Nekrotizan Enterokolit Nedir? Riskleri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Malloy Law
- Hastalık Kataloğu
- Gastroenteroloji
Bu içerik tıp ve sağlık ile ilişkilidir. Sadece bilgi amaçlı olarak hazırlanmıştır. Bireysel bir tıbbi tavsiye olarak görülmemelidir. Evrim Ağacı'ndaki hiçbir içerik; profesyonel bir hekim tarafından verilen tıbbi tavsiyelerin, konulan bir teşhisin veya önerilen bir tedavinin yerini alacak biçimde kullanılmamalıdır.
- Türkçe Adı Nekrotizan Enterokolit
- İngilizce Adı Necrotizing enterocolitis
- OrphaNet 391673
Nekrotizan enterokolit, genelde yenidoğan bebeklerde görülebilen, bağırsakların bazı kısımlarının veya tüm bölümünün doku hasarı ile karakterize, ciddi bir gastrointestinal sistem hastalığıdır. Sebep olarak; hastalığın gelişiminde gastrointestinal doku hasarı, yenidoğanda uygunsuz beslenme stratejileri ve bakteriyel yayılım olmak üzere üç faktör öne sürülmektedir. Bağırsakta oluşan doku hasarı, bağırsağın delinmesine ve bağırsakların içinde bulunan bakterilerin karnın içine sızıp enfeksiyon oluşturmasına neden olabilir. Bu süreçte, bebeğe verilen mamaların bakteriyel çoğalmada besiyer görevi gördüğü düşünülmektedir.
Hastalık, yenidoğan yoğun bakım ünitelerindeki bebeklerin %1-10'unda gelişmekte olup olguların %90'ını preterm, %10'unu term bebekler oluşturmaktadır. Nekrotizan enterokolit ilk olarak 19. yüzyılda tanımlanmıştır. Hastalığın kesin etiyolojisi ve patofizyolojisi net olarak açıklanamamıştır.[1]
Belirti ve Semptomlar
Hastalık, sıklıkla prematüre bebeklerde enteral beslenme sonrası, yaşamın ikinci haftasında ortaya çıkmaktadır. Hastaların %10-30'unun kan kültüründe doku hasarından kaynaklanan bakteriyel çoğalma görülmektedir. Bağırsak duvarındaki hasarlar, dışkıda kan görülmesine neden olur.
Radyolojik görüntülemede en önemli bulgu, pnömatozis intestinalis adı verilen, bakterilerin fermantasyonu sonucu ortaya çıkan gazın karın iç duvarında birikimidir. Perforasyon, yani organın delinmesi hastalığın en ciddi komplikasyonudur. Taşikardi, hipotermi ve hipotansiyon gibi semptomlar perforasyonun habercisi olabilir. İleri evre hastalarda serebral palsi, görme ve işitme bozuklukları, kognitif bozukluklar, psikomotor gerilik gibi nörolojik morbiditeler görülebilir.
Hastalıkta görülen yaygın belirti ve semptomlar şunlardır:[2]
- Karında şişlik, kızarıklık veya anormal renk değişimi
- Sık, safra içeren kusma
- Ateş
- Kanlı dışkılama
- Beslenme intoleransı
- Halsizlik
- Apne (nefes almada duraklama).
