Ağaç kangurusu (Dendrolagus)

Gözlem Bilgileri

Bu tür henüz Evrim Ağacı tarafından gözlenmemiştir.

Tanım ve Genel Bilgiler

Bu sevimli ve ilginç hayvanlar; kanguruları, valabileri, ağaç kangurularını, pademelonları içeren "Büyük Ayaklıgiller" (Macropodadiae) ailesi içerisinde bulunmaktalar. Onları ilginç kılan sayısız özellikten bir tanesi, bir kanguruya çok benzemesine rağmen ağaçlarda yaşamaya son derece adaptif olmasıdır.

Evrimsel Tarih ve Taksonomi

Evrimsel geçmişleri de kendileri gibi oldukça ilginçtir. Tüm makropodların ortak atasının, erken bir opossum (keseli sıçan) türü olduğu düşünülmektedir. Bu ortak atadan ilk ayrılan dallardan birisi pademelonlara ve onların atalarına evrimleşmiştir. Pademelonlar, bilinen en küçük ve ilkel makropodlardır. Ağaç kanguruları da pademelonlarla ortak atanın türleşmesi sonucu evrimleşmiştir. 

İlkin pademelon ataların çevresinde ciddi bir değişim olduğu düşünülmektedir. Özellikle günümüzden 39 milyon yıl kadar önce meydana gelen Avusturalya ile Yeni Gine'yi etkileyen müthiş bir kuraklık dönemi, hızlı türleşme olaylarını tetiklemiştir. Bu süreçte pademelonların kurak ve kayalık bölgelerde yaşayabilecek şekilde özelleştikleri bilinmektedir. Bu süreçte yeni türler ortaya çıkmıştır. Örneğin kaya valabileri (Petrogale cinsi), pademelonlardan en erken ayrılan gruplardan birisidir. Bu canlıların çok geniş bir diyeti bulunmaktadır ve bu sayede göç ettikleri kuzey bölgelerdeki yağmur ormanlarına adapte olabilmişlerdir. Bu süreçte kaya valabilerinin bir dalı olarak evrimleşen Proserpin Kaya Valabisi olarak bilinen Petrogale persephone, ağaçlara tırmanacak şekilde özelleşmeye başlamıştır. Böylece kaya valabileri içerisinde bir tür, yeni bir nişi kaplayabilecek şekilde özelleşmiştir. Öyle ki, bu türün ağaçlara tırmanma yetenekleri ile eğilimi, ağaç kanguruları ile neredeyse aynıdır.

İşte günümüzden 6 milyon yıl önce, ağaçlara yeni yeni adapte olmaya başlayan bu kaya valabileri içerisinden bir popülasyon, günümüzde bilinen, soyu tükenmiş en basit yapılı ağaç kanguruları olan Bohra cinsine evrimleşmiştir. Son 2 milyon yıl içerisinde yaşanan küresel soğuma dönemindeyse, geniş kuraklıklar Avusturalya ve Yeni Gine'de yağmur ormanlarının daralmasına neden olmuştur. Bu sebeple ilkin ağaç kanguruları olan Bohra cinsi sayısız ufak popülasyona ayrılmıştır ve bu popülasyonlar izole olmuşlardır. İşte bu popülasyonlardan bir grup, günümüzdeki ağaç kangurularına (Dendrolagus cinsine) evrimleşmiştir. Bu süreçte, Bohra cinsine ait atalarından farklılaşmalarını sağlayan en temel özellik değişimi, son derece dar olan orman alanlarına ve bu ortamda hayatta kalmaya yönelik adaptasyonlar sayesinde meydana gelmiştir. 

Bu özellikleriyle opossumlardan karasal kangurulara devam eden evrimsel süreçte bir "yaşayan fosil" olarak anılırlar. Çünkü karasal kanguruların evrimine gidecek olan süreçteki bir soy hattından ayrılıp, belli başlı değişikliklerden geçerek günümüze kadar gelmişlerdir. Kangurulara ait birçok özelliği ortak olarak taşımaktayken atalarına ait özellikleri de korumaktadır. Bu da bize evrimsel süreçle ilgili önemli bilgiler vermektedir.

Popülasyon ve Koruma Statüsü

Günümüzde bu canlıların soyu yaşam alanlarının yitirilmesi dolayısıyla tehdit altındadır.

Davranış ve Etoloji

Normalde kangurular "tırmanma" olarak adlandırdığımız davranışı gerçekleştirerek ağaçlara tırmanamazlar. Dendrolagus cinsi altında bulunan 12 tür ağaç kangurusu ise ağaçlara kolaylıkla tırmanabilir ve avcılarından saklanabilir. 

Elbette ağaç kangurularında buna uygun bazı adaptasyonlar görülür: Arka ayakları karasal kangurulara göre kısadır ve daha geniştir, tutunmaya yarayan kıvrık ve güçlü tırnaklarla desteklenmiştir. Pençeleri çok daha yumuşaktır ve tırmanma sırasında ayaklara binen basıncı karşılayabilir. En bariz farklılıklarıysa, son derece uzun kuyruklarıdır. Bu sayede ağaçlar üzerinde dengelerini sağlayabilirler. Ayrıca yerde yaşayan kuzenleri gibi, vücutları terlemez; bunun yerine kollarını yalarlar ve tükürükleri buharlaştıkça vücutları serinler. 

Diyet ve Metabolizma

Ağaç kanguruları ağaçlardan topladıkları meyvelerle beslenirler; ancak ara sıra yere inerek yerde buldukları ölü hayvanlarla da beslenebilirler. Meyve ağırlıklı hepçil bir diyete sahip olan bu canlılar, küçük kuşlarla, yumurtalarla, ağaç kabuklarıyla, yemişlerle beslenirler.