Politik Polarizasyon: Sosyal Medya, Bizi Siyasi Anlamda Daha da Kutuplaştırıyor ve Çözüm, Diğer Tarafın Düşüncelerine Maruz Kalmak Olmayabilir!

Dünya'nın birçok yerinde ülkeler, siyasi olarak giderek daha da fazla kutuplaşıyorlar. Solcular daha solcu, sağcılar daha sağcı hale geliyor; siyasetin merkezi giderek eriyor ve taraflar, birbirlerini dinlemeyi giderek daha sık reddediyorlar. Yapılan çalışmaların birçoğu, sosyal medyanın bu eğilimi daha da körüklediğini gösteriyor; ancak sorunun çözümü konusunda henüz uzlaşmaya varılmış değil.

Birçokları, çözümün, kişilerin "eko odalarından" (İng: "echo chamber") çıkması olduğunu savunuyor. Sosyal medyada, kendi görüşümüzden olan kişilerle arkadaşlık kurup (ya da onları "takibe alıp"), diğer görüşten olanlardan uzaklaşmak çok daha kolay. Bu da, hep halihazırda inandığımız görüşleri duymamıza ve okumamıza neden oluyor; yani bir nevi "eko duvarı" yaratıyor. Bu duvarla çevrili oda içerisinde hem kendi görüşlerimizin daha fazla kişi tarafından tekrarlandığını görüyoruz, hem de karşı tarafın görüşlerinin sürekli alaya alındığını veya küçümsendiğini... Bu durumun, polarizasyonu arttırdığı, dolayısıyla karşı tarafın görüşlerine daha çok maruz kalmanın sorunun çözümlerinden biri olabileceğine inanılıyor. Ancak yapılan yeni çalışmalar, bu çıkarımın doğru olmadığını gösteriyor. Bunu yapmak, tam tersine işleri kötüleştiriyor olabilir.

Eğer son dönemde sosyal medya sizi giderek daha fazla sinirlendiriyorsa, bunun nedeni sosyal medyada gördüklerinizin gerçekten de yurttaşlarınızın görüşleri ve bakış açılarıyla ilgili algılarınızı değiştiriyor olmasıdır. Medya organlarının da giderek partizanlaşması (ki bu tarihin her evresinde az çok görülmüştür; ancak kitlesel medya ile bunun etkisi katlanarak artmaktadır) bunu pekiştiriyor olabilir; fakat elbette, ifade özgürlüğü kapsamında medya da kendi tarafını seçebilir. Teknoloji ile demokrasinin el ele vermesi sonucunda, partizan görüşler de daha belirgin hale gelmiştir.

Ancak siyasi kutuplaşmadan söz ederken yapılması gereken bir şey, kutuplaşmadan ne kastedildiğinin izah edilmesidir. Çünkü tek çeşit kutuplaşmadan söz edilemez; polarizasyonun farklı türleri vardır: Bunlardan birisi, afektif polarizasyon olarak bilinen ve bir partiyi destekleyen kişilerin, diğer partiyi (ve destekçilerini) ne düzeyde sevmediğinin ölçüsüdür. Afektif polarizasyon, bugüne kadar çok farklı şekillerde ölçülmüştür ve bunların hepsi, kutuplaşmanın giderek arttığını doğrulamaktadır.^[1] Bir diğer kutuplaşma türü ideolojik polarizasyon, her bir partinin her türlü politik sorun hakkında (örneğin kürtaj hakkı veya işçi hakları ile ilgili olarak) birbirinden ne kadar uzakta olduğunu ölçmektedir. Sanabileceğinizin aksine, bu kutuplaşma türü uzunca bir süredir büyük oranda sabit kalmıştır.

Bir diğer deyişle, insanlar birbirinden çok daha fazla nefret ediyor olsa da, eskiye nazaran daha fazla anlaşmazlığa düşmemektedirler.

İşte bunun ana sebeplerinden birisinin, sosyal medya olduğu düşünülmektedir. Ancak sosyal medyanın bizi tam olarak birbirimize nasıl bu kadar düşürdüğüne yönelik akademik çalışmalar henüz nihai sonucu ortaya çıkarabilmiş değildir.^{[2], [3]} Bunun nedenlerinden birisi, toplumlardaki kutuplaşmanın sebeplerini birbirinden izole halde çalışmanın zorluğudur. Üstelik üzerinde çalışılması gereken unsurlar, yani seçmenler ve partiler, zaman içerisinde görüşlerini de değiştirmektedir ve bundan doğan karmaşık dinamikleri isabetli bir şekilde ölçmek güçtür.