Hastalıkla İlişkili Genler, Etken Faktörler ve Risk Faktörleri
Hastalığın oluşumundaki risk faktörleri arasında erken doğum, düşük doğum ağırlığı, doku hasarları, büyüme gerilikleri, dokularda oksijenin azalması, enteral beslenmeye erken geçilmesi ve hızlı arttırılması, bağırsak mukozasının zayıflaması ve patojenik bakterilerin kolonizasyonu bulunmaktadır. Annedeki mevcut hipertansif hastalıkların prematüre doğuma katkıda bulunduğu ve bu durumun 1500 gramdan daha düşük ağırlıkta doğan bebeklerde nekrotizan enterokolit gelişiminde bağımsız risk faktörü olduğu bildirilmiştir.[3]
Beslenme, bağırsaktaki bakteri kolonizasyonunda rol oynayan en önemli faktörlerden biridir. Bebeğin ilk beslenmesine yüksek derişimli formüla mama ile başlanması nekrotizan enterokolit gelişimindeki önemli risk faktörlerindendir. Enteral beslenmeye erken ve hızlı geçiş bağırsaktaki kan akımının ve bağırsak mukozasının oksijene olan ihtiyacını arttırmaktadır. Anne sütü içerdiği enfeksiyon karşıtı maddeler, büyüme faktörleri, antikorlar ve hücresel bağışıklık faktörleri ile nekrotizan enterokolit riskini 10 kat düşürmektedir. Nekrotizan enterokolit gelişimi için en önemli faktör prematüre doğumdur ve prematüreye olan genetik yatkınlıklar hastalığın oluşmasındaki genetik faktörler olarak değerlendirilmektedir.[4]
Teşhis Yöntemleri
Hastalığın tanısı klinik, laboratuvar ve radyolojik bulguların uzmanlar tarafından incelenmesiyle konulmaktadır. Tanıdaki önemli radyolojik bulgu bağırsak duvarında bakteriler tarafından fermantasyonla üretilen gazın görünümüdür. Radyolojik görüntülemede ultrasonografi, abdominal grafiye göre daha duyarlıdır. Bağırsaklarda delinme olduğunun işareti olan bağırsak sıvısının varlığını kontrol etmek için karın boşluğundan sıvı örneği alınabilir. Alınan sıvıda kahverengi sıvının varlığı veya gram boyamada bakterilerin pozitif çıkması cerrahi müdahale için önemli bulgulardır. Laboratuvar testleri tanıyı koymada tek başına yeterli değildir, hastalığın şiddetinin belirlenmesinde ve izleminde kullanılırlar.[5]
Tedaviler veya İdare Yöntemleri
Nekrotizan enterokolit şüphesi veya tanısı konulduğunda erkenden tedaviye başlanmalıdır. Hastaların %30'unun kan kültüründe bakteri görülür, bu nedenle gerekli kan testleri alınarak hastaya antibiyotik tedavisi başlanır. Antibiyotik tedavisinin süresi hastalığın şiddetine göre değişebilmektedir.
Bu süreçte bağırsaklar dinlendirilmeli ve hasta gastrointestinal fonksiyonları ile film bulguları düzeldikten en az beş gün sonrasına kadar enteral beslenmemeli, total parenteral yani damar yolundan beslenme uygulanmalıdır. Bu süreçte uzman diyetisyen eşliğinde hastaya yeterli enerji, karbonhidrat, protein, lipid ve elektrolitler sağlanmalıdır. Klinik durum iyileştikçe enteral beslenmeye geçilir ve kademeli olarak arttırılabilir.
Ciddi vakalarda çoklu organ yetmezlikleri görülebilmektedir, bu hastalara gerekli solunum desteği yapılmalıdır. Çoklu organ yetmezliklerini önlemek, kontaminasyonları ve kısa bağırsak sendromunu engellemek için cerrahi tedavi uygulanabilir. Dünyada nekrotizan enterokolit görülen bebeklerin %27-63'ü, ülkemizde ise %10-16'sı cerrahi olarak tedavi edilmektedir. Cerrahi tedavi bağırsak yetmezliğiyle sonuçlanabilir. Bu durumda bağırsak nakli uzmanlar tarafından değerlendirilir.[6] Tedavide kullanılan yöntemler şunlardır:
Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.
Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.
Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.
- Bakteri oluşumunu engellemek için antibiyotik tedavisi ve düzenli takip,
- Bağırsakların dinlendirilmesi için damar yoluyla beslenme,
- Mide-bağırsak salgılarının birikmemesi ve vücut dışına alınabilmesi için ağız veya burundan mideye uzatılan ince bir sonda kullanımı,
- Hastalığın ilerleyişini izleyebilmek için röntgen takibi,
- Gerekli durumlarda solunum desteği,
- Cerrahi girişim.
