Çiğdeci (Acridotheres tristis)

Asya'ya özgü bir kuş olan Çiğdeci, güçlü bir bölgesel içgüdüye sahip, omnivor bir ormanlık kuştur; ancak kentsel ortamlara da son derece iyi adapte olmuştur. Çiğdecilerin yaşam alanı o kadar hızlı artmaktadır ki, IUCN Türlerin Hayatta Kalması Komisyonu, 2000 yılında bu kuşu dünyanın en istilacı türlerinden biri ve "Dünyanın En Kötü İstilacı 100 Türü" arasında listelenen yalnızca üç kuştan biri olarak ilan etmiştir ve biyolojik çeşitlilik, tarım ve insan çıkarları için bir tehdit olarak görmüştür. Tür, 2008 yılında Avustralya'da "En Önemli Zararlı" olarak adlandırılmıştır ve bölgenin ekosistemleri için ciddi bir tehdit oluşturmaktadır.

Morfolojik (dış görünüş) olarak kafa, üst gövde ve kanat tüyleri siyahtır. Ayrıca alt gövde tüyleri kahverengi, bacakları, gagası ve göz çevresi sarı renklidir. Bu karakteristik özellikleri ile kolayca tanımlanabilir. Kuyruğun (restrices) dibinde beyaz bir halka bulunur. Ortalama 23-24 cm uzunluğuna, ~45 cm kanat açıklığına erişebilen bir kuştur. Bunlara ek olarak yüksek ötüşleri vardır ve insan sesi dahil bir çok sesi taklit edebilirler. Bu özellikleri sebebiyle özellikle Asya ülkelerinde kafeslerde esir tutulmaktadırlar.

Gloger kuralının uyduğu türlerden biridir. Bu kurala endotermik türlerin yoğun pigment içeren varyasyonlarının kurak iklimlere göre nemli iklimlerde daha baskın olduğu belirtilmektedir.

Pedram Türkoğlu

Evrimsel Tarih ve Taksonomi

Sığırcıkgiller (Sturnidae) familyasında, Acridotheres tristis türü olarak sınıflandırılmaktadır. Acridotheres cinsinde 11 tür tanımlanmıştır. Çiğdeci (Acridotheres tristis) türünün en yakın akrabası dere çiğdecisi (Acridotheres ginginianus) türüdür.

Bu familyanın Erken Miyosen döneminde, yaklaşık 20-25 milyon yıl önce Doğu Asya’da evrimleştiği düşünülmektedir.

Ekolojik Dağılım ve Habitat

Çiğdeci Asya'ya özgü bir türdür, ancak iyi uyum becerisi sayesinde Avustralya, Avrupa ve Afrika da dahil olmak üzere dünyanın birçok başka yerine dağılmıştır.^[1]

Davranış ve Etoloji

Genellikle sürü halinde yaşarlar ve bu sürüler yiyecek arama, tüneme ve bölge savunması gibi koordineli davranışlarda bulunurlar. Bu gruplar içinde, tıpkı birçok hayvan sürüsünde görüldüğü gibi, baskın bireylerin yiyecek ve çiftleşme fırsatlarına öncelikli erişime sahip olduğu, ikincil durumdaki bireylerin ise bu kaynaklar için rekabet etmesi gereken karmaşık bir sosyal hiyerarşi vardır. Buna ek olarak çiğdeci çok çeşitli ortamlarda yaşayabilen, uyum başarısı yüksek ve fırsatçı bir türdür. Bu adaptasyon yeteneği, yerel kuş türleri ile rekabete girdiğinden ötürü ekolojik sapmalara neden olur. Bu yüzden istilaci (invaziv) tür olarak nitelendirilmektedirler.

Pedram Türkoğlu

Çiğdeci, tipik olarak tek eşli ve bölgesel bir kuştur. Hawaii'de, çiğdeci çiftleri yıl boyunca bir arada kalırken, diğer bölgelerde, ilkbaharın başlarında çiftler oluştururlar. Genellikle Ekim'den Mart'a kadar süren üreme mevsimi boyunca, yuvalama yerleri için önemli bir rekabet vardır. Bazı durumlarda, tek bir yuvalama alanı için çiftler kıyasıya mücadele edebilir. Erkek çiğdeci, ötüş ile birlikte baş eğme ve sallama, gibi davranışlar göstererek dişisine kur yapar. Genel olarak, çiğdecinin tek eşli ve bölgesel davranışı, üreme stratejisinin önemli bir yönüdür.

Çiğdeci ortalama 1 yaş civarında cinsel olgunluğa ulaşır. Dişiler kuluçkada dört ila beş yumurta bırakabilir. Her iki ebeveyn de kuluçkaya yatar ve kuluçka süresi 13 ila 18 gündür. Civcivler yuvayı yaklaşık yirmi iki gün veya daha uzun süre terk edebilir. Coğrafi konumlarına bağlı olarak, çiğdecilerin her mevsimde 1 ila 3 kez ürediği bildirilmiştir. Yavrular yuvadan ayrıldıktan sonra bile, ebeveynler bu yavruları yumurtadan çıktıktan sonraki 1,5 aya kadar beslemeye ve korumaya devam edebilir.^[4]

Diyet ve Metabolizma

Hepçil bir kuştur. Diyetleri esas olarak böcekler, meyveler ve tohumlardan oluşur; ancak insan yemek artıkları ve çeşitli tarımsal ürünlerle beslendiği de bilinmektedir.

Etimoloji

Tür epitetindeki tristis, Latince “üzgün” veya “kasvetli” anlamına gelmektedir. Cins ismindeki Acridotheres ise Yunanca “akridos” (çekirge) ve “theras” (avcı) kelimelerinin birleşmesinden türetilmiştir.^[5]

Gözlem Bilgileri

İstanbul Gülhane Parkın'nda görüntülenmiştir, o bölgede oldukça yaygın gözlenebilen bir türdür.