Öncül Analitik Felsefe Dergisi: Türkiye'nin İlk Popüler Analitik Felsefe Dergisi!

Analitik felsefe adı verilen gelenek, ülkemizde ne yazık ki pek tanınmıyor. Türkiye'de 80 civarı felsefe bölümü, onlarca felsefe dergisi, çoğunlukla felsefe kitapları yayınlayan birçok yayınevi ve felsefe konularının tartışıldığı birçok oluşum var. Bu oluşum ve kurumların neredeyse tamamı, aralarında bazı fikirsel farklılıklar rağmen belirli bir felsefi vizyonu paylaşmakta veya çalışmaları ile bu vizyona daha yakın görünmektedir.

Kıta felsefesi adını taşıyan bu felsefe geleneği, felsefenin hangi konularla ilgilenmesi gerektiği ve nasıl icra edileceği konusunda çeşitli varsayımlara sahiptir. Bu varsayımlar her ne kadar söz konusu vizyonu paylaşan grupların tamamı tarafından aynı şekilde kabul edilse (veya edilmese de), genel çerçevenin şu özelliklere sahip olduğunu söyleyebiliriz:

• Doğa bilimlerine nispi mesafelilik
• Kapalı metaforların ve edebi anlatımın yoğun olduğu bir dil
• Belli düşünürlerin söylediklerinin etrafında kümelenerek onları yoğun bir şekilde çalışmak
• Sanatın felsefede son derece önemli bir rolünün olduğunu düşünmek
• Felsefe tarihini felsefe yapma geleneğinin merkezine yerleştirmek

Bu genel karakteristik özelliklere sahip olmasının dışında kıta felsefesini fenomenoloji, varoluşçuluk, postyapısalcılık, yapısökümcülük gibi birbirlerine gevşek bir şekilde bağlanmış felsefi akımları içeren çatı bir alan olarak görebiliriz. Türkiye’de birkaç felsefe bölümü ve bazı akademik yayınlar dışında bu geleneğin felsefe camiasına hâkim olduğunu söyleyebiliriz; bununla beraber, üniversite öncesi felsefe eğitimi de bu çerçeveye göre şekillenmektedir.

Türkiye'de analitik felsefenin çok küçük bir akademik çevre dışında varlık gösterememesi ve ABD, İngiltere, Yeni Zelanda, Avusturya gibi ülkelerdeki en prestijli üniversitelere hâkim olan felsefi geleneğin Türk entelektüel iklimine etkisinin çok az olması bir hayli ilginç ve üzücü bir durumdur. Elbette bu, aynı zamanda entelektüel iklimimiz için de bir eksikliktir.

Öncül Analitik Felsefe Dergisi, bu eksikliği bir nebze de olsa gidermek Analitik felsefe adı verilen felsefi vizyonu hem popüler anlamda hem entelektüel anlamda ülkemizde daha bilinir hale getirmek için 2018 yılının Ocak ayında kurulmuştur.

Öncül Analitik Felsefe Dergisi, kuruluşu sırasında bir manifesto yayınlayarak paylaştıkları vizyonu ve hedeflerini şöyle sıralamıştır:

