Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Molibden

Molibden Nedir? Özellikleri Nelerdir ve Nerelerde Kullanılır?

Molibden Wikipedia
Molibden kristali
3 dakika
4,418
Evrim Ağacı Akademi: Periyodik Cetvel ve Elementler Yazı Dizisi

Bu yazı, Periyodik Cetvel ve Elementler yazı dizisinin 42. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Hidrojen" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat

Özellikler

Molibden, Mo sembolü ile gösterilir ve atom numarası 42’dir. Molibden, doğada serbest olarak bulunmaz; sadece minerallerde çeşitli oksidasyon durumlarında bulunur. Gri gümüşi bir metal olan element, periyodik tabloda altıncı en yüksek erime noktasına sahip elementtir. Alaşımlarda kolayca sert, kararlı karbürler oluşturur ve bu nedenle elementin dünya üretiminin çoğu (yaklaşık %80), yüksek mukavemetli alaşımlar ve süper alaşımlar dahil olmak üzere çelik alaşımlarında kullanılır.

Fiziksel Özellikler

Saf haliyle molibden, Mohs sertliği 5.5 ve standart atom ağırlığı 95.95 g/mol olan gümüşi gri bir metaldir.[1], [2] 2,623 °C (4,753 °F) erime noktasına sahiptir; doğal olarak oluşan elementlerden sadece tantal, osmiyum, renyum, tungsten ve karbonun erime noktaları molibdenden daha yüksektir.[3]Ticari olarak kullanılan metaller arasında en düşük termal genleşme katsayılarından birine sahiptir. [4]

Kimyasal Özellikler

Molibden, Pauling ölçeğinde 2,16 elektronegatifliğe sahip bir geçiş metalidir. Oda sıcaklığında oksijen veya su ile gözle görülür şekilde reaksiyona girmez. Molibdenin zayıf oksidasyonu 300 °C'de (572 °F) başlar; 600 °C'nin üzerindeki sıcaklıklarda toplu oksidasyon meydana gelir ve molibden trioksit ile sonuçlanır. Mo3+ katyonu dikkatlice kontrol edilen koşullar altında bilinmesine rağmen, birçok ağır geçiş metali gibi molibden de sulu bir çözelti içinde bir katyon oluşturmak için çok az eğilim gösterir.[5]

Bulunma Sıklığı ve Üretimi

Molibden, topraktaki diğer mikro besin maddelerinden, asitli topraklarda daha az çözünür olması ve alkali topraklarda daha fazla çözünür olması bakımından farklılık gösterir, bunun sonucu olarak bitkiler için bulunabilirliği ph ve drenaj koşullarına göre değişmektedir. Bazı bitkiler, alkali topraklarda büyüdüklerinde 500 ppm'e kadar metal içerebilirler. Molibdenit ana mineral cevheridir. Tungsten ve bakır üretiminin bir yan ürünü olarak bir miktar molibdenit elde edilir. Başlıca madencilik alanları ABD, Şili, Kanada ve Rusya'dır. Dünya üretimi yılda 90.000 ton civarındadır ve rezervleri 12 milyon tondur. Bu rezervin 5 milyon tonu ABD'de bulunmaktadır.

Tüm Reklamları Kapat

Uygulama ve Kullanım Alanları

Çoğu ticari molibden, sertliği, mukavemeti, elektriksel iletkenliği, aşınma ve korozyona karşı direnci artırmak için eklendiği alaşımların üretiminde kullanılır. Çok çeşitli ürünlerde küçük miktarlarda molibden bulunabilir. Bunlar: füzeler, motor parçaları, matkaplar, testere bıçakları, elektrikli ısıtıcı filamentleri, yağlayıcı katkı maddeleri, devre kartları için mürekkep ve kazanlarda koruyucu kaplamalar vb. Petrol endüstrisinde de katalizör olarak kullanılır. Yüksek erime noktası nedeniyle, molibden çok yüksek sıcaklıklarda inanılmaz derecede iyi performans gösterir. Bu aşırı sıcaklıklar altında yağlanması gereken ürünlerde özellikle yararlıdır. Bu nedenle, bazı yağlayıcıların ve yağların ayrışabileceği veya alev alabileceği durumlarda, molibden sülfit içeren yağlayıcılar ısıya dayanıklı durarak işlerin ilerlemesini sağlayabilir.

Tarihi

Yumuşak siyah mineral molibdenit (molibden sülfit, MoS2) grafite çok benzeyen yapısı sebebiyle, Carl Scheele analiz ettiğinde tam olarak ne olduğunu tespit edememesine rağmen ne kurşun ne de grafit olduğunu göstermesinden önce 1778 yılına kadar bir kurşun cevheri olduğu varsayılıyordu. Zaman içerisinde farklı bilim adamları da farklı bir cevher olduğu varsaydılar, ancak onu bir metale indirgemenin zor olduğunu açıklamanın ötesine gidilemedi. Suya eklendiğinde, molibdik asit, H2MoO4 olarak bildiğimiz bir asit oluşturan bir okside dönüştürülebilir, ancak metalin kendisi anlaşılmaz kaldı. 1781 sonbaharında Peter Jacob Hjelm bir macun oluşturmak için molibdik asit ve karbonu keten tohumu yağında birlikte öğütüp bunu kırmızı ısıya kadar ısıttı ve molibden metali üretti.

