Morgellon Hastalığı Nedir?

Morgellon Hastalığı, bugüne kadar pek iyi bir şekilde tanımlanmamış bir dizi semptomla kendini gösteren, çoğu semptomu deriyle alakalı olan, ilginç bir hastalıktır. Morgellon Hastalığı'na sahip kişinin derisinde siyah, mavi ya da kırmızı renkte lifler üretilir ve bu lifler yüzeye çıkarak dışarıya sarkabilir.

Hastalık, şu anda resmi olarak tanımlanmış semptomlara sahip klinik bir hastalık olarak kategorize edilmemektedir. Hatta birçok dermatolog, Morgellon Hastalığı'nı gerçek ve ayrık bir hastalık olarak görmemekte, daha ziyade sanrılı parasitoz (İng: "delusional parasitosis") ile eş anlamlı olarak görmektedir.

Hastalıkla ilgili bilgilerimiz, kapsamlı akademik çalışmalardan değil, daha ziyade anekdotal anlatılardan ve akademik literatürde dağınık halde bulunan vaka raporlarından gelmektedir. Bugüne kadar hastalığın sebebi olarak parazitik Lyme Hastalığı ve parazitik olmayan bir dizi diğer hastalık önerilmiştir; ancak bugüne kadar bu ilişkilendirmelerin hiçbiri ispatlanabilmiş değildir.

Liflerin yapısı konusunda belirsizlikler bulunmaktadır: Oklahoma'da bulunan Tulsa Polis Kriminal Laboratuvarı, liflerin yapısının Dünya üzerine bilinen hiçbir lif ile uyuşmadığını açıklamıştır; ancak bununla ilgili resmi bir makale veya kanıt sunulmamıştır. Aynı açıklamada, liflerin organik temelli olduğu ve bir organizmanın metabolik yan ürünü olabileceği de açıklanmıştır.

2012 yılında Amerikan Hastalıkla Mücadele ve Önlem Merkezi (CDC) tarafından yapılan kapsamlı bir inceleme sonucunda, vücuttaki fiberlerin pamuk dokusu ile uyumlu olduğu ve hastalığın semptomlarının sanrılı psikiyatrik problemlerle örtüştüğü bulgulanmıştır.^[1] Yapılan çalışmada, 16 farklı deri biyopsisinde yapılan inceleme sonucunda fiberlerin büyük oranda selüloz yapılı olduğu ve bunların da pamuklu giysilerle örtüştüğü bulunmuştur.^[2] Bu çalışmadaki fiberlerin 2'si hariç hepsi, lezyonların kabuklarının üstünde veya kenarında bulunmuştur; içinde değil. Bu vakaların hiçbirinde fiberler, doku reaksiyonunu tetiklememiştir. Diğer iki vakanın her ikisinde de, hasta öyküsünde aynı bölgede daha önceden ülserasyon veya travma tespit edilmiştir. Yani fiberlerin vücuttan kaynaklı olduğu oldukça şaibelidir.

PLOS One

Aynı çalışmada, 12 ayrı vakanın vücudundaki lezyon içermeyen lokasyonlardan da 23 örnek toplanmış ve analiz edilmiştir. Bunların %83'ü protein yapılıdır ve histolojik yapıları yüzey derisi veya pamuklu fiberlerle (%43) uyuşmaktadır. Bu fiberlerin bir kısmında boya izlerine bile rastlanmaktadır. Toplanan 3 örnekte poliamid (muhtemelen naylon), ojelerde bulunan bizmut içerikli selüloz nitrat ve polietilen (muhtemelen bir kase kapağına ait) tespit edilmiştir.

PLOS One

Yapılan bir diğer akademik çalışmada da, Morgellon Hastalığı'nın tarihi incelendiğinde, gerçek bir hastalık olmadığı, daha ziyade bir "internet sansasyonu" olduğu ve hastalığın tarihinin, sıradan psikodermatoloji tarihi ile büyük oranda örtüştüğü tespit edilmiştir.^{[3], [4]} Bu bakımdan, iddianın gerçek bir hastalığa karşılık gelmediği söylenebilir.