• Doğa bilimleri başta olmak üzere her türlü sosyal bilimin felsefi tartışmalarda bize kısmen ya da doğrudan rehberlik etmesi gerekmektedir. Bu görüş bilimin doğruya ulaşmanın tek yolu olduğu şeklinde özetlenebilecek "Bilimcilik" görüşüyle karıştırılmamalıdır. Bizim vermek istediğimiz mesaj, felsefenin bilimsel veri ve metotlardan da yararlanabileceğidir. Felsefe en azından bir dereceye kadar diğer bilimlerle belli bir düzeyde ilişki sahibi olmalıdır.
• Felsefenin sahip olduğu dil olabildiğince açık ve anlaşılır olmalıdır. Düşünce deneyleri ve hikâyeleştirmeler anlaşılır olmalıdır. Terimler iyi bir şekilde tanımlanmadan kullanılmamalıdır.
• Felsefe argümantatif bir disiplindir. Bir şey söylediyseniz onu bir şekilde gerekçelendirmeye çalışmanız gerekir. Bu gerekçelendirilme mantık ilkeleri ile tutarlı olmalıdır.
• Felsefe gerçekliğin doğasıyla ilgili objektif gerçeklere ulaşma amacı taşımalıdır. Subjektif konuları felsefe dışına itmemekle beraber aradaki sınırı belirginleştirmek gerekmektedir.
• Bir şeyi kimin, hangi toplumsal koşullar altında ve ne tür önyargılara sahip olarak söylediği ikincil öneme sahiptir. Önemli olan düşünceyi öne sürenlerin düşüncelerini desteklemek için kullandıkları argümanlardır. Yalnızca birkaç düşünür altında kümelenerek, bu düşünürlerin sınırlarından dışarı çıkmadan felsefe yapmak hatalıdır.
• Sanatın felsefe öğretiminde pedagojik önemi ve sanat felsefesinde gerçek bir değeri olsa da sanat asla bize gerçekliğin kapılarını açan bilgi edinme biçimi olamaz. Sanatın felsefenin diğer alanlarındaki problemlere dair “neredeyse” hiçbir nüfuzu yoktur.
• Felsefe tarihinin her ne kadar günümüzdeki tartışmaların nereye konumlandığını anlamak ve tarih boyunca önem taşımış felsefi ekolleri/argümanları öğretmek açısından bir faydası olsa da felsefe disiplini açısından taşıdığı önem ikincildir.
• Felsefe soyut düzeyde olduğu kadar somut ve toplumsal düzeyde de gereklidir. İçinde yaşadığımız çağın sorunlarına dönük olmayan bir felsefe düşünülemez.

Tüm bu düşüncelerimizin doğal bir sonucu olarak başlıca eylemlerimiz ilk etapta şu şekilde olacaktır:

• Sürekli bir dergi çıkarmak,
• Sosyal medya ve web sitesi aracılığıyla uygun içerikler hazırlamak,
• Ankara’da düzenli olarak halka açık sunumlar ve belirli tarihlerde atölyeler düzenlemek,
• Üniversiteler ve liselerde etkinlikler yapmak,
• Türkçe literatüre kazandırılmamış dünyaca ünlü makaleleri çevirmek,
• Sadece felsefe değil; antropoloji, sosyoloji, ekonomi, fizik, biyoloji gibi alanlarda da çalışmalar yapmak.

2018'den bu yana yayın hayatına devam eden Öncül, onlarca kişilik bir ekipten oluşmaktadır. 2023 yılının Kasım ayına dek Analitik felsefenin çeşitli alanlarına dair (metafizik, epistemoloji, bilim, zihin, siyaset, din, etik, dil, mantık, sanat, meta-felsefe, vb.) yüzlerce içerik üretmiş olan dergi, özgün makaleler kaleme almanın yanı sıra çeviri metinler de yayınlamakta ve çeşitli sunum, canlı yayın, video çevirileri ve söyleşiler hazırlamaktadır.

Dergi, ülkemizde felsefenin ülkemizde kendine yer edinmesi adına olağanüstü bir çaba sarf etmiş olan merhum Arda Denkel adına sitelerinde özel bir kategori açarak ve 3. sayısını onun aziz mirasına ithaf ederek de ülkemizdeki felsefe geleneğine vefa borcunu göstermeye çalışmaktadır.

Ayrıca dergi, 2018'den sonraki yıllara yayılan bir süre boyunca dünyadaki birçok felsefecinin ilk başvuru kaynaklarından biri olan Stanford Felsefe Ansiklopedisi ile İnternet Felsefe Ansiklopedisi'nden de çeviriler yapmakta ve ülkemizde analitik felsefe geleneğine daha yakın sayılabilecek akademisyenlerle röportajlar hazırlamaktadır.

Öncül Analitik Felsefe Dergisi tamamen bağımsız bir oluşum olup gönüllülük esasıyla çalışan bir ekiptir. Destek aldıkları tek oluşum, Evrim Ağacı ekibidir. Ayrıca Evrim Ağacı ile ortak bir projenin ürünü olan Felsefe Ağacı, felsefenin çeşitli alanlarına dair bir veri tabanı olma yolunda ilerlemektedir.

Öncül Analitik Felsefe Dergisi'nin şu ana dek basılan tüm sayılarına ulaşmak için tıklayınız.

Öncül Analitik Felsefe Dergisi'ni YouTube, Twitter, Facebook ve Instagram üzerinden takip edebilir ve çalışmalarını daha yakından inceleyebilirsiniz. Ekibin çıkarmış olduğu dergi sayılarını da şuradan görebilirsiniz. Başta Evrim Ağacı olmak üzere katkı sunan ve destek veren herkese teşekkürler.