Mürekkep Balıkları, Yaşlanmaya Bağlı Olarak Hafızası Bozulmayan Tek Hayvan Türü Olabilir!
Scimex
Bu haber 3 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.
Geçtiğimiz salı günü akşam yemeğinde ne yediğinizi hatırlıyor musunuz? Veya geçtiğimiz yılın bugününde? Mürekkep balığı hatırlıyor. Anlaşılan o ki mürekkep balıkları, yaşlanıncaya kadarki zaman içerisinde hafıza işlevinde bozulma belirtisi göstermediği tespit edilen ilk hayvan.
İnsanlarda bu, geçmişte öğrendiklerimizi öğrenimin keskin ayrıntıları olmadan hatırladığımız semantik belleğin tam tersi olarak, geçmiş olayların ne-nerede-ne zaman olduğunu barındıran epizodik bellek olarak bilinmektedir. Araştırmacılar buradaki durumu ise "epizodik-benzeri bellek" olarak tanımlıyor ve bu durumun, mürekkep balığının çiftleşme davranışlarıyla bağlantılı olabileceğini düşünüyor.
Mürekkep balıklarını bu çalışma için iyi bir özne yapan şey ise, yalnızca birkaç yıl yaşamaları ve bu sayede yaşam boyu anılarının karşılaştırılmasının kolay olmasıdır. Yeni yapılan deneyler, mürekkep balığının anılarının yaşamın ilerleyen yıllarında da çok keskin kalıyor gibi görünüyor.[1] İngiltere'deki Cambridge Üniversitesi'nde karşılaştırmalı psikolog olan Alexandra Schnell şöyle diyor:
Mürekkep balıkları ne, nerede ve ne zaman yediklerini hatırlayabilir ve bunu gelecekte beslenme kararlarına rehberlik etmek için kullanabilir. Şaşırtıcı olan, kas fonksiyonu ve iştah kaybı gibi diğer yaşlanma belirtilerini göstermelerine rağmen, bu yeteneği yaşla birlikte kaybetmemeleridir.
Ekip, 24 adet yaygın mürekkep balığı (Sepia officinalis) üzerinde deney yaptı ve onları iki tür yiyeceğin ne zaman ve nerede mevcut olduğunu öğrendikleri yiyecek arama eğitiminden geçirdiler: Çim karidesi (mürekkep balıklarının tercih ettiği) ve kral karides.
İlerleyen deneylerde, epizodik benzeri belleğin bir kanıtı olarak, kafadan bacaklıların bu eğitim sürecindeki bir sonraki turda tercih ettikleri yiyecekleri yakalamak için ne-nerede-ne zaman ögelerini hatırladıkları gözlemlendi.
Araştırmada yer alan ve tamamen yetişkin olmayan 10-12 aylık ve yaşlılığın oldukça ilerisinde olan 22-24 aylık olan iki alt grup, en iyi yiyeceği nasıl bulacağını öğrenmek için eşit düzeyde zaman harcadı ve doğru yiyeceği seçme miktarı aynıydı.
Araştırmacılar, bu mükemmel hafızanın evrimleşmiş olmasının bir nedeni olarak, mürekkep balığının hayatlarının sonuna kadar çiftleşmemesini öne sürüyor. Yumuşakçalar, belki de önceki eşlerini elde etmek için ne yaptıklarını hatırlayarak, genlerini daha geniş bir alana yayabiliyorlar. Schnell şöyle diyor:
Yaşlı bir mürekkep balığının hafızasının işlevi, en az genç bir mürekkep balığı kadar iyiydi; hatta yaşlıların çoğu test aşamasında daha iyi sonuçlar gösterdi. Bu yeteneğin, vahşi doğada mürekkep balığının kiminle çiftleştiklerini hatırlamalarına yardımcı olabileceğini düşünüyoruz, böylece aynı eşe geri dönmezler.
Hayvanlarda epizodik benzeri belleğin nasıl işlediğine dair hâlâ üzerinde çalışılacak çok şey var; bizimle gerçekten iletişim kuramadıklarından dolayı bu durumu değerlendirmek zor, ancak geçmiş araştırmalar bu alanda bazı ilerlemeler kaydetti.
Sıçanlar ve alakargalar da dahil olmak üzere diğer hayvanlarda epizodik benzeri hafızanın kanıtı gözlemlense de, araştırmacılar şu anda mürekkep balığıyla onları ayıran bir şey olduğunu söylüyorlar: Onların hatıraları, hayatlarının ilerleyen yıllarında zarar görmüyor.
Bunun nedeni, insanların ve diğer omurgalıların aksine, mürekkep balıklarının beyinlerinde hafızayla yakından bağlantılı olan hipokampüsün yer almaması olabilir. Mürekkep balıklarında öğrenme ve hafıza azalır, ancak bu, ölümden sadece iki veya üç gün önce gerçekleşir. Araştırmacılar, yayımladıkları makalede şunu belirtiyor:
Bu sonuçlar, mürekkep balığındaki epizodik benzeri bellek sisteminin, en azından hayvanın ömrü boyunca gelişimi açısından insan olmayan diğer türlerdeki epizodik benzeri bellekten farklı olduğunu göstermektedir.
Evrim Ağacı'ndan MesajEvrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Bu farkın sebebi mürekkep balığının farklı bir nöroanatomiye sahip olması olabilir, fakat bunu öğrenmek adına bu konuya daha fazla odaklanılması gerekiyor.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git-
12
-
9
-
8
-
2
-
2
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- Çeviri Kaynağı: Science Alert | Arşiv Bağlantısı
- ^ A. K. Schnell, et al. (2021). Episodic-Like Memory Is Preserved With Age In Cuttlefish. Proceedings of the Royal Society B, sf: 20211052. doi: 10.1098/rspb.2021.1052. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 21/11/2024 14:57:45 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/10870
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
This work is an exact translation of the article originally published in Science Alert. Evrim Ağacı is a popular science organization which seeks to increase scientific awareness and knowledge in Turkey, and this translation is a part of those efforts. If you are the author/owner of this article and if you choose it to be taken down, please contact us and we will immediately remove your content. Thank you for your cooperation and understanding.