Belirti ve Semptomlar

Deri altında "ısırma", "iğne batması" ve "tırmalama" gibi belirtilerle karakterize edilmektedir. Buna ek olarak, bu hastalığa sahip olduğunu söyleyen kişilerde iyi iyileşmeyen veya hiç iyileşmeyen deri lezyonları, bitkinlik hali, odaklanma sorunları, kısa dönem hafıza eksikliği ve depresif bir ruh hâli de bulunuyor. Bazı raporlara göre bu hastalarda kronik yorgunluk sendromu, fibromiyalji, nörobilişsel eksiklikler, Multipl Skleroz gibi nörolojik sorunlar ve psikiyatrik problemler de bulunmaktadır.

Bugüne kadar hastalık kaynaklı hiçbir ölüm vakasına rastlanmamış olsa da, Morgellon Hastalığı'na sahip olduğunu düşünen kişilerin yaşam kalitesinde dikkate değer miktarda düşüş, sosyal ilişkilerde bozulma, sosyal izolasyon, düşük iş üretkenliği, iş kayıpları ve toptan engellilik hali gözlenmiştir.^[5]

Üretilen fiberlerin renkleri hemen hemen bütün renk skalasına dağılmaktadır; ancak %86'sı, vücutlarında anormal bir his deneyimlerin bu hissi deneyimledikleri bölgede gözlenmiştir; %73'ü ise deride hiçbir kırılma gözlenemeyen bölgelerde fiber üretimi olduğunu belirtmiştir.

Hastalıkla İlişkili Genler, Etken Faktörler ve Risk Faktörleri

Yapılan incelemelerde anlaşıldığı üzere, bu hastalığın kadınlarda görülme ihtimali erkeklere göre daha yüksektir ve 45-64 yaş arasındaki insanlarda diğer yaş gruplarına göre daha sık görülmektedir. ^[2] Vakaların %14'ünde bir diğer aile bireyinde, %10'unda ise bir arkadaşta benzer semptomlar görülmüştür.

Vakalarda ortak olarak görülebilecek alışkanlıkların başında, diğerleriyle çeşitli ortam ve cisimleri paylaştıkları gelmektedir. Paylaşılan cisim ve ortamlar arasında: saç fırçası (%18), jiletler (%13), havlular (%11), yatak (%41), yatakta yatan evcil hayvan (%57), jakuzi (%15), bir doldurma arazisine yakınlık (%3), atık arazilerine yakınlık (%3), endüstriyel arazilere yakınlık (%4), büyükbaş hayvan arazilerine yakınlık (%3), meyve bahçelerine yakınlık (%1), semptom başlangıcı sırasında bir diğer yere seyahat (%20) görülmüştür. Vakaların %78'i çözücü kimyasallar (mobilya ayrıştırıcı, boya inceltici, terementi, vb.) kullandığını belirtmiştir.

Hastalığın zamana bağlı, günün saatlerine bağlı veya mevsimlere bağlı bir örüntüsü yok gibi gözükmektedir. Vakaların %84'ü deri problemlerinin "sıklıkla" veya "her zaman" yaşadıklarını söylemiştir; %66'sı ise "günün herhangi bir saatinde" derilerinde fiber oluşumu gözlediklerini bildirmiştir. Vakaların sadece %20'sinde belirli mevsimlerde fiber oluşumu gözlenmiş; bunların %50'si yazın, %36'sı baharda, %14'ü ise kışın işlerin kötüleştiğini bildirmiştir.

Vakaların en az %50'sinde deriyle ilgili bir diğer hastalık da görülmüştür (ki bunların önemli bir bölümü, çoklu sistem hastalıklarını içermektedir).

Psikiyatrik açıdan analiz edilen 41 vakanın ortalama IQ'su 109.9 olarak belirlenmiştir; örneklem ise 84'ten (düşük-ortalama) 126'ya (yüksek-ortalama) kadar IQ çeşitliliği göstermektedir. Vakaların %59'unda en az 1 psikiyatrik alanda sorun gözlenmiştir: Dikkat (%18) ve hafıza (%16) en yaygın olanlarıdır. Johns Hopkins Üniversitesi uzmanları tarafından Morgellon Hastalığı'na ismini veren Mary Leitao üzerinde yapılan psikiyatrik bir inceleme, kadınınn "vekaleten Munchausen Sendromlu" olduğunu ve çocuğu hasta olduğu için tıbbi sistemin ilgisini çekmek üzere bu abartılı iddiaları ileri sürdüğü belirlenmiştir.^[6]

