Otostopçu Tardigradlar, Salyangozları Taşıt Olarak Kullanıyor!
Tardigradlar, Salyangozların Vücuduna Yapışarak Yer Değiştirebiliyorlar!
Getto Text
Su filmi içerisinde hareket eden mikrometrik boyutlardaki tardigradlar, ekstrem koşullara karşı sahip olduğu direnç yeteneği sayesinde popüler bilim dünyasının maskotu haline gelmiştir. Evrim Ağacı'nda sıklıkla yer verdiğimiz tardigradların birbirinden farklı özelliklerine ve bu özelliklerine dayanan deneylere, şimdi bir yenisi daha eklendi.
Bir su damlası içerisinde dâhi diğer pek çok mikrometrik canlıdan çok daha yavaş hareket eden tardigradların, aynı habitatı paylaştıkları ve kendilerinden muazzam miktarda büyük olan salyangozlara tıpkı bir otostopçu gibi binip, kendi başlarına gidebileceklerinden çok daha hızlı hareket ettikleri ortaya çıktı.
Tardigradlar ve Dağılım
Tardigradlar, sahip oldukları mikrometrik ayaklar nedeniyle bulundukları habitattan başka bir habitata geçmekte oldukça zorlanırlar. Bu nedenle mikrodağılım gösteren bu canlıların bir yerden başka bir yere taşınması genellikle su veya rüzgar sayesinde olmaktadır. Bir başka taşınma şeklinin ise hayvanlar tarafından istemsiz bir şekilde gerçekleştirilmesidir.
Özellikle Antarktika'da yer alan tardigrad faunasının Güney Amerika'nın kıyılarında yaşayan kuşların ayaklarına ya da tüylerine karışan karayosunlarının oluşturduğu düşünülmekteydi. Bu düşüncenin test edilmesi adına Antarktika'da yer alan tardigrad örnekleri toplantı ve elde edilen genetik materyal sonucunda mevcut türlerin %53 oranında Antarktika'ya endemik olduğu keşfedildi. Bu nedenle nispeten her ne kadar taşınma ihtimali hala bulunsa da görünen o ki Antarktika'daki tardigradların geçmişi çok daha eskiye dayanmaktadır.
Tardigradlar beslenmek, hareket etmek, çiftleşmek gibi birçok yaşamsal faaliyeti gerçekleştirebilmek adına su filmine ihtiyaç duyarlar. Bu durum sucul tardigradlar için sorun yaratmasa da karasal habitatlara adapte olmuş tardigradlar için büyük bir problemdir. Öyle ki çok muhtemelen evrimsel süreç içerisinde ikincil sucul ve/veya karasal tardigradların sahip olduğu anhidrobiyosis formunun olası su kaybı durumuna adapte olmak adına kazanıldığı söylenebilir. Bu nedenle tardigradlar olabildiğince nemli habitatlarda bulunmaktadır. Ancak bu alanda tek başlarına değillerdir.
Aynı Habitatı Paylaşanlar
Salyangozlar tıpkı tardigradlar gibi olabildiğince nemli habitatları tercih eden omurgasız canlılardır. Böylesine nemli alanları seçmelerinin sebebi hem besinlerinin bu tür alanlarda bulunma olasılığının yüksek olması hem de suyun sürtünme kuvvetini azaltmasından ötürü kuru zemine göre çok daha rahat ve hızlı hareket edebilmeleridir. Böylesine benzer habitat istekleri tardigradlar ile salyangozları sık sık karşı karşıya getirmektedir. Sıklıkla yan yana yaşasalar da bu iki canlının birbirleri ile olan etkileşimlerine dair çok az miktarda literatür bilgisi bulunmaktaydı. Öyle ki neredeyse yok denecek kadar az olduğu ve bu nedenle henüz keşfedilmemiş bir birliktelik olduğunun altı çizildi. Araştırmacılar da hem literatürdeki bu eksikliği kapatmak hem de ikisi arasındaki etkileşimi deneyimlemek adına gözlemsel bir deney tasarladılar.
