Modern İnsanın Kurtlarla Birlikte Avlanması Neandertallerin Sonunu Mu Getirdi?

40 bin yıl önce, Avrupa’da atalarımız evrimsel kuzenlerimiz olan Neandertallere karşı üstün çıkabilmeyi sağlayacak olan çok kritik ve kalıcı bir ittifak kurdular.

İnsanların en eski dostları olan köpekler, sadakatleriyle, korumaya, avlanmaya ve iz sürmeye olan yetenekleriyle bilinirler. Fakat modern insan, köpeklere önceden bilenenden daha fazlasını borçlu olabilirler. Belki de Neandertallerle olan hayatta kalma mücadelesindeki katkılarından dolayı onlara büyük bir teşekkür borçluyuzdur.

ABD’nin ileri gelen antropologlarından olan Pensilvanya Eyalet Üniversitesinden Prof. Pat Shipman’a göre kurtlardan köken alan öncül köpekler, 40 bin yıl önce Avrupa’daki Neandertal bölgelerinin insanlarca ele geçirilmesinde önemli bir rol oynamaktaydılar. Shipman bu dönemde Neandertallerin ve kurtların, büyük otçulları avlayabilen önde gelen yırtıcılardan olduğunu ve daha sonra insanlarla kurtların ittifakının, Neandertallerin sonunu hazırladığını söylemektedir.

Eğer Shipman haklıysa, evrimin en ilgi çekici gizemlerinden birini çözmüş olma ihtimali bulunuyor. Modern insanın Afrika’da evrildiği ve yaklaşık 70 bin yıl önce göç etmeye başladığı¹ ve bundan 25 bin yıl sonra da Avrupa’ya ulaştığı bilinmektedir. O dönemde, Avrupa kıtasına, evrimsel kuzenlerimiz olan Neandertaller ev sahipliği yapıyorlardı. Neandertaller, 200 bin yıldan fazla süredir Avrupa’da yaşıyorlardı. Fakat modern insanlar buraya ulaştıktan bir süre sonra yok oldular.

Asıl soru ise onları yok oluşa neyin sürüklediğiydi. Bazı bilim insanları iklim değişikliğinin etkili olduğunu düşünmektedir. Bir diğer tartışma konusu da insanın daha yetenekli ve daha iyi silahlara sahip olmasının Neandertallerin yok olmasında daha etkili olduğu düşüncesi. Shipman, ikinci fikre katılmakla birlikte bir ekleme yapıyor: “Kurtlar bizim suç ortağımızdı”.

Shipman, modern insanların Avrupa’ya vardıktan hemen sonra kurtlarla ittifak yaptığını iddia etmektedir. Shipman’a göre onları evcilleştirdik, yapay seçilimle köpekleri ürettik ve onları avların izini sürmek için, aslan ve leoparları da içeren yırtıcıları püskürtmek ve etlerini çalmayı denemek için kullandık. Öncül kurt-köpeklerin, geyik, bizon gibi hayvanları, onlar yoruluncaya kadar kovalayıp, daha sonra insanların da bu yorgun hayvanları, mızraklar veya ok ve yay yardımıyla öldürmesi şeklinde bir av işbirliği yaptıklarını öne sürüyor.

Shipman’a göre bu tip avlanma sırasında, avın en tehlikeli bölümü olan, avı öldürme aşamasını köpeklerin yapmaması ve insanların da avı yoracak enerjiye sahip olmaması nedeniyle bu iş birliği, iki taraf için de oldukça avantajlı.

O dönemde, Avrupa kıtası, mamutlar, gergedanlar, bizonlar ve onlar gibi bir kaç iri otçullara ev sahipliği yapmaktaydı. Hem modern insanlar, hem de Neandertaller mızrakla veya olasılıkla ok ve yayla bu hayvanları avlamaktaydılar. İşin zor kısmı ise, özellikle kurtlarında aralarında bulunduğu, aslanlar, leoparlar, sırtlanlar ve diğer yırtıcılarla avlanma sırasında çekişmek zorunda kalmalarıydı.

Shipman, bir bizonu indirmiş olsanız bile, dakikalar içinde diğer etçillerin size saldırarak, avı çalma olasılığından bahsetmektedir. Buna çözümün ise insan-kurt ittifakı olduğunu söylemektedir. Önceleri ayrı avlanan bu canlı türlerinin, güçlerini birