Oxford COVID-19 Aşısı Araştırma Sonuçları Bize COVID-19 Aşılarıyla İlgili Neler Öğretti?
Bu içerik tıp ve sağlık ile ilişkilidir. Sadece bilgi amaçlı olarak hazırlanmıştır. Bireysel bir tıbbi tavsiye olarak görülmemelidir. Evrim Ağacı'ndaki hiçbir içerik; profesyonel bir hekim tarafından verilen tıbbi tavsiyelerin, konulan bir teşhisin veya önerilen bir tedavinin yerini alacak biçimde kullanılmamalıdır.
Oxford–AstraZeneca ortaklığı ile yapılan aşı çalışmalarının faz III aşamasının sonuçları, aşılar için yapılan faz III çalışmaları arasında yayınlanan en ayrıntılı bulguları ortaya koymuştur. Buna göre, ilk formal bulgular COVID-19 aşılarının en ekonomik ve en kolay dağıtılabilir, güvenli ve etkin aşılar olduğunu ortaya koymaktadır.
Ancak, yayınlanan veriler bazı bilinmeyenleri de ortaya koymuştur. Bunlar, en etkin olan aşılama dozu ve yaşlılarda etkisi olmuştur. Oxford–AstraZeneca tarafından geliştirilen aşı, özellikle diğer iki RNA-temelli aşıya göre daha kolay taşınıp, uygulayıcısına ulaştırılması konusunda başarılı olduğu için özellikle ilgiyle izlenmiştir. Ayrıca bu grup, faz III çalışmasından elde ettikleri bulgularını uluslararası hakemli dergilerde ilk kez yayınlayan araştırma merkezi olmuştur. Diğer aşılara ilişkin bilgiler ağırlıklı olarak medya aracılığı ile yayılmıştır.
Oxford–AstraZeneca’nın araştırma sonuçları, Lancet dergisinde 8 Aralık 2020 tarihinde yayınlanmıştır. Bu çalışmaya ilişkin erken bulgular, bir önceki ay paylaşılmıştı. Bu çalışmada ise ilgi çekici bir olay, hesap hatası nedeniyle daha düşük dozda aşı yapılan bireylerde, beklenmeyen bir etkinlik artışı olmasıydı. Yapılan ilk aşı dozu, ikinci aşı dozuna göre daha düşük dozda yapılmıştı. Bu, bir alt grup olarak ele alınmış ve beklenilmeyen olumlu bir aşı etkisi ortaya çıkmıştır. Ayrıca bu çalışma, farklı araştırma ayaklarından toplanan verilerden oluştuğu için de eleştirilmiştir. Yani çalışma tek elden değil, farklı alt grupların araştırma sonuçlarını içermekteydi.
Farklı aşı dozları dikkate alındığında aşının, %70 oranında semptomatik COVID-19’u önlemede başarılı olduğu anlaşılmıştır. Standart aşılama uygulamasında etkinliği %62 olarak bulunurken, düşük ilk doz ile yapılan aşılamada bu etkinlik %90’a kadar çıkmıştır. Bilim insanları tarafından aşının etkinliğinin ve güvenirliğinin yerinde olduğu belirtilmektedir.
8 Aralık 2020 tarihinde bu çalışmanın araştırmacıları, düzenleyicilerin onayı ile, elde edilen verileri tek bir veri havuzuna aktardıklarını bildirmişlerdir. Ancak düşük dozun niçin daha etkin olduğu konusunda bir açıklama getiremedikleri için, takip aşamalarında ayrı bir alt çalışmada bu bulguyu inceleyeceklerini duyurmuşlardır. Ayrıca, düşük doz araştırma kolunda 55 yaş üstü vaka bulunmamaktaydı. Elde edilen örneklem nedeniyle de etkinliğin yüksek çıkmış olabileceği düşünülmektedir, çünkü yaşlı bireylerin COVID-19’a karşı daha hassas oldukları bilinmektedir ve aşı etkinliği yaş arttıkça azalmaktadır.