Deney, eski bir bilgiye dayanıyordu: Bu bilgi, karayosunlarında beslenen salyangozların beslenirken istemsiz bir şekilde tardigradları da yiyerek vücutlarının içerisine aldığını söylüyordu. Salyangozların midelerinde ve bağırsaklarında bir tura çıkan tardigradlara hem bir şey olmuyor hem de çok fazla enerji harcamadan bulunduklar alandan çok daha uzak başka bir alana geçebilmeyi başarabiliyorlardı. Bir anlamda tardigradlar, salyangozları bir taşıt gibi kullanmaktaydılar.
Otostopçu Tardigradlar
Araştırmacılar, yukarı bahsi geçirilen "otostopçu tardigrad" hipotezini doğrulayabilmek adına doğadan Cepaea nemoralis türüne ait salyangozlar ve Milnesium inceptum türüne ait tardigradlar topladılar. Seçilen her iki tür de Batı Avrupada benzer habitatları paylaştığından, birbirleriyle sıkça karşılaşan türlerdi ve seçilen Cepaea nemoralis salyangozu tardigradları taşıyabilmek adına 22 milimetrelik bir kabuk genişliği vardı.
Seçilen tardigrad türleri hem sadece suyun bulunduğu bir ortama hem de yosun parçalarının yer aldığı ortamlara yerleştirildiler. Daha sonrasında bu alanlara salyangozlar salınıp kaç tardigradı "taşıdıkları" öğrenilmeye çalışıldı. İlk sonuçlar doğrultusunda salyangozların sulu ortamdan 38 tardigrad, yosun ortamından ise 12 tardigrad topladığı tespit edildi.
Yapışkan Son
Normal koşullarda salyangozların iç organlarından geçen tardigradlar, birçok enzim aktivitesinden kurtulup anüsünden dışarı çıkmayı başarsalar bile, salyangozların geride bıraktığı yapışkan mukoza tabakasından kurtulmayı başaramazlar. Birçoğu, salyangoz mukozasının anlık olarak kurumasından dolayı henüz korunaklı halleri olan tun formuna giremeden ölürler.
Deneylerdeki tardigradlar ise mukoza tabakasında kaldıktan sonra toplandılar ve 24-36 saat sonra suda bekletildikten sonra tekrar canlanmayı başardılar. Kontrol grubu olarak seçilen bireylerin ise beklendiği üzere %98'i hayatta kalmayı başardı.
Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.
Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.
Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.
Sonuç
Tardigradlar, aynı habitatı paylaştıkları canlıları kullanarak bulundukları alandan başka bir alana geçebilmeyi başarabilmektedirler. Araştırmalara göre bu yer değiştirme sadece birkaç santimetre dahi olsa bile bir tardigrad için oldukça önem arz eder; çünkü farklı popülasyon arasındaki gen alışverişine ev sahipliği yapabilecek ortamları oluşturur.
Her ne kadar kutup buzullarında meydana gelen fırtınalar sayesinde 1.000 kilometreye varan taşınmaların mümkün olacağı yazılsa da ağırlıklı olarak tardigradların başka canlılar tarafından yine benzer habitatlara bırakılması çok daha olası görülmektedir. Taşınma olayının tardigrad yumurtaları için de geçerli olup olmayacağı bir sonraki araştırma konusu olacağa benziyor.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
8
-
4
-
3
-
2
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- M. Weisberger. Tardigrades May Hitchhike On Snails ... And Then Suffocate In Their Slime. (14 Nisan 2022). Alındığı Yer: livescience.com | Arşiv Bağlantısı
- Z. Książkiewicz, et al. (2022). Experimental Evidence For Snails Dispersing Tardigrades Based On Milnesium Inceptum And Cepaea Nemoralis Species. Scientific Reports, sf: 1-10. doi: 10.1038/s41598-022-08265-2. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 27/04/2025 04:37:11 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/11767
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
