Pandeminin Yarattığı Yalnızlık, İnsanların Zamanın Daha Yavaş Aktığını Hissetmesine Neden Oldu!

Science Advances dergisinde yayınlanan bir araştırmaya göre COVID-19 salgını, insanların zamanın geçişine bakışını değiştirdi.^[1]

Sosyal mesafenin ilk ayının sonu olan Mayıs 2020'de, araştırmaya katılanların %65'i zamanın daha yavaş geçtiğini hissettiklerini bildirdiler. Araştırmacılar bu algıyı "zaman genişlemesi" olarak kategorize ettiler ve bu duygunun yalnızlık ve olumlu deneyimlerin eksikliği ile ilişkili olduğunu keşfettiler.

Katılımcıların daha da fazlası (%75'i) zaman baskısı hissettiğini bildirdiler. Zaman baskısı, saatin daha hızlı akıp gidiyormuş gibi gözükmesi sonucunda, günlük işlere ve boş zamana daha az vakit kalması hissidir. Görüşme yapılan kişilerin %90'ı ise, bu süre içerisinde izolasyon amacıyla evde kaldıklarını belirttiler. André Cravo şöyle diyor:

Pandeminin başlangıcındaki bu durumların zamanla değişip değişmeyeceğini belirlemek için gönüllüleri beş ay boyunca gözlemledik. Haftalar geçtikçe zaman genişlemesi anlamında bir azalma fark edilmesine rağmen, zaman baskısı anlamında gözle görülür bir fark bulamadık.

Çalışma, sosyal medya aracılığıyla on maddelik bir online ankete yanıt veren ve kısa aralıklı tahmin kapasitelerini test etmek amacıyla basit bir görevi tamamlayan 3.855 gönüllüyle, 6 Mayıs 2020'de başlamıştı. Katılımcılara daha sonra haftalık rutinleri ve şu anda nasıl hissettikleri soruldu. André Cravo şunları söylüyor:

Katılımcıların hepsi yeni seanslar için her hafta geri gelmeye teşvik edilse de, herkes geri gelmedi. Nihayetinde, hepsi arka arkaya olmasa da en az dört hafta boyunca ankete yanıt veren 900 katılımcının verilerini dikkate aldık.

Bu tür bir anket için standart 0-100 zaman farkındalık ölçeklerini kullanan araştırmacılar, yanıtları analiz edip iki parametrenin değerlerini belirlediler: zaman genişlemesi ve zaman baskısı. Aslında amaç, bu hislerin haftalık olarak artıp artmadıklarını belirlemekti. André Cravo şöyle diyor:

Ölçeklerdeki yükseliş veya düşüşe ek olarak, değişiklikleri etkileyen faktörleri gözledik. Beş aylık dönem boyunca benzer bir örüntü fark ettik: Katılımcılar, kendilerini yalnız hissettiklerini ve daha az olumlu duygulanım yaşadıklarını bildirdikleri haftalarda zaman onlar için daha yavaş ilerlerken, aşırı stresli durumlarda daha hızlı ilerlediğini hissediyorlardı.

Raymundo Machado'ya göre, zamanın geçişi ile ilgili soruya verilen ilk cevap seti ikinci ile karşılaştırıldığında, zaman genişlemesi algıları 20 puan artarken, zaman baskısı 30 puan azaldı. Bu karşılaştırma ise karantinanın ilk ayının sonunda yapıldı. Raymundo Machado şöyle diyor:

Pandemiden önce hiçbir ölçüm yapmadık, bu nedenle bu sonuçlar bellek yanlılığından muhakkak etkilenmiştir.

Salgının ilk aşamalarında, sosyal mesafe kurallarına uyumun en katı olduğu zamanlarda, zaman, en çok genç katılımcılar için yavaşladı. Yaş dışında, hane halkı büyüklüğü, meslek ve cinsiyet gibi demografik değişkenlerin, sonuçlar üzerinde hiçbir etkisi olmadı.

Yazarlara göre bu, örnek profilin bir sonucu olabilir. Gönüllülerin %80,5'i Güneydoğu Brezilya'da yaşıyordu. %74.32'si kadındı. %71,78'i ortaokulu bitirmişti ve hatta birçoğu üniversite diplomasını almıştı. Gelir açısından, %33,08'i üst orta sınıftı. %19,43'ü eğitimde, %15,36'sı sağlıkta çalışmaktaydı. Raymundo Machado şöyle diyor:

Bu, Güneydoğu'da ikamet eden yüksek düzeyde örgün eğitime sahip kadınların çoğunlukta olduğu online anketlerin tipik bir örneğidir. Örnek, Brezilya nüfusunu daha doğru yansıtmış olsaydı, demografinin etkisi daha belirgin olabilirdi.

Biyolojik Saat!

Pandemi, katılımcıların zamanın geçişine ilişkin algılarını değiştirmiş olsa da, düğmeye basma göreviyle ölçüldüğü üzere süreyi algılama yeteneklerini etkilememiş gibi görünmektedir. Raymundo Machado şöyle diyor:

Herkes kısa zaman dilimlerini tahmin edebilir; fakat bu zaman tahmin testinin sonuçları ile zaman farkındalığı puanları arasında bir ilişki bulunmamaktadır.

Cravo'ya göre, bilimsel literatürden elde edilen kanıtlar, zamanın daha yavaş veya daha hızlı geçtiği algısının temel olarak iki faktörden etkilendiğini göstermektedir: zamanın bağlamsal uygunluğu ve öngörülemezlik. André Cravo şunları söylüyor:

Örneğin, işe geç kalıyorsanız ve otobüs beklemeniz gerekiyorsa, zamanın durduğuna dair abartılı bir algıya sahip olursunuz. Ancak tatilde eğlenirken zaman, önemsiz ve hızlı geçiyormuş gibi görünür. Diğer bir yandan tatilde ne yaptığınızı hatırladığınızda zaman, daha yavaş geçmiş gibi görünür. Aksine, sırada beklerken zaman bitmez tükenmez bir şekilde akıp gidiyor gibi görünür, ancak daha sonra yaşananları tekrar düşündüğünüzde, hızla geçmiş gibi görünür.

COVID-19 salgınında, bireylerin sosyal mesafe döneminde zamanın geçişini nasıl hatırlayacağı ise bilinmemektedir. Son olarak André Cravo şunları dile getiriyor:

Cevap hala tartışmaya açıktır çünkü doğum günleri, festivaller ve karnavallar da dahil olmak üzere birçok önemli gün, son iki yılda iptal edilmek zorunda kalınmıştır.