Petek Güveleri, Plastiği Parçalayabiliyor!
CNN
- Çeviri
- Biyokimya
- Çevresel Kimya
Bu haber 2 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.
Polietilen, besin ambalajlarından, alışveriş poşetlerine kadar, dünyada en yaygın olarak kullanılan plastiktir. Ne yazık ki ayrışma sürecini başlatmak için polimerin yüksek sıcaklıklarla işlenmesi gerektiğinden, sağlamlığı ile de inatçı bir çevre kirleticisidir. Petek güvelerinin tükürüğü geri dönüşüm için faydalar sağlayan doğal proteinleri sayesinde, işlenmemiş polietilene etki edebilen bildiğimiz tek enzimdir.
Biyolog ve amatör arıcı olan Federica Betrocchini, petek güvelerinin plastiği parçalayabilme yeteneğinin olduğunu birkaç yıl önce kazara keşfetti. Bertocchini Agence France-Presse’le yaptığı görüşmede şöyle diyor:[1]
Sezonun sonunda arıcılar genelde boş kovanları, ilkbaharda tekrar araziye çıkarmak üzere bir depoya kaldırırlar. Yine bu işlemi yaptığım bir yılda, depolanmış kovanlarımın petek güveleri tarafından istila edildiğini gördüm.
Bunun üzerine Bertocchini kovanları temizleyip, petek güvelerini ise plastik bir poşete koyar. Kısa sürede depoya geri döndüğünde ise poşeti delik deşik bir şekilde bulur.
Petek güveleri (Galleria mellonella), kısa ömürlü petek güvelerine dönüşecek olan larvalar olarak ortaya çıkarlar.[2] Larva dönemlerinde, petek ve polenlerle beslenebilecekleri arı kovanlarının hücreleri, onlar için ideal yuvalardır.
Yukarıda değinilen tesadüfi keşiften sonra, Bertocchini ve Madrid’in Margarita Salas Biyolojik Araştırmalar Merkezi’ndeki ekibi, çalışmalarını petek güvesi tükürüğüne odaklayıp, bulgularını Nature Communications'ta yayınladı.[3]
Araştırmacılar iki metot kullandı: molekülleri boyutlarına göre ayıran jel geçirgenlik kromatografisi ve kütle-yük oranlarına göre molekül parçalarını tanımlayan gaz kromatografisi-kütle spektrometrisi.
Tükürüğün aslında polietilende bulunan uzun hidrokarbon zincirlerini küçük, oksitlenmiş zincirlere ayırdığını doğruladılar. Araştırmacılar, daha sonra, tükürükteki "bir avuç enzimin" içinde tükürükte polietileni oksitlediği anlaşılan iki enzimi tanımlamak için proteomik analizler kullandılar. Araştırmacılar, bu enzimlere Antik Yunan ve Roma tarım tanrıçalarına ithafen "Demetra" ve "Ceres" adlarını verdiler.
Araştırmacılara göre bu araştırmadan edindiğimiz en önemli bilgi, bu polietilenazların, oda sıcaklığında ve çok kısa sürede bir polietilen film üzerinde bu tür modifikasyonları üretebilen ilk enzimler olmalarıdır.
Bu iki enzimin, "ayrışma sürecindeki ilk ve en zor adımın" üstesinden gelirken, atık yönetimi için bir "alternatif süreci" temsil edebileceğini de ekliyorlar.
Bertocchini, Agence France-Presse’le yaptığı görüşmede, henüz araştırmaların erken dönemlerinde olmalarına rağmen, bu enzimlerin su ile karıştırılıp, bir atık yönetim tesisinde plastik üzerine dökülebilme potansiyeline sahip olduklarını ifade etmiştir. Bu enzimler atık tesislerinin olmadığı uzak yerleşimlerde hatta evlerde bile kullanılabilir.
Gelecek vadeden tükürüklerine rağmen, petek güveleri plastiği ayrıştırdığı bilinen tek organizma değildir.
Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.
Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.
Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.
2021 yılında yapılan bir çalışma, okyanusta ve toprakta yaşayan bazı mikrop ve bakterilerin de plastik yeme konusunda gelişim gösterdiğini ortaya koymuştur.[4]
2016’da araştırmacılar, bir Japon atık sahasında, pet ya da polyester olarak da bilinen polietilen tereftalatı ayrıştıran bir bakteri rapor etmişlerdir.[5] Bu ise bilim insanlarına, plastik bardakları çabucak ayrıştıracak bir enzim yaratma ilhamı vermiştir.[6]
Her yıl bütün dünyada %30’u polietilen türünden müteşekkil 400 milyon metrik ton plastik atık oluşmaktadır.[7] Bugüne kadar dünya üzerinde oluşturulmuş 7 milyar ton plastik atıktan, geriye ciddi bir atık mirası bırakmak suretiyle yalnızca %10 kadarı geri dönüştürülmüştür.
Tüketimi azaltmak ve malzemeleri yeniden kullanmak kuşkusuz plastik atıkların çevre üzerindeki etkisini sınırlayacaktır ancak pisliğimizi temizlemek için bir ayrıştırma sistemine sahip olmak, plastik atık sorunumuzun üstesinden gelmemize yardımcı olacak asıl çözüm olacaktır.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
17
-
8
-
6
-
2
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- Çeviri Kaynağı: ScienceAlert | Arşiv Bağlantısı
- ^ France 24. Plastic Gobbling Enzymes In Worm Spit May Help Ease Pollution. (4 Ekim 2022). Alındığı Tarih: 15 Ekim 2022. Alındığı Yer: France 24 | Arşiv Bağlantısı
- ^ BeeAware. Wax Moth « Bee Aware. Alındığı Tarih: 11 Ekim 2022. Alındığı Yer: BeeAware | Arşiv Bağlantısı
- ^ A. Sanluis-Verdes, et al. (2022). Wax Worm Saliva And The Enzymes Therein Are The Key To Polyethylene Degradation By Galleria Mellonella. Nature Communications, sf: 1-11. doi: 10.1038/s41467-022-33127-w. | Arşiv Bağlantısı
- ^ J. Zrimec, et al. (2021). Plastic-Degrading Potential Across The Global Microbiome Correlates With Recent Pollution Trends. American Society for Microbiology. doi: 10.1128/mBio.02155-21. | Arşiv Bağlantısı
- ^ S. Yoshida, et al. (2016). A Bacterium That Degrades And Assimilates Poly(Ethylene Terephthalate). American Association for the Advancement of Science (AAAS), sf: 1196-1199. doi: 10.1126/science.aad6359. | Arşiv Bağlantısı
- ^ D. Carrington. New Super-Enzyme Eats Plastic Bottles Six Times Faster. (28 Eylül 2020). Alındığı Tarih: 15 Ekim 2022. Alındığı Yer: The Guardian | Arşiv Bağlantısı
- ^ UNEP. Visual Feature | Beat Plastic Pollution. Alındığı Tarih: 11 Ekim 2022. Alındığı Yer: UNEP | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 22/02/2025 10:42:04 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/13044
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
This work is an exact translation of the article originally published in ScienceAlert. Evrim Ağacı is a popular science organization which seeks to increase scientific awareness and knowledge in Turkey, and this translation is a part of those efforts. If you are the author/owner of this article and if you choose it to be taken down, please contact us and we will immediately remove your content. Thank you for your cooperation and understanding.
