Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Neandertallere Ne Oldu?

5 dakika
25,978
Neandertallere Ne Oldu? Ultimate Science
Tüm Reklamları Kapat

Neandertallerin 30 bin yıl kadar önce, modern insanın Avrupa’da ilk görülüşünden yalnızca birkaç bin yıl sonra, yok oluşunun nedeni hala tartışmalı bir konu ve Neandertal araştırmalarının odağıdır.

Neandertallerin son görüldüğü tarih çoğunlukla yaklaşık 30 bin yıl önce olarak geçer. Bu tarih modern insanların Avrupa’da ortaya çıkışından birkaç bin yıl sonradır, ama bu aralığın kesin zamanlaması ve süresinin uzunluğuna dair bilgilerimiz tarihleme yöntemlerimizin sınırlarıyla belirlenmiştir. Örneğin bu zaman boyunca atmosferik radyokarbon üretimindeki en yoğun noktalar, ilgili radyokarbon tarihlemelerinde büyük bir derecede belirsizlikle sonuçlanmıştır (Conard & Bolus 2008). Bu iki tür Avrupa’da neredeyse 10 bin yıl kadar bir arada yaşamış ve muhtemelen bu sürede karşılaşmış olabilir.

Ancak bir arada oluş süreleri ve iki tür arasındaki temas tartışmalıdır (ör. Finlayson 2000, Pinhasi ve ark. 2011). Bu karşılaşmalar sırasında ne olmuş olabileceği ve ilk modern insanların Neandertal yok oluşundaki rolünün ne olabileceği hakkındaki sorular yoğun tartışma konusu ve Neandertal araştırmalarının odak noktası olmuştur.

Tüm Reklamları Kapat

Neandertallerin yok oluşu bazıları tarafından tam bir soy tükenmesi olarak görülmektedir. Ancak bazıları da Neandertallerin soyunun tükenmediğini, onun yerine modern insanın gen havuzunda asimile olduklarını ileri sürmektedir.

Fosil buluntular bu noktada belirsizdir: Birkaç Avrupalı Üst Paleolitik modern insan numunesi, potansiyel Neandertal-modern insan melezi olarak ileri sürülmüştür, fakat bu çıkarım sorgulanmaktadır (ör. Smith 2005, Harvati ve ark. 2007). Neandertal ve Üst Paleolitik modern insan mitokondriyal DNA’sının analizi türler arası çiftleşmeye dair herhangi bir belirti göstermemektedir (ör. Ghirotto ve ark. 2011). Ancak Neandertal nükleer DNA’sı üzerine yapılan son araştırmalar sınırlı karışıma dair kanıt bulmuştur: Afrikalı olmayanların şimdiye kadar incelenen genomlarının küçük bir kısmı (~%4 kadarı) Neandertallerden geliyor olabilir. Bu da, türler arası çiftleşmenin muhtemelen Yakın Doğu’da, modern insanların Afrika dışına ilk yayılması sırasında, ama Avrupa’ya varmalarından önce olduğunu ortaya koymaktadır (Green ve ark. 2010).

Bununla birlikte karışımın demografik modellemesi yaşam alanlarının genişlemesiyle birlikte ele alındığında, bu düzeyde introgresyonun ancak oldukça düşük türler arası melezleşme oranı (< %2) ve Neandertaller ile modern insanların üremesindeki güçlü engeller altında olabileceğini göstermektedir. Bu da asimilasyona karşı bir argümandır (Currat & Excoffier 2011).

Neandertal genomu ve Üst Paleolitik döneme tarihlenen erken dönem modern Avrupalıların antik DNA analizleri tamamlanmadan ve Denisova mağarasında birlikte yaşayan üçüncü bir muhtemel türün yakın zamandaki keşfinden sonra (Krause ve ark. 2010), halihazırda incelenen karışım düzeyinin asimilasyon meydana getirdiği sonucuna varmak için henüz erkendir.

Tüm Reklamları Kapat

Modern insanın gen havuzuna olan bu küçük katkıdan bağımsız olarak, Avrupa üzerindeki Neandertal popülasyonları fosil buluntularda birdenbire yok olmuştur. Bu gözlemi açıklamak için öne sürülen senaryolardan birçoğu, başlıca faktör olarak modern insanlar ile kötüleşen çevre koşulları arasında doğrudan veya dolaylı bir rekabet başlatmıştır.

Rekabeti destekleyen hipotezler modern insanın rekabete dayalı olası birkaç avantajını öne sürmektedir. Bu avantajlar:

  1. Daha iyi giyim ve barınak,
  2. Gelişmiş avlanma teknikleri ve kuş ve balık tüketimini içeren daha çeşitli yaşam sürdürme stratejileri,
  3. Daha büyük grup büyüklükleri ve modern insanlar arasındaki daha karmaşık sosyal ağlar gibi sosyal farklılıklar, ve
  4. İki türün doğum ve ölüm oranlarındaki ya da doğumlar arası sürelerindeki farklılıkları içeren demografik faktörler (bkz. Harvati 2007 çalışmasındaki kaynaklar) gibi teknolojik gelişmeler.

