Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Sarı Kantaron (Hypericum perforatum)

Sarı Kantaron (Hypericum perforatum) Wikimedia
Sarı Kantaron Bitkisi
5 dakika
27,190
Tüm Reklamları Kapat
Sarı Kantaron
  • Bilimsel Adı Hypericum perforatum
  • Halk Arasındaki Türkçe Adı Sarı Kantaron
  • Halk Arasındaki İngilizce Adı St John's-wort
Taksonomi
  • Bu içerik, Evrim Ağacı'nın tür gözlemleri ve türlere dair bilgileri barındıran Yaşam Ağacı projesinin bir parçası olarak hazırlanmıştır.
  • Gözlem Ekle

Sarı kantaron (Hypericum perforatum), Hypericaceae ailesinden, yaklaşık olarak 30-100 cm boylarında, çiçekli bir bitkidir. Geniş, sürünen rizomları olan, çok yıllık, otsu bir bitkidir. Kırmızımsı gövdeleri dik ve üst kısımda dallanmıştır ve 1 metreye kadar büyüyebilir. Sarı kantaron bitkisinin gövdesi, taban kısmında odunsudur ve yaprak izlerinden ötürü eklemli gibi gözükebilir.[1]

Anadolu’da binbirdelik otu, kan otu, kılıç otu, koyun kıran, kuzu kıran, mayasıl otu, püren, sarı kantaron, yara otu, gibi isimlerle bilinen H. perforatum türünün tarihçesi, etnobotanik kullanımı, kimyasal bileşimi ve aktiviteleri ile ilgili birçok çalışma bulunmaktadır.

Sarı kantaron dalları, tipik olarak basık bir taban etrafında kümelenir. Dar ve dikdörtgen şeklinde ve 1-2 cm uzunluğunda zıt ve sapsız yaprakları vardır.[2] Dallarda taşınan yapraklar, kısaltılmış dalcıklara zıt büyür. Yapraklar sarı-yeşil renkte olup, dağınık yarı saydam glandüler (bezsi) doku noktaları vardır.[3] Noktalar, ışığa tutulduğunda göze çarpar ve yapraklara, bitkinin Latince belirleyici adının (perforatum) atıfta bulunduğu "delikli" bir görünüm verir.

Sarı kantaron bitkisinin çiçeklerinin boyu 2,5 cm kadardır: 5 taç yaprağı ve çanak yaprağı vardır ve göze çarpan siyah noktalarla parlak sarı renktedir.[4] Çiçekler, üst dalların uçlarında, ilkbahar sonu ile erken yaz ortası arasında geniş sarmal halkalarda görülür. Talkımları yapraklıdır ve birçok çiçek taşır. Sivri çanak yaprakları siyah bezsi noktalara sahiptir. Birden fazla erkek organ, tabanda üç demet halinde birleşir. Polen taneleri elips şeklindedir.[5] Siyah ve parlak tohumlar pürüzlüdür, kaba yivlerle ağlanmıştır.[6] Sarı kantaron çiçeklerinin kendisi değil ama, çiçek tomurcukları veya tohum kabukları ezildiğinde kırmızımsı veya mor bir sıvı üretilir.[7]

Tüm Reklamları Kapat

Sarı kantaron, reçeteli ilaçlarla etkileşerek, kontrolsüz kullanımında ciddi zararlara neden olabilir. Bu özelliği dolayısıyla sarı kantaron, asırlar boyunca geleneksel tıp dâhilinde tedavi amaçlı olarak kullanılmıştır ve günümüzde de halk arasında bu tür kullanımı devam etmektedir. Türün ürettiği hiperforin isimli çok güçlü bir kimyasalın biyolojik etkileri günümüzde hâlen araştırılmaktadır.

Sarı Kantaron (Hypericum perforatum)
Sarı Kantaron (Hypericum perforatum)
Ezgi Ersoy

Evrimsel Tarih ve Taksonomi

Muhtemelen H. maculatum ve H. attenuatum türlerinin Sibirya coğrafyasında melezlenmesiyle ortaya çıkmış olan sarı kantaron bitkisi, Avrasya'nın ılılman bölgelerinde bulunur.[8] Sarı kantaron, sonradan Kuzey ve Güney Amerika'ya, Güney Afrika'ya ve Avustralya'ya işgalci tür olarak götürülmüştür. Tür, besi hayvancılığı açısından zararlı ot olarak görülmektedir.