Etimolojisi

Adı, cevherleri kurşun cevherleriyle karıştırıldığı için, "Kurşun" anlamına gelen Eski Yunanca "Μόλυβδος" molibdos'a dayanan Neo-Latin molibdeninden gelmektedir. [3]

Önlem ve Güven

Molibdenin Sağlık Etkileri

Hayvan deneylerine göre molibden ve bileşikleri oldukça toksiktir. Bir Sovyet Mo-Cu fabrikasında kronik olarak maruz kalan işçilerde karaciğer fonksiyon bozukluğuna dair bazı kanıtlar bildirilmiştir. Ayrıca fabrika işçilerinde ve Ermenistan'ın Molibden zengini bölgelerinde yaşayanlarda gut belirtileri bulundu. Ana özellikleri dizlerde, ellerde, ayaklarda eklem ağrıları, eklem bozuklukları, kızarıklık ve eklem bölgelerinde ödem yapmaktır.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Molibdenin Çevresel Etkileri

Molibden, tüm türler için gereklidir. Diğer eser metallerde olduğu gibi, küçük miktarlarda gerekli olan şey yüksek dozlarda oldukça toksik olabilir. Hayvan deneyleri, çok fazla molibdenin fetal deformitelere neden olduğunu göstermiştir. 10 ppm'den fazla molibden içeren yem, çoğu canlıyı riske atacaktır.

İlginç Bilgiler ve Diğer

  • Molibden, Dünya'nın kabuğundaki en yaygın 54. elementtir.
  • Molibden atomu, tungsten kadar atom ağırlığının ve yoğunluğunun yarısına sahiptir.
  • İkinci Dünya Savaşı'nda kullanılan 43 tonluk Alman silahı "Big Bertha", çok daha yüksek erime noktası nedeniyle çeliğinin temel bir bileşeni olarak demir yerine molibden içeriyordu.
  • Molibdenit veya molibden, bir zamanlar kalem yapmak için kullanılan yumuşak siyah bir mineraldir. Mineralin kurşun içerdiği düşünülüyordu ve genellikle grafitle karıştırılıyordu.
Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Periyodik Cetvel ve Elementler Yazı Dizisi

Bu yazı, Periyodik Cetvel ve Elementler yazı dizisinin 42. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Hidrojen" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
19
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 2
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • İnanılmaz 1
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Muhteşem! 0
  • Bilim Budur! 0
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • ^ M. E. Wieser, et al. (2009). Atomic Weights Of The Elements 2007 (Iupac Technical Report). Walter de Gruyter GmbH, sf: 2131-2156. doi: 10.1351/PAC-REP-09-08-03. | Arşiv Bağlantısı
  • ^ J. Meija. (2014). Current Table Of Standard Atomic Weights In Alphabetical Order Standard Atomic Weights Of The Elements. ommission on Isotopic Abundances and Atomic Weights. | Arşiv Bağlantısı
  • ^ a b D. R. Lide. (1994). Molybdenum. ISBN: 978-0-8493-0474-3. Yayınevi: Chemical Rubber Publishing Company. sf: 18.
  • ^ J. Emsley, et al. (2001). Nature's Building Blocks. ISBN: 9780198503415. Yayınevi: Oxford University Press, USA.
  • ^ R. V. Parish. (1977). The Metallic Elements. ISBN: 9780582442788. Yayınevi: Addison-Wesley Longman Limited. sf: 112.
  • T. Pedersen. Facts About Molybdenum. (11 Nisan 2018). Alındığı Tarih: 4 Ocak 2021. Alındığı Yer: LiveScience | Arşiv Bağlantısı
  • Wikipedia. Chemical Element With Atomic Number 42,Molecular Weight 95.95. (17 Mayıs 2001). Alındığı Tarih: 4 Ocak 2021. Alındığı Yer: Wikipedia | Arşiv Bağlantısı
  • Lenntech. Molybdenum (Mo) - Chemical Properties, Health And Environmental Effects. Alındığı Tarih: 4 Ocak 2021. Alındığı Yer: Lenntech | Arşiv Bağlantısı
  • Royal Society of Chemistry. Molybdenum - Element Information, Properties And Uses | Periodic Table. Alındığı Tarih: 4 Ocak 2021. Alındığı Yer: Royal Society of Chemistry | Arşiv Bağlantısı
Sıkça Sorulan Sorular

Molibden 6. grup 7. periyod elementidir.

Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 19/03/2024 08:42:57 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9850

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Bellek
Genel Görelilik
Maske Takmak
İklim Değişikliği
Bilim İnsanları
Kök Hücre
Antibiyotik
Mers
Araştırmacılar
Nükleer Enerji
Evrim Ağacı
Böcek Bilimi
Çekirdek
Siyah
Avcı
Temel
Gıda Güvenliği
Uterus
Çevre
Amerika Birleşik Devletleri
Çiçek
Film
Karar Verme
Kuş
Demir
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
S. Aslan, et al. Molibden. (4 Şubat 2021). Alındığı Tarih: 19 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/9850
Aslan, S., Bakırcı, Ç. M. (2021, February 04). Molibden. Evrim Ağacı. Retrieved March 19, 2024. from https://evrimagaci.org/s/9850
S. Aslan, et al. “Molibden.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 04 Feb. 2021, https://evrimagaci.org/s/9850.
Aslan, Sevcan. Bakırcı, Çağrı Mert. “Molibden.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, February 04, 2021. https://evrimagaci.org/s/9850.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close