Küpeli su yılanı (Natrix natrix)

Gözlem Bilgileri

Kütahya'nın Domaniç ilçesinde sonradan tabiat alanı ilan edilen bir kamp ve piknik alanında doğal gözlemler yaptığımız sırada bu küçük küpeli yılanı gördük. Yarı sucul yılanlar olsalar da vakitlerinin çoğunu suda ve dere, gölet gibi su kaynaklarının çevresinde geçirmeyi severler. Bu yavru birey de muhtemelen güneş gören ve suyun güvenliğine yakın bu alanda öğlen güneşinin tadını çıkarıyordu.

Tanım ve Genel Bilgiler

Kış uykusundan Mart ayında uyanırlar ve Ekim ayına kadar aktif olabilirler. Yetişkinleri 150 cm uzunluğa rahatlıkla ulaşabilir. Seksüel dimorfizm (cinsiyetler arası görünüş farkı) çok bariz olmasa da dişiler erkeklerden biraz daha iri yapılıdır. Agresif olmayan bir yılan türüdür. Zehirsizdir ve insanlar için bir tehlike oluşturmaz. Çoğu zaman ısırmayı tercih etmez. Savunma sistemini ölü taklidi yapmak (thanatosis) ve kloakından salgıladığı kötü kokulu bir sıvı-gaz karışımı oluşturur. Ayrıca yetişkin olanları kafalarını genişleterek üçgen biçimi verir ve yüksek sesle tıslar. Bu tehdit davranışlarıyla engereklere benzerler.

Kaan Yiğit Emer

Morfolojileri farklılık gösterebilir. Genellikle sırt (dorsal) kısımları koyu gri ya da kahverengi olabilir. Sırt pulları bariz karinalıdır. Sırtlarında enseden başlayan ve kuyruğa kadar boyuna uzanan iki beyaz şerit bulunabilir. Vücudun her iki yanında da enine sıralanmış kısa siyah çizgiler görülmektedir. Çenesinin hemen arkasında, boynunun iki tarafında da görülen sarı-beyaz lekeler vardır. Küpeli yılan ismini de bu lekelerden almaktadır. Karın dahil vücudun alt kısmı (ventral) ise çoğunlukla parlak beyaz renktedir. Tüm bunların yanında ventrali hariç tamamen siyah olan varyasyon (çeşitlilik) sahibi bireyleri de görülebilir.

Natrix natrix türü ovipardır yani yumurtlayarak çoğalır. Türkiye'de yaşayan Natrix tesselata ve Türkiye'de kaydı olmayan Natrix maura türleri ile doğada melezlendikleri bildirilmiştir.

Evrimsel Tarih ve Taksonomi

İlk olarak 1758 yılında Carl Linnaeus tarafından Coluber natrix olarak isimlendirilmiştir. Sonrasında birçok farklı isim alsa da günümüzde Natrix natrix olarak bilinmektedir. Natrix cinsine ait altı tür vardır. Bunlardan üç tanesi Türkiye'de yaşamaktadır; Natrix natrix, N. tesselata, ve N. megalocephala. Global ölçekte ise N. maura, N. astreptophora, N. helvetica türlerinden bahsedebiliriz.

Ekolojik Dağılım ve Habitat

Suyu seven bir tür olması yönünden nemli orman tabanı, sulak çayırlar ve dere, göl, gölet gibi tatlı su kaynaklarına yakın yaşar.

Türkiye'nin tüm bölgelerinde uygun habitatlarda görmek mümkündür. Dünya'da ise Avrupa, Afrika ve Asya kıtalarının büyük bir kısmına yayılmış haldedir. Görüldüğü ülkelerden bazıları şunlardır; Norveç, Finlandiya, Fransa, İspanya, Belçika, Almanya, Hollanda, Yunanistan, Rusya, Moğolistan, Kuzey Irak, İran, Suriye, Türkiye, Çin.

Popülasyon ve Koruma Statüsü

IUCN Kırmızı Liste'sine göre Least Concern (Asgari Endişe) statüsündedir. Ancak yaşam alanları her geçen gün daralmaktadır ve ülkemizde yılanlara karşı genel olarak sergilenen yanlış tutum nedeniyle çoğu zaman öldürülmektedirler.

Davranış ve Etoloji

İnsanlara karşı çekingendirler. Günlerinin büyük kısmını sulak alanların kenarlarında güneşlenerek geçirirler ve insan gördükleri an kaçarlar. Eğer yakalanırlarsa kloaklarından pis kokulu bir karışım salgılarlar. Bu da avcıyı kaçırmazsa ağızlarını açıp, dillerini çıkarıp yan dönerek ölü taklidi yaparlar (thanatosis). Avlarını genellikle pusuya düşürerek avlarlar ve kafadan yutmaya başlarlar.

Kaan Yiğit Emer

Diyet ve Metabolizma

Diyetinin büyük bir kısmını sucul canlılar yani kurbağa, semender ve balıklar oluşturur. Kertenkele gibi diğer sürüngenler ile beslendiği de görülmüştür.

İnsanlarla Etkileşim ve Kültürel Referanslar

Baltık Mitolojisi'nde büyük saygı gören ve uğur getirdiğine inanılan bir yılandır. Hatta evcil olarak beslenildiğinden de söz edilmektedir.

Roman Mitolojisi'nde ise bataklıklarda yaşayan ve çok korkulan canavar bir yılan olarak görülmüştür.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Etimoloji

Halk arasında çoğunlukla küpeli yılan denilmektedir. Yarı sucul yılan veya su yılanı diyenler de vardır.