Ekolojik Dağılım ve Habitat

Avrupa, Asya, Kuzey Afrika ve Kuzey Amerika’da geniş yayılış gösteren H. perforatum türünün taze ve çiçekli dallarından elde edilen "Hyperici herba" drogu, Avrupa Farmakopesi’ne kayıtlıdır.

Sarı Kantaron (Uludağ, Bursa)
Sarı Kantaron (Uludağ, Bursa)
Ezgi Ersoy

İnsanlarla Etkileşim ve Kültürel Referanslar

Batıl İnançlar

Sarı kantaron bitkisinin İngilizce adı olan "St. John Otu", haziran ayının sonuna doğru gerçekleşen yaz gündönümünde kutlanan St. John Günü festivaline gönderme olarak bu şekilde konmuştur. Sarı kantaron bu dönemde bolca toplandığı için, "St. John Otu" olarak anılmaya başlanmıtşır. Bu otun "kötü ruhları" kovduğuna ve hastaları iyileştirdiğine inanıldığı için, bahçelerden toplandıktan sonra evlere ve kapılara asılmıştır.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Geleneksel Tıp

Sarı kantaron (H. perforatum) türünün 2000 yılı aşkın süredir tıbbi amaçlarla kullanıldığı bilinmektedir. Bu türün çeşitli iç ve dış rahatsızlıkları tedavi etmek için bitkisel bir ilaç olarak kullanılması, eski Yunanlıların zamanına kadar uzanmaktadır. O zamandan beri dahilen anksiyete ve depresyon; haricen de kesikler ve yanıklar için popüler bir tedavi yöntemi olarak kullanılmıştır.

Modern Tıp

Son araştırmalar, bu bitkinin kanser, iltihaplanma ile ilgili bozukluklar, bakteriyel ve viral hastalıklar dahil olmak üzere birçok rahatsızlığın tedavisinde etkili olduğunu göstermiştir. H. perforatum biyolojik olarak aktif olan birçok fitokimyasal madde üretir.

Uzun yıllardır yapılan çalışmalar sonucunda H. perforatum bitkisinin kimyasal bileşimi aydınlatılmış; bitkinin, naftodiantron türevleri (hiperisin, psödohiperisin), flavonoitler (rutin, hiperozit, izokersitrin, kersitrin, luteolin, kempferol, mirsetin, amentoflavon ve I3, II8 biapigenin), floroglusinoller (hiperforin, adhiperforin), biflavonlar, prosiyanidinler, ksanton türevleri, tanenler, uçucu yağ bileşikleri, fenolik asit türevleri, amino asitler ayrıca; organik asitler, peptidler, polisakkaritler gibi kimyasal maddeler taşıdığı saptanmıştır.

Hypericum perforatum bitkisinde bulunan bazı kimyasallar
Hypericum perforatum bitkisinde bulunan bazı kimyasallar
ResearchGate

Yapısında bu kadar etkili kimyasal bileşikler bulunduran bir bitkinin kullanımında dikkat edilmesi gereken çok farklı noktalar vardır. Örneğin Hypericum cinsinin Türkiye bitki örtüsünde doğal olarak yetişen 109 tipi kayıtlıdır. Bu tipleri anatomik açıdan birbirine çok benzerdir; dolayısıyla tıbbi amaçla kullanılacak doğru türün toplanabilmesi için uzman desteği gereklidir.

Tüm Reklamları Kapat

Tıbbi Riskler

Sarı kantaron (H. perforatum) bitkisinden hazırlanan ürünlerin antidepresan ilaçlarla birlikte kullanılması durumunda terapötik doz aşılabilir ve serotonin sendromu vakaları görülebilir. Aşırı kullanımda derinin ışığa karşı hassas hale gelmesi söz konusu olabilir. Uzun süre Hypericum perforatum ekstresi kullanan kişilerin anestezi aldıklarında hipotansif atak geçirme riski vardır. Hypericum ekstresi taşıyan ürünlerin digoksin, kumarin tipi antikoagülanlar, bazı immünosüprasif ilaçlar (siklosporinler), oral kontraseptifler ve bazı hiperlipidemik ilaçlar ile etkileşerek, bu ilaçların plazma düzeylerini düşürdüğü veya yükselttiği, ya da bağırsakta P-glikoprotein (Pgp) sentezini arttırarak çeşitli ilaçların bağırsaktan emilimini azalttığı da unutulmamalıdır.

Sarı kantaron; bir kimya deposu olarak görev gören bitkilerin bilinçsizce kullanımlarında ortaya çıkan çeşitli yan etkilerini ve diğer ilaçlarla olan etkileşimlerini de göz önüne alırsak bitkilerin alımı ve kullanımı hakkında ne kadar çok parametreye dikkat etmemiz gerektiğinin iyi bir örneğidir.

Etimoloji

Antik çağlarda doğaüstü özelliklere sahip olduğuna inanılan H. perforatum türünün cins ismi olan Hypericum, Yunanca bir kelime olan “υπερεικον” (upereikon) sözcüğünden gelir. "Υπερ" sözcüğü "yukarı", "εικων" sözcüğü ise "ikon" anlamına gelmektedir: Upereikon, Antik Yunanlılar tarafından kötü ruhları uzaklaştırmak için yüksek yerlere asılan dini figürlere verilen isimdir.

Türün belirleyici adı olan "perforatum" ise, bitki ışığa tutulduğunda yaprak ve çiçeklerinde görülen saydam salgı bezlerinin oluşturduğu delikli görünümden dolayı "delikli" anlamına gelen "perforated" kelimesinden türemiştir.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
41
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Merak Uyandırıcı! 18
  • Tebrikler! 12
  • Muhteşem! 2
  • Bilim Budur! 2
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • Umut Verici! 2
  • İnanılmaz 1
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • ^ J. Stubbendieck, et al. (2003). North American Wildland Plants: A Field Guide Volume 1. ISBN: 9780803293069. Yayınevi: University of Nebraska Press.
  • ^ F. Rose. (2006). The Wild Flower Key. ISBN: 9780723251750. Yayınevi: Warne.
  • ^ S. M. A. ZOBAYED, et al. (2006). Plant–Environment Interactions: Accumulation Of Hypericin In Dark Glands Of Hypericum Perforatum. Annals of Botany, sf: 793-804. doi: 10.1093/aob/mcl169. | Arşiv Bağlantısı
  • ^ C. A. Stace. (2010). New Flora Of The British Isles. ISBN: 9780521707725. Yayınevi: Cambridge University Press.
  • ^ PharmaXChange. Pharmacognosy Of St. John's Wort. (18 Aralık 2012). Alındığı Tarih: 3 Ocak 2022. Alındığı Yer: PharmaXChange | Arşiv Bağlantısı
  • ^ A. Gray. (2022). Manual Of Botany. ISBN: 9780442222505.
  • ^ Project Noah. St John's Wort. Alındığı Tarih: 3 Ocak 2022. Alındığı Yer: Project Noah | Arşiv Bağlantısı
  • ^ E. Ernst. (2003). Hypericum. ISBN: 9781420023305. Yayınevi: CRC Press.
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 17:59:43 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/11306

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Alan
Astrobiyoloji
Alkol
Yaşanabilir Gezegen
Çekirdek
Tohum
Botanik
Nöron
Makina
Karanlık
Uydu
Aminoasit
Geometri
Sayı
Mantık Hatası
Beyin
Bilişsel
Hominid
Evren
Süt
Araştırma
Filogenetik
Homo Sapiens
İspat
Güneş
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı, et al. Sarı Kantaron (Hypericum perforatum). (3 Ocak 2022). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/11306
Bakırcı, Ç. M., Aydın, . (2022, January 03). Sarı Kantaron (Hypericum perforatum). Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/11306
Ç. M. Bakırcı, et al. “Sarı Kantaron (Hypericum perforatum).” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 03 Jan. 2022, https://evrimagaci.org/s/11306.
Bakırcı, Çağrı Mert. Aydın, . “Sarı Kantaron (Hypericum perforatum).” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, January 03, 2022. https://evrimagaci.org/s/11306.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close