Okyanus Tabakasının En Derinlerinde Hayat Bulundu!

Bilim insanları ilk kez Dünya’nın okyanus tabakasının derinlerinde, denizin dibindeki simsiyah volkanik kayaçlarda yaşayan mikropları keşfetti. Tabaka, birkaç kilometre kalınlığında ve gezegenin yüzde altmışını kaplıyor! Bu da onu, Dünya’nın en geniş yaşam alanı yapıyor.

İçindeki mikroplar büyük ölçüde, demirce zengin kayadan su akarken oluşan hidrojeni, karbondioksiti organik maddeye dönüştürmek için kullanarak hayatlarını sürdürüyorlar. Kemosentez olarak bilinen bu süreç, güneş ışığını aynı amaçla kullanan fotosentezden farklıdır.

Kemosentez aynı zamanda kıtasal levhaların kenarları ile sınırlandırılmış olan hidrotermal yanardağ ağzı gibi diğer deniz dibi yerlerde de yaşam sağlar. Okyanus tabakası çok daha büyük. Araştırmanın lideri olan, Danimarka’daki Aarhus Üniversitesi’nden ekolojist Mark Lever şöyle söylüyor:

"Eğer benzer mikroplar tabaka boyunca bulunursa, tabaka ‘güneş ışığındansa kimyasal enerjiyi kullanarak yaşam sürdüren Dünya’daki ilk ana ekosistem olacak. Bu çalışma, Dünya’nın derin yeraltı biyosferinin anaerobik mikroorganizmalara yaşam bölgesi olduğunu doğrulaması açısından büyük öneme sahip."

Okyanus tabakası, yükselen lavların deniz suyu ve soğukla buluştuğu tektonik plakalar arasındaki sırtlarda oluşur. Bu yeni oluşan -çoğunlukla bazalt- kaya, sırttan ileri ittirilir ve kalın çökeltinin altına gömülür. Bilim insanlarının, mikropların bu çökeltide yaşadığını uzun zamandır bilmelerine rağmen açığa çıkan bazaltta hala tam ortaya çıkarılmamış, daha derinde, tabakanın parçalarının altına gömülü olması gizemini koruyor. Lever şöyle söylüyor:

Bizim çalışmamıza kadar orada hayat olduğu tam olarak açıklanamamıştı.

Denizin altında...

2004’te Lever, okyanus tabakasının en iyi çalışılmış bölgelerinden Washington eyaletinin hemen doğusundan örnekler toplamak için Amerikan araştırma teknesi JOIDES Resolution ile denize açıldı. Gemi, bu sefer hariç, genellikle mürettebat olarak jeologları (yer bilimcileri) taşıyordu. Lever, "Ama bu sefer, teknede beş mikrobiyoloğumuz vardı." diyor.

Altı farklı ülkeden bilim insanlarının bulunduğu grup, 3.5 milyon yıl önce oluşmuş bazalttan toplayabilmek için çökeltinin 265 metresini ve tabakanın 300 metresini deldi. Araştırmacılar, örneklerin içinde kükürt bileşiklerini metabolize edebilen (yapım ve yıkım tepkimelerinde kullanabilen) ve metan üreten mikroplardan genler buldular.

Grup, genlerin yaşayan mı yoksa uzun zaman önce ölmüş mikroplara mı ait olduğunu tespit edebilmek için kaya örneklerini, deniz tabanında bulunan kimyasallarca zengin suda sıcaklığını 65°C’ye arttırdı. Bu süre zarfında metan üretildi, bu da demek oluyor ki mikroplar yaşıyordu ve gelişiyordu. Lever, mikropların yüzeyden otostopla gelmediği, tabakanın gerçek yerlileri olduğu konusunda ikna olmuş durumda. Şöyle diyor: 

Bu keşife gittiğim zaman, temiz örnekler alabileceğimizin imkansız olacağını düşünmüştüm.

Ama örnekleri açtıktan sonra fikri değişmişti: Grup, örneklerde delmek için kullandıkları sıvıya az miktarda belirleyici kimyasallardan eklemişti, ama bu kimyasallar kayaların dış yüzünde bolca yayılmış olmasına rağmen içinde neredeyse hiç yoktu. Lever şimdi ise Büyük Okyanus’un ve Kuzey Atlantik’in başka bölgelerinden topladığı tabaka parçacıklarını incelemeyi planlıyor. Konhauser sözlerini şöyle bitiriyor: 

Denizin bu derin tabakasından hacminin büyüklüğü düşünülecek olursa, burada yaşayan biyokütlenin Dünya’nın yüzeyindekine kıyasla ne kadar fazla olduğunu merak etmemek işten bile değil!