Notaların İsimleri Nereden Geliyor?
Indiacsr
- Özgün
- Müzikoloji
Müzik insan yaşamında çok büyük bir yer kaplamaktadır. Duymaya alıştığımız doğadan gelen sesler bir araya gelerek büyüleyici bir sanat eserine dönüşebilir. Bu seslere sıradan bir ateş yanarken odunların tutuşmasından dolayı çıkan çıtırtı sesleri, görkemli bir şelalenin yüksekten düşen su parçalarının birbirine hızla çarpması sonucunda ortaya çıkan sesler veya bir erkek çekirgenin dişisini etkilemek için arka ayaklarını veya kanatlarını birbirine sürterek çıkarttığı yüksek sesli vızıltı örnek olarak verilebilir.
Yukarıda verilen örnekler günümüzde yaşayan çoğu insanın "sıradan doğa sesleri" olarak nitelendirebileceği sesler iken bundan çok uzun süre önce yaşayan insanlar için daha farklı bir anlam taşımaktaydı. Atalarımızın doğadan gelen sonsuz çeşitteki sesleri dinsel ayinlerde kullanmasıyla müziğin yapı taşları olan ses işlenmeye başlamıştır.
İnsanlığın gelişmesiyle medeniyetler içerisinde müziğin yeri daha fazla önem taşımaya başlamıştı. Savaşların çoğunlukta olduğu dönemlerde savaşa giden askerlerin kendi ulusuna olan bağlılığını arttırmak için ve savaş meydanlarında daha öz güvenli ve cesur savaşabilmesi için bu duyguların yoğunluğunu arttırıcı müzikler kullanılmıştır. Bunun dışında insanların acılarını dindirmek için onlara sükunet ve huzur verici müzikler dinlettirmenin olumlu sonuç verdiği düşünülmekteydi. Günümüzde ise siyasi liderler seçim propagandalarını kendilerini en iyi anlatan müzik eşliğinde yapmaktadırlar.
Bir Dil Olarak Müzik ve Alfabesi
Müzik sözcüğü dilimize Fransızca olan musique kelimesinden, Fransızcaya ise Eski Yunancadan (mousikḗ) geçmiştir.
Müzik, sesin biçim ve anlamlı titreşimler kazanmış halidir. Sesin ve sessizliğin belirli bir zaman aralığında ifade edildiği sanatsal formdur. Müzik de bir çeşit dil olup kendini diğer dillerden ayıran bir özelliği vardır. Bu özellik, dünya üzerindeki bütün toplumların kullandığı tek ortak dil olmasıdır (bazı yaklaşımlara göre bir tek "matematik" istisnasıyla).
Bu dilin harfleri bizim kullandığımız harf sisteminden biraz daha farklıdır. Alfabesi 7 harften oluşmaktadır. Bizim kullandığımız alfabedeki harflerin bir araya gelip sonsuz anlamlara geldiği gibi bu 7 harf de bir araya geldiğinde sonsuz anlam kazanabilir. Müzik dilinin harfleri nota olarak isimlendirilmektedir. Bu adlandırma dilimize yine Fransızcadaki note sözcüğü ile geçmiştir. Fransızcaya ise Latinceden (nota) girmiştir. Türkçe sözlükte ilk anlamı müzik işaretidir. Notalar bir müzik sesini belirtmeye ve müzik eserlerinin yazılmasına ve okunmasına yarayan işaretlerdir.
Solfej
Müzikte perde konusunu ve müzik notalarını ilk görüşte okumayı kolaylaştırmak için geliştirilmiş olan yönteme solfej denir. Solfej, birçoğumuzun eğitim hayatında gördüğü "Do, Re, Mi, Fa, Sol, La, Si (ya da Ti)" şeklinde söylenen dizgedir.
Bu dizge, Guido d'Arezzo tarafından oluşturulan bir sistematik ile başlamıştır. 1030 yılında Guido bir grup koro öğrencisine Aziz Lohannes Battista ilahisindeki mısraları kolay öğretebilmesi için elinin parmaklarındaki çukurlara ve tümseklere metnin ilk hecelerini yazmıştır. Bu mısra şu şekildedir:
Ut* queant laxis , (sadece senin hizmetçilerin)
resonare fibris, (özgürce ilahi söyleyebilir)
Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.
Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.
Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.
Mira gestorum, (mucizeleri hakkında)
famuli tourum , (işlerin hakkında)
Solve polluti, (günahlarının lekelerini sil)
labii reatum, (onların dudaklarından)
Sancte Iohannes... (Aziz John...)
*Ut sesi uzatılamadığı için sonradan do olarak değiştirilmiştir.
Böylece müziğin yapı taşları ortaya çıkmıştır. Aslında Rahip Guido 7 notadan 6 tanesini kendisi bulmuştur. Sonradan si notası eklenerek "Do, Re, Mi, Fa, Sol, La, Si"den ibaret olan notalar ortaya çıkmıştır.
Bu arada; bu dizginin daha ziyade Türkiye, İtalya, Portekiz, İspanya, Fransa, Romanya, Yunanistan, Rusya, Moğolistan, İran, Arabistan, İsrail, Ukrayna ve Bulgaristan gibi ülkelerde kullanıldığını vurgulamakta fayda var. Geriye kalan ülkelerde bu dizge yerine C-D-E-F-G-A-B dizgesi kullanılmaktadır - ki bunu müzik notalarında (ve tablarda) halen görmek mümkündür.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
İlgili Sorular
Soru & Cevap Platformuna Git-
33
-
12
-
7
-
7
-
2
-
1
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
- Kamer Güngör. Nota Yazısının Tarihsel Gelişimi. (15 Kasım 2018). Alındığı Tarih: 15 Kasım 2018. Alındığı Yer: Sahne ve Müzik | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 26/04/2025 02:44:16 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/7451
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