Nitekim Neandertaller ile modern insanların yaşam öyküleri ve demografileri arasında önemli farklılıklar olduğu bulunmuştur. Neandertallerin daha hızlı büyümesi ve daha kısa ortalama yaşam sürelerinin olması (bkz. Harvati 2007, Smith ve ark. 2010) ve aynı zamanda Neandertallere kıyasla Üst Paleolitik modern insanlarda çok daha yüksek bir popülasyon yoğunluğunun olması bu farklılıklardan bazılarıdır (Mellars & French 2011).

İklimin bu tartışmayla ilişkisi yakın zamana kadar dikkate alınmamıştı çünkü Neandertaller 3. Oksijen İzotop Aşaması’nda (OIS 3) yok oldular ve o zamanlar iklim koşulları nispeten sabitti (Stringer ve ark. 2003). Ancak yakın zamandaki bazı hipotezler son buzul maksimumu hazırlayan bin yıldaki iklimsel değişkenliği Neandertal soyunun tükenmesinde itici bir güç olarak kabul etmektedir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Modellerden biri, modern insanların gelişinden çok daha önce Neandertal bölgesinde habitat bozulması ve parçalanmasının olduğunu ve bunun kırıma ve en sonunda mutlak yok oluşa yol açtığını varsaymaktadır. Bu görüşe göre, modern insanlar Neandertallerin bulunduğu alanlara Neandertallerin soyları tükendikten daha sonra gelmiştir ve iki tür Avrupa’da asla karşılaşmamıştır (Finlayson 2000).

Benzer bir diğer model Neandertal yok oluşunu modern bir benzeri olmayan bir ortam kaybının neden olduğu birçok geç dönem Pleistosen megafauna soy tükenmelerinden biri olarak görmektedir (Stewart 2005). Son zamanlardaki ayrıntılı paleoklimatik buluntular önemli bir iklimsel etkiyi destekler niteliktedir. Bu buluntulara göre OIS 3 sanıldığından çok daha istikrarsız iklim koşullarından etkilenmiş (van Andel & Davies, 2003) ve beklenmedik yoğunlukta volkanik aktiviteler tarafından hızlandırılmıştır (Golovanova ve ark. 2010). Bu yeni verilere dayanarak iklimsel stresin (çevresel değişimin dolaylı etkileri olarak tanımlanır) modellenmesiyle, ~65 ve ~30 bin yıl önceki iki maksimum stres değeri bulunmuştur, bunlardan ikincisi birincisine göre daha uzun ve şiddetli görünmektedir ve muhtemelen Neandertallerin soyunun tükenmesiyle ilişkilidir (Stringer ve ark. 2003). Belki de buna o dönemlerdeki patlama neden olmuştur.

Ancak Neandertaller önceki soğuk evrelerde hayatta kaldıkları için iklim değişimini soyun tükenişinin tek nedeni olarak kabul etmek zordur. Dahası Neandertallerin son görülüşü ile başlıca iklimsel olaylar için önerilen tarihler arasında hiçbir ilişki bulunamamıştır. Bu da Neandertallerin soyunun katastrofik bir iklimsel olayı takiben tükenmediğini ortaya koymaktadır (Tzedakis ve ark. 2007).

Dolayısıyla eğer iklim Neandertallerin soyunun tükenmesinde önemli bir rol oynadıysa, bunun ortam bozulması ile birlikte modern insanın gelişi ve dolayısıyla sınırlı kaynaklar için artan rekabeti içeren daha karmaşık bir şekilde gerçekleşmiş olması gerekir. Bu görüşe göre nihai Neandertal yok oluşuna yol açan olgu, istikrarsız iklim ve çevre etkileri ile Neandertallerin modern insanlarla olan rekabeti arasındaki etkileşimdir.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
14
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 16
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 7
  • İnanılmaz 7
  • Muhteşem! 3
  • Merak Uyandırıcı! 3
  • Bilim Budur! 2
  • Güldürdü 1
  • Umut Verici! 1
  • Korkutucu! 1
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: The Nature Education | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 05/11/2024 13:35:04 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/7364

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Göz
Fil
Mitler
Hominid
Sinirbilim
İklim Değişikliği
Karar Verme
Veri Bilimi
Charles Darwin
Hayvan Davranışları
Kanıt
Maske Takmak
Entomoloji
Kimya
Kırmızı
Kurt
Kelebek
Astronomi
Etimoloji
Yılan
Protein
Geometri
Arkeoloji
Pandemik
Atom
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
-. Nature, et al. Neandertallere Ne Oldu?. (14 Ağustos 2018). Alındığı Tarih: 5 Kasım 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/7364
Nature, -., Köken, Ş., Ölez, Ş. (2018, August 14). Neandertallere Ne Oldu?. Evrim Ağacı. Retrieved November 05, 2024. from https://evrimagaci.org/s/7364
-. Nature, et al. “Neandertallere Ne Oldu?.” Edited by Şule Ölez. Translated by Şükran Köken, Evrim Ağacı, 14 Aug. 2018, https://evrimagaci.org/s/7364.
Nature, ---. Köken, Şükran. Ölez, Şule. “Neandertallere Ne Oldu?.” Edited by Şule Ölez. Translated by Şükran Köken. Evrim Ağacı, August 14, 2018. https://evrimagaci.org/s/7364.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close