Müddet Tahminleri (Prognoz)
Nekrotizan enterokolit hastalığında mortalite %10-50 arasında değişmekle beraber son yıllarda %28'e düştüğü bildirilmiştir. Cerrahi tedavi gereken hastalarda mortalite oranı daha yüksektir. Gebelik yaşı küçüldükçe mortalite artmaktadır.[7]
Görülme Sıklığı ve Dağılımı (Epidemiyoloji)
Yenidoğan yoğun bakım ünitelerinde görülme sıklığı %1-5 arasında değişmektedir. Olguların %62-94'ünü prematüre bebekler oluştururken term grupta görülme sıklığı %7-10'dur. Hastalık iki cinsiyette de eşit görülmektedir. Yapılan çalışmalarda hastalığın oluşumunda yöresel ve sosyoekonomik farklılığın önemi gösterilememiştir.
Önlem Yöntemleri
Hastalığın gelişiminin önlenmesinde anne sütü ile beslenme çok önemlidir. Eğer anne sütü yoksa donör anne sütü tercih edilmeli, "formül" olarak da bilinen mamalar son tercih olmalıdır. Enteral beslenme gerekli olduğunda, beslenmeye yavaş yavaş ve az miktarlarda başlanılmalıdır. Bağırsak florasının gelişmesi için probiyotik ve prebiyotiklerin kullanımı nekrotizan enterokolitin önlenmesinde uzman eşliğinde kullanılabilir.
Sağlık çalışanları, hastalığın gelişiminde anneye ve bebeğe ilişkin risk faktörlerini bilmeli ve hastalıktan korunmak için önlemler alarak takipler yapmalıdır. Yenidoğanların karın çevresi düzenli olarak ölçülmeli, bağırsak sesleri dinlenmeli ve enfeksiyonlara karşı önlemler alınmalıdır. Anneler, bebeklerini emzirme konusunda teşvik edilmeli, emzirmenin önemi ve nekrotizan enterokolit gelişiminin önlenmesindeki olumlu etkileri ebeveynlere anlatılmalıdır.
Etimoloji
Nekroz (İng: "necrosis"), "doku ölümü" anlamına gelmektedir. "Entero" (Yun.: "enteron"), ince bağırsak anlamına gelirken, "kolitis" (Lat: "collitis") bağırsağın iltihaplanması anlamına gelmektedir. Yani hastalığın tam adı, "doku ölümünden kaynaklanan bağırsak iltihaplanması" anlamına gelmektedir.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
3
-
2
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- ^ B. Ceran, et al. (2022). Prematüre Bebeklerde Konjenital Hipotiroidi Ve Nekrotizan Enterokolit Ilişkisi. Akademik Gastroenteroloji Dergisi, sf: 35-42. doi: 10.17941/agd.1099016. | Arşiv Bağlantısı
- ^ N. Çelik, et al. (2013). Prematüre Bebeklerde Önemli Bir Morbidite Nedeni; Nekrotizan Enterokolit: Dokuz Yıllık Çalışmanın Sonuçları. Jinekoloji Obstetrik Pediatri ve Pediatrik Cerrahi Dergisi, sf: 13-20. doi: 10.5222/JOPP.2013.013. | Arşiv Bağlantısı
- ^ A. Bashiri, et al. (2003). Maternal Hypertensive Disorders Are An Independent Risk Factor For The Development Of Necrotizing Enterocolitis In Very Low Birth Weight Infants. Fetal Diagnosis and Therapy, sf: 404-407. doi: 10.1159/000073132. | Arşiv Bağlantısı
- ^ Z. E. Erçelik, et al. (2020). Kolostrumun Nekrotizan Enterokolite Etkisi: Sistematik Derleme. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, sf: 284-289. | Arşiv Bağlantısı
- ^ Türk Neonatoloji Derneği, et al. (Rehber, 2021). Nekrotizan Enterokolit Tani, Tedavi Ve Korunma Rehberi 2021.
- ^ S. Küçük, et al. (2018). Yenidoğanda Nekrotizan Enterokolit: Klinik İzlem Notlarinin Retrospektif Değerlendirmesi. dergipark.org.tr. | Arşiv Bağlantısı
- ^ M. Çetinkaya, et al. (2004). Nekrozitan Enterokolit. Güncel Pediatri 2004 ; 2 : 146-151. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 09/05/2025 03:53:09 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/12254
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
