evrim Ağacı'ndaki hiçbir içerik; profesyonel bir hekim tarafından verilen tıbbi tavsiyelerin, konulan bir teşhisin veya önerilen bir tedavinin yerini alacak biçimde kullanılmamalıdır.
Bu haber 5 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.
Hastalıkları erken teşhis edebilmek modern tıbbın en önemli hedeflerinden birisidir; çünkü ancak o sayede problemler büyümeden ve hasta hayatını olumsuz etkilemeden müdahale edilebilir. Örneğin zihin hastalıklarına yönelik araştırmaların özünde, güvenilir ve objektif bir belirteç tespit edebilmek vardır. Bu sayede zihin problemleri daha başlamadan önlenebilir veya en azından gerekli adımlar atılabilir.
İşte şizofreni teşhisi koyarken dikkat edilenlerden biri, ön uyaran aracılı inhibisyonun (prepulse-inhibition, PPI) varlığıdır.
Normalde bizi irkiltebilecek bir gürültüden önce bir ön uyaran ile karşılaşırsak irkilme davranışı sergilemeyiz. Örneğin bir kamp ateşinin çatırdaması, daha sonradan ateşle ilgili daha yüksek bir sese verilen yanıtı azaltacaktır. Çünkü ön uyaran, irkilme yanıtını inhibe eder (baskılar). Ancak şizofreni hastalarında PPI düşüktür. Bu da onların irkilme tepkilerinin, ön uyarıcıya rağmen sönmediği anlamına gelir. PPI testi, şizofrenin ardındaki biyolojiyi anlamamıza doğrudan yardımcı olmasa da iyi bir davranış belirtecidir ve mevcut keşiflere öncülük eden bir başlangıç noktası olmuştur.
RIKEN CBS'teki araştırmacılar ilk olarak aşırı düşük ve son derece yüksek PPI sergileyen fare soy hatları arasındaki protein ifadesi farklılıklarını aramaya başladılar. En sonunda, PPI seviyesi daha düşük olan fare suşlarında Mpst denilen genin ifadesinin yoğun olduğunu buldular. Bu enzimin hidrojen sülfit üretmeye yardımcı olduğu bilindiğinden ekip, fare suşlarının hidrojen sülfit seviyelerini ölçmeye karar verdi ve düşük PPI seviyeli farelerde, hidrojen sülfidin daha yüksek olduğunu ortaya çıkardı. Ekip lideri Takeo Yoshikawa şöyle diyor:
Hiç kimse hidrojen sülfit ile şizofreni arasında bir nedensellik olabileceğini düşünmemişti. Bunu keşfettikten sonra, bunun nasıl gerçekleşiyor olabileceğini ve farelerdeki bu bulguların şizofreni hastaları için de geçerli olup olmayacağını araştırdık.
Araştırmacılar bu farelerin genlerini daha yakından incelediklerinde, beyinlerinde Mpst isimli bir genin ifadesinin daha yüksek olduğunu tespit ettiler. İlk olarak bu genin hastalıkla ilişkisinden emin olmak için, Mpst gen ifadesi durdurulmuş fareleri ele alarak PPI seviyelerine baktılar ve bu farelerin PPI seviyelerinin, normalde düşük PPI seviyeli farelerden daha yüksek olduğunu gördüler. Nitekim, Mpst miktarını azaltmak farelerin daha normal hale gelmesine yardımcı oldu. Daha sonra, şizofreni hastalarının ölüm sonrasında beyinlerindeki Mpst miktarının normal insanlara göre daha fazla olduğunu buldular. Ayrıca bu beyinlerdeki Mpst protein miktarı ölüm öncesi semptomların ciddiyeti ile de korelasyon içerisindeydi.
Bu şekilde ekip, şizofreninin biyobelirteci olarak Mpst gen ifadesine bakabilecekleri fikrine vardılar. 150'den fazla şizofreni hastasının saç köklerini incelediler ve Mpst mRNA'nın ifadesinin şizofreni olmayan insanlardan çok daha yüksek olduğunu buldular. Sonuçlar mükemmel olmasa da saçtaki Mpst seviyesinin şizofrenin semptomları ortaya çıkmadan önce bir ön belirteç olarak kullanılabileceğini gösteriyor.
Bir kişide şizofreninin gelişip gelişmeyeceği hem kişinin genetiği hem de çevresel faktörler ile ilgilidir. Farelerde ve ölüm sonrası insan beyinlerinde yapılan incelemelerde yüksek Mpst seviyelerinin, DNA'da gen ifadesini kalıcı olarak bozan değişikliklerle ilişkili olduğu bulunmuştur. Bu sebeple ekibin bir sonraki adımı, Mpst üretimini kalıcı olarak arttırabilecek çevresel faktörleri araştırmak oldu. Hidrojen sülfit inflamatuvar strese karşı koruma sağladığından dolayı ekip, erken gelişimdeki inflamatuvar stresin ana neden olabileceğini varsaydı. Yoshikiwa'nın sözleri şöyle:
Şizofreni hastalarının beyinlerinde, beyin gelişimi sırasında oksidatif stresi ve nöro-inflamasyonu telafi eden antioksidan belirteçlerin (hidrojen sülfit üretimi de buna dahil) Mpst düzeyleri ile ilişkili olduğunu bulduk.
Yoshikawa'nın öne sürdüğüne göre; bir defa aşırı hidrojen sülfit üretimi gerçekleştiğinde bu, DNA'daki kalıcı epigenetik değişiklikler nedeniyle hayat boyu devam ediyor ve sülfit stresine bağlı şizofreniye yol açıyor.
Şizofreni için mevcut tedaviler beyindeki dopamin ve serotonin seviyelerine odaklanmaktadır. Ancak bu ilaçlar pek etkili değildir; ayrıca yan etkileri olduğu için Yoshikiwa, ilaç şirketlerinin yeni ilaçlar geliştirmekten vazgeçtiğini söylüyor.
Yeni ilaçların geliştirilmesi için yeni bir paradigma değişikliğine ihtiyaç var diyerek açıklıyor:
Şu anda, şizofreni hastalarının yaklaşık %30'u dopamin D2 reseptör antagonist tedavisine karşı dirençlidir. Sonuçlarımız, ilaç tasarımları için yeni bir paradigma değişimi sağlıyor. Şu anda hidrojen sülfit sentezinin inhibe edilmesinin şizofrenik fare modellerinde semptomları hafifletip hafifletmeyeceğini test ediyoruz.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
9
-
7
-
4
-
4
-
4
-
2
-
2
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
- Türev İçerik Kaynağı: IFLS | Arşiv Bağlantısı
- RIKEN. Biomarker For Schizophrenia Can Be Detected In Human Hair. (28 Ekim 2019). Alındığı Tarih: 25 Kasım 2019. Alındığı Yer: Science Daily | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/05/2025 21:06:07 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8065
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