Ayrıca korelasyondan nedenselliğe giden yolu inşa etmek de çok zordur. Sonuçta sosyal medya üzerinde kontrollü bir deney yapmak imkansızdır: Bir ülkede Facebook'u tamamen kapatıp, ülkenin yıllar içerisinde nasıl değiştiğini ölçmeye çalıştığınızı hayal edin. Hoş, Türkiye'deki siyasi gündemi ve sosyal medyaya yönelik tavrı düşünecek olursak, yakında bu deneyi Türkiye'de yapmak mümkün olabilir.

Bunun yerine bilim insanları, matematikten ve bilgisayar simülasyonlarından faydalanıyorlar. Elbette, bütün simülasyonlar gibi, politik polarizasyona yönelik modeller de gerçek dünyaya yönelik varsayımları tarafından kısıtlandırılmış bir halde; ancak yine de bize bazı içgörüler sağlayıp, test edilebilir hipotezler sunmaları açısından faydalılar.

Bu modellerden birisi, Northwestern Üniversitesi araştırmacıları tarafından yayınlandı.^[4] Modelde, siyaset bilimciler tarafından yakın geçmişte keşfedilen sıra dışı bazı bulgulardan yararlanıldı. Örneğin, Duke Üniversitesi'nden sosyolog Dr. Christopher Bail, uzun bir süredir sosyal medyanın kutuplaşma üzerindeki etkilerini araştırıyor. O ve ekibi, Twitter üzerinden yaptıkları bir çalışmada, insanların kendi görüşlerinden farklı görüşlere tekrar tekrar maruz bırakılmaları halinde, görüşlerini değiştirmek veya yumuşatmak yerine, kendi görüşlerine daha da saplandıkları ve bu görüşlere olan inançlarını güçlendirdiklerini gösterdiler.

Geçmişte sosyal medya devleri, bizlere sadece kendi önyargılarımızı tekrar tekrar göstermekle (yani "eko odalarına kapatmakla") suçlanmışlardı.^[5] Çok farklı görüşlerden uzmanların hepsinin ortak olarak önerdikleri çözüm, sosyal medya algoritmalarını değiştirerek, bizimle aynı fikirde olmayan kişilerin görüşlerinin bizlere daha sık gösterilmesini sağlamaktı.^[6]

Ancak güncel modelin yaratıcıları olan David Sabin-Miller ve Daniel Abrams'a göre kendimizi diğer görüşlere maruz bırakmak (ki buna nerede maruz kaldığımız önemli değildir), tam da sorunun bir parçası olabilir! Bunun nedeni, Facebook, Instagram, Twitter, YouTube ve hatta televizyon karşısında sağlıksız miktarda vakit geçiren birçokları için oldukça bariz olacaktır: Sosyal medya ve kutuplaşmış televizyon kanalları (ve gazeteler), en güçlü duygusal tepkiyi yaratabilecekleri haberleri size servis etmektedirler; yani "öfkelendiriyorsa, viraldir" mantığı ile çalışmaktadırlar.^[7] Farklı bir görüşe maruz kaldığımızda, hele ki bu görüş bize kendi tarafımızda olan bir medya aracı tarafından sunuluyorsa, o içeriği gerçekte olduğundan çok daha toksik ve rahatsız edici buluruz.

Her ikisi de matematikçi olan Dr. Sabin-Miller ve Dr. Abrams, bu etkiye geritepme adını veriyor. İkilinin iddiasına göre, kendi eko odalarımızda, kendi görüşlerimizi pekiştiren fikirlerin "çekici" etkisine sürekli maruz kalmaya ek olarak, diğer görüşlere maruz kalmanın yarattığı "itme" etkisi de bizi aynı ideolojik yöne doğru sürükler. Daha da önemlisi, bu itme kuvveti, psikolojik açıdan bakıldığında, çekme kuvvetinin etkisine göre çok daha güçlüdür!

Santa Fe Enstitüsü'nden uygulamalı matematikçi Vicky Chuqiao Yang tarafından geliştirilen bir diğer model, siyaset bilimciler tarafından daha önce araştırılmış bir olguyu ele alıyor: Politik partilerin kendileri zaman içerisinde nasıl daha fazla kutuplaştılar?^[8] Onun modeli, politik partilerin daha ekstrem savunucularını tatmin edecek politikalar izlemelerinin, zaten oldukça rastgele bir şekilde bir o partiye, bir bu partiye kayan kişileri hedeflemekten stratejik olarak daha avantajlı olduğunu gösteren araştırmalara dayanıyor.

Bu tür modeller, sosyal medyanın ülkelerdeki politik kutuplaşmanın ana iticisi olmayabileceğini, bunun yerine sosyal medyanın diğer birçok olguyla etkileşiminin ana itici güç olabileceğini düşündürüyor. Elbette bu konuda nihai cevaplara henüz ulaşmış değiliz ve bu tür hipotetik geri besleme döngüleriyle daha fazla araştırma yapılması gerekiyor.