Plasebo Alan Kişiler de Psikedelik (Hayal Gördüren) Deneyimler Yaşayabiliyor!

Plasebo etkisi oldukça ilginçtir. Bu etkinin altında olan kişi, bir drajeden farksız bir madde almasına rağmen, vücut gerçek bir ilaç almışçasına tepki verir. Bu garip olgu yüzyıllardır bilinmektedir. Ancak bilim insanlarının sürekli olarak bu yanılsamanın nasıl gerçekleşebileceği hakkında daha fazla bilgi edinmesine rağmen, plasebo etkisi hala tam olarak çözülebilmiş değil.

Kesin olan bir şey varsa o da plasebo etkisinin çeşitli tıbbi senaryolarda ortaya çıkabileceği. 7 Mart 2020'de Psychopharmacology'de yayımlanan yeni bir çalışma, zihinde değişikliğe sebep olan psikedelik maddeleri almış olduğunuza yönelik yanlış inancın bile bu etkiyi geliştirebileceğini gösteriyor.

Cesur bir hilekarlık örneği olarak verilebilecek bir deneyde Kanada McGill Üniversitesi'ndeki araştırmacılar, iprocin adlı bir psikedelik ilacın insanların yaratıcılığı üzerindeki etkilerini incelemek üzere "görünürde" tasarlanan bir çalışmaya katılmaları için bazı öğrencilerle anlaştı. Çalışmaya ayırdıkları vakit için cüzi bir miktar alan toplamda 33 katılımcı, Beatles'ın bir zamanlar katıldığı bir partinin ortamı gibi görünen bir laboratuvarda çalışmaya dahil oldu. Duvarlara asılan psikedelik sanat eserleri, terapi lambalarının renkli tonlarıyla aydınlatıldı. Paspaslar ve armut koltuklar yerlere serildi, arthouse (sanat) filmleri bir ekrana yansıtıldı ve bir DJ bir pikaptan ortama uygun melodiler çaldı.

Bu hedonistik, özgür ruhlu suarenin ortasında; çok sayıda araştırmacı beyaz önlükleri içinde etrafta dolaşıp deneyi gözlemleyedursun, birkaç katılımcı verilen ilacın gözle görülür bir biçimde etkisinde gibiydi.

Tek bir sorun vardı. Olanların hiçbiri gerçek değildi.

Mads Perch/Getty Images (Science Alert)

Iprocin gerçek bir sentetik ilaç, ancak hepsine plasebo ilacı verilen katılımcılardan hiçbirine iprocin verilmemişti. Beyazlar içindeki araştırmacılarsa, bu önlükleri sadece ortama uyum sağlıyormuş gibi görünmek için giymişti. Peki ya kalabalığın içinde dolaşan insanlar? Hepsi tamamen numara yapan ücretli aktörlerden oluşuyordu. Her şey, telkinin ve etkisiz bir plasebo hapının gücüyle psikedelik bir deneyimi başlatmanın mümkün olup olmadığını öğrenmek için kuruldu.

Durum gösteriyor ki bu mümkün. Deney sırasında yapılan anketlerde katılımcıların yarısından fazlası (%61), aldıkları 'ilacın' etkisini bir miktar hissettiklerini söyledi. Bu etkileri sersemlik hissi, resimlerdeki renklerin değiştiğini görme, rahatlama, duyuların uyarılması, kahkaha atma isteği, hatta bulantı hissi olarak saymak mümkün.

Birçoğu, bu şekilde hissetmelerini sağlayan şeyin psikedelik bir ilaç olduğuna kesinlikle ikna olmuştu. Bir katılımcı şöyle diyordu: "Batıyormuşum gibiydi. Yerçekimi beni büyük bir güçle aşağı çekiyordu. Bu his daha çok kafamda gibiydi. Özellikle de kafamın arkasında." Bir diğer katılımcı, bir çeşit görsel halüsinasyon gördüğünü bildirdi. "Duvardaki bir tabloya bakana kadar hiçbir şey hissetmiyordum." diyerek o gece hissettiklerini hatırlamaya çalıştı. "Tablo hareket ediyordu. Renkler sadece değişmekle kalmıyor, her şey hareket ediyordu. Tablo durmadan şekil değiştiriyordu."

Pinterest

Herkes aynı şekilde hissetmedi. Grubun neredeyse yüzde 40'ı deneyim sırasında olağanüstü bir şey hissetmediklerini belirtti. Ancak araştırmacılar, pek çok insanın psikedelik bir maddenin etkisi altında olduklarını düşünmesinin dikkat çekici olduğunu belirtiyor. Yazarlar çalışmalarında şöyle belirtiyorlar:

Bildiklerimize dayanarak; bunlar inaktif bir plasebo psikedeliği sonrasında literatürde bildirilen, bilinçteki en güçlü değişiklikler.

Tabii ki deneyin amacı, gerçekte neler olduğunu bilmeyen araştırma katılımcılarını kandırmak değildi. McGill ekibi, insanların, kendileri kullanmasa bile, uyuşturucu kullanan insanların etrafında kaldıktan sonra o ilacın etkilerini hissettiklerini söyledikleri "uyuşturucu kullanan kişiyle birlikte hissedilen coşku (İng: contact high)" olgusunu araştırmak istedi. Araştırmacılar, plasebo etkilerine benzer şekilde, bu hislerin şartlı koşullanmanın yanı sıra fiziksel ve sosyal ortamdan da kaynaklanabileceğini ifade ediyor.

Bu tür fikirler 1960'lara kadar dayanıyor, ancak günümüzde terapötik (tedaviye ait) amaçlar için psikedelik ilaçlara olan ilginin artması göz önüne alındığında, araştırmacılar bu belirgin plasebo etkisinin hastalara fayda sağlayabilecek şekilde kullanılabileceğini düşünüyor. Psikiyatri araştırmacısı (ve eski sihirbaz) Jay Olson şöyle söylüyor:

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Bu çalışma, psikedelik ortamlardaki bağlamın etkisini güçlendiriyor. Depresyon ve anksiyete gibi bozukluklar için psikedelik terapinin son zamanlarda yeniden yükselişe geçmesiyle klinik tedavi uzmanları, (ilaçların güvenilirliğini daha da artırma anlamına gelen) düşük doz ilaçlarla, benzer terapötik deneyimler elde etmek için bu bağlamsal faktörleri geliştirip kullanabilir.

Bu oldukça saygıdeğer bir hedef. Her ne kadar organizasyon gerektiren bir hile düzeni içerse de.

Ancak korkulacak bir durum yok. Deneyin sona ermesinden hemen sonra hilenin doğası (ve çalışmanın gerçek amacı) katılımcılara açıklandığında bir kısmı şok ve hayal kırıklığı içinde cevap verdiyse de, hepsi kahkahalarla güldü. Hatta "kesinlikle bir ilacın etkisinde olduğundan emin olan" bir katılımcıysa, bu plasebo hapına nereden ulaşabileceğini sordu.