Teşhis Yöntemleri

Hastalığın en temel teşhisi, vücuttaki fiber oluşumu veya lezyonları analiz etmekle yapılmaktadır. Yapılan incelemelerde lezyonların türlerinde geniş bir çeşitlilik görülmüştür: Hastalarda papüller, yaralar, plaklar, yamalar, maküller ve 1 vakada kist oluşumu gözlenmiştir; ancak vesiküller, büller ve uyuzla ilişkili çukurlar gözlenmemiştir. Lezyonların çoğu kabukludur ve bir kısmı ülserli veya aşınmııştır. Bazı lezyonların civarında enflamasyon belirtileri (kızarıklık, sıcaklık, yumuşaklık) gözlenmiştir.

Vakaların çoğunda vücutta 17 civarında lezyon gözlenmiştir; ancak kimi vakada bu sayı sıfır olabilmekte, kimindeyse 59'a kadar çıkabilmektedir. Kollar (sağda %83, solda %71), sırt (%68), göğüs (%66), yüz (%66) ve bacakların alt kısımları (sağda %63, solda %66) lezyonların en sık görüldüğü yerlerdir. Koldaki lezyonların çoğu kolun arka tarafında çıkmıştır; ön tarafta daha seyrek bulunmaktadır. Sırt lezyonları görülen kişilerde lezyonların dağılımı, sırtın ortasında dambıl şeklindeki bir alanı boşta bırakacak şekilde, daha ziyade köşelerde çıkmaktadır.

Uzmanlar, bu lezyon dağılımını derinin sürekli kaşınmasına ve kronik irritasyona bağlamaktadırlar. Öyle ki, lezyonların bir kısmında ikincil enfeksiyon bulgusuna da rastlanmıştır.

Vakaların neredeyse hiçbirinin kan tahlillerinde bir anomaliye rastlanmamıştır; birçoğu sınır düzeyde anormaldir; Anormal seviyede olanlarsa, daha önceden teşhis edilen hastalıklarıyla ilişkili aralıklarla uyumlu seviyede anormal bulunmuştur. Bazı vakalarda enflamasyon belirtisi görülmektedir; vakaların %8'inde Hepatit C virüsü antikorların, %12.5'inde Hepatit Bs virüsü antikorlarına rastlanmıştır.

Tedaviler veya İdare Yöntemleri

Henüz hastalığın genel geçer olarak kabul edilen bir tedavisi bulunmamaktadır; çünkü resmi bir hastalık olarak görülmemektedir.

Bulgaristan'da 26 yaşındaki bir koşucunun dizinde anormallik görüldüğünde, hasta kendisini günlük kenevir tüketimi ile tedavi etmeye çalışmıştır; ancak 3 ay sonunda deri kızarıklıkları, aşırı kaşınma, deri altında rahatsız edici hisler gibi belirtiler yaşamış, nihayetinde derisinin altından iplikler gelmeye başladığı şikayetiyle dermatologa başvurmuştur. Dermatolog, antibiyotik krem ve kortikosteroid tedavisi uygulamış; ancak sonuç alamamıştır.

Bunun üzerine hasta, psikiyatrik kliniğe yönlendirilmiş ve burada bitkinlik, konsantrasyon eksikliği ve telaşlılık gibi semptomlar doğrulanmıştır. Morgellon Hastalığı tanısı koyan psikiyatrist, hastaya giderek artan dozlarda günde 2 miligram risperidon tedavisi uygulamış ve 1 ay içinde semptomların neredeyse tamamen yok olduğu gözlenmiştir.^[7]

Müddet Tahminleri (Prognoz)

Yapılan bir çalışmada, hastalıklar ilgili semptomların 1.3 ila 28.6 yıl boyunca (medyanda 3.7 yıl boyunca) devam ettiği belirlenmiştir.^[2] Bu hastaların %69'u, hastalıklarının 2-5 yıl boyunca devam ettiğini bildirmiştir. Derilerinden fiber çıkmayan hastalar, çıkan hastalara göre hastalık belirtilerini biraz daha geç yaşamıştır; ancak iki grup arasındaki diğer tüm faktörler büyük oranda aynıdır.

Aynı çalışmada, vakaların %74'ü, hastalığın vücutlarının tamamını etkilediğini bildirmiştir. Dolayısıyla vücuttaki semptomlara bakarak hastalığı teşhis etmek mümkün olabilir. Vakaların yarısı kadar, derilerindeki semptomların kademeli olarak belirdiğini bildirmiştir. Bu belirmenin sırası oldukça değişken olsa da, vakaların %57'sinde beliren ilk semptom, deri altında rahatsız edici hisler deneyimlemeleri olmuştur (sonrasındaysa ya deri lezyonları belirmiştir ve/veya katı malzeme üretimi başlamıştır). %16'sında ilk belirti deri leezyonu, %10'unda ise ilk belirti fiber üretimi olmuştur.

Agora Bilim Pazarı

İç Hastalıkları Atlası

ISBN: 9786053551089
Sayfa Sayısı: 616
Ebatlar: 13.5×20 cm
Basım Yılı: 2013

Devamını Göster

₺1,605.00

Satın Al Tüm Ürünler

• Dış Sitelerde Paylaş

Hastaların en sık deneyimledikleri semptomlardan biri olan bitkinliğin ve kas-iskelet rahatsızlıklarının en az 6 ay sürdüğü belirlenmiştir. Vakaların %50'si yaşam standartlarını kötü veya ortalama olarak tanımlamıştır; bu oran, arka plan oranlarına (aynı bölgede yaşayan diğer insanların ortalamasına) göre dikkate değer miktarda düşüktür.

Görülme Sıklığı ve Dağılımı (Epidemiyoloji)

Hastalığın her yıl her 100.000 kişiden 3.65'inde görüldüğü tahmin edilmektedir.^[2] 14 bin insanda görülen bu rahatsızlığın, parazitlerden kaynaklı olduğu düşünülüyor. Kesin sebebi ise halen bilinmiyor ve sağlık örgütlerinde araştırılıyor.

Önlem Yöntemleri

Hastalığı önlemek için doğrudan yapılabilecek bir uygulama bulunmamaktadır; ancak genel olarak derinizin anormal şekilde kaşınması halinde, deriyi yolma noktasına gelecek düzeyde kaşımadan önce bir dermatologa görünmenizi önemle tavsiye ederiz.

Etimoloji

Hastalığın ismi, 2002 yılında Mary Leitao tarafından belirlenmiştir.^[8] Leitao, oğlunun sanrılı parasitozuna yönelik yapılan tıbbi teşhisi reddetmiş ve 17. yüzyılda yaşamış bir hekim tarafından yazılmış bir mektupta geçen Morgellon ismini uydurmuştur. Morgellon, 17. yüzyılda kaynağı belirsiz Fransız kaynaklar tarafından bahsedilen ve İngiliz hekim ve yazar Thomas Browne tarafından İngilizce literatüre kazandırılan, "anormal siyahlıktaki kıllara" verilen bir isimdir.^[3] Bu tuhaf "kıl yapılarına" yönelik raporların tarihinin, Browne'dan ve 17. yüzyıldan da eskiye dayanıyor olabileceği düşünülmektedir.^[9]

Ayrıca yapılan incelemeler, "Morgellon" sözcüğünün "mouscouloun" sözcüğünden türetildiğini düşündürmektedir. Bu sözcük, bir iğin ucundaki kancaya verilen isimdir.^[10]

2017'de Morgellon Hastalığı'nın tarihine yönelik olarak yapılan bir çalışmada, hastalığın DSM-5 kataloğundaki "monosemptomatik sanrı bozukluğu" ile aynı şey olduğunu ve "Morgellon" sözcüğünün bu sanrıların tezahür ediş biçiminin bir ifadesinden ibaret olduğu; hastalığın "Ekbom Sendromu" olarak bilinen bir diğer sanrılı parazitoz ile de aynı şey olduğu vurgulanmaktadır.^{[3], [11], [12], [13]}

Diğer Bilgiler

Hastalık, internet yoluyla popülerleşen ilk hastalık olarak tarihe geçmiştir. Bu hastalığa sahip olduğuna inanan kişilerde geniş bir yelpazede psikopatolojik ve psikodermatolojik bulgular görülmektedir. Bu nedenle bunun gerçek bir hastalık olup olmadığını anlamak için, çok daha kapsamlı ve dikkatli çalışmalar yapılması gerekmektedir ve internette konuyla ilgili okunan her şeye inanılmamalıdır.