Lancet dergisinin hakemleri, bu çalışmaların bulgularının yaş gruplarına göre sunulmasını istemişlerdir. 55 yaş altı bireylerde düşük doza rağmen yüksek etkinlik tespit edilmiştir. 55 yaş üstü grubunun standart aşı dozundan ne oranda yararlanacakları henüz bilinmemektedir. Araştırma örnekleminin sadece %12’si 55 yaş ve üstündeydi. Ancak bu aşıya ilişkin erken çalışmalar yaşlı bireylerde de aşının etkin olabileceğini ortaya koymuştur. Bu çalışmada yaşlı bireyler çalışmanın son dönemlerinde çalışmaya dahil edildikleri için sayıları düşük olmuştur. Ancak bu çalışmanın, dahil edilen 24.000 vakadan 11.000’ine ilişkin verileri içerdiği göz ardı edilmemelidir. Diğer vakaların verileri incelendikçe, yaşlı bireylere ilişkin yeni bilgilere kavuşulacağı düşünülmektedir.
COVID-19 pandemisinin yayılmasında önemli bir nokta ise, yakınma göstermeyen (asemptomatik) hastalarıdır. Dolayısıyla, aşılamaların asemptomatik vakalara etkili olmaları pandemi ile mücadelede önemli bir kırılma noktası olacaktır. Oxford–AstraZeneca araştırma ekibi asemptomatik hastalardan haftalık sürüntüler almak suretiyle COVID-19 testlerini yapmıştır. Buna göre düşük doz aşılamanın, vakaların %60’ında asemptomatik enfeksiyonun azaltılmasında etkili olduğu görülmüştür. Ancak standart dozun etkinliği bilinmemektedir. Asemptomatik vakalar bilmeden hastalığı yaymaya devam edecekleri için, önemli bir risk grubudur. Üstelik aşılanmalarına rağmen bu olumsuz vasıflarını koruyacakları için araştırmacılar bu risk grubunda aşının etkisini merak etmiştir. Bu çalışma, bugüne kadar, bu temel kaygıyı ele alan tek çalışma olmuştur.
Diğer iki önde gelen RNA aşı çalışması asemptomatik vakalara ilişkin veri toplamamışlardır. Aşıları ise %90’nın üzerinde etkin olmuştur. Oxford aşısı, etkinliğinin daha düşük olmasına rağmen, uygulama kolaylığı ve ekonomik yönleri ile dikkate alınmalıdır. Bu aşının taşınması ve depolanması daha kolaydır ve fiyatı çok daha ekonomiktir. Özellikle kaynakları kısıtlı ülkeler için uygun bir aşı adayıdır. 2-3 ABD Doları ile pazarlanması düşünülmektedir. Zararsız bir aşı aracılığıyla COVID-19 virüsünün genetik kodunun hücre içine taşıması ile etkisini göstermektedir. Kitlesel ve ekonomik üretimi diğer RNA aşılarına göre daha kolay olacaktır. Ayrıca −70 ºC’lerde tutulmaları gerekmeyecektir.
Dünyadaki ihtiyaç dikkate alındığı takdirde, kısa erimde birden fazla aşıya gereksinim duyulacağı ortadadır. Bu çalışma Birleşik Krallık’ın (İngiltere) Pfizer-BioNTech aşısını acil aşılama için ruhsatlandırmasından (2 Aralık 2020) bir hafta sonra kamuoyuna sunulmuştur (Kanada tarafından da onay almıştır). Pfizer-BioNTech aşısı ile İngiltere’de COVID-19 hastaları ile doğrudan teması olan sağlık personeli, bakım evi personeli ve sakinlerinin bugünlerde aşılanması planlanmaktadır. Çin ve Rusya kendi aşılarını onaylamışlardır, ancak aşıladıkları araştırma vakalarının son testlerini henüz değerlendirmeye alamamışlardır. ABD ve AB’deki kurumlar ise bu aşılara ilişkin kararlarını bugünlerde vereceklerdir ve siz bu yazıyı okuduğunuzda çoktan vermiş olmaları beklenmektedir.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git- 2
- 2
- 1
- 1
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- H. Ledford, et al. (2020). The Uk Has Approved A Covid Vaccine — Here’s What Scientists Now Want To Know. Springer Science and Business Media LLC, sf: 205-206. doi: 10.1038/d41586-020-03441-8. | Arşiv Bağlantısı
- H. Ledford. (2020). Oxford Covid-Vaccine Paper Highlights Lingering Unknowns About Results. Springer Science and Business Media LLC. doi: 10.1038/d41586-020-03504-w. | Arşiv Bağlantısı
- F. P. Polack, et al. (2020). Safety And Efficacy Of The Bnt162B2 Mrna Covid-19 Vaccine. New England Journal of Medicine. doi: 10.1056/NEJMoa2034577. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 04/11/2024 14:51:18 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9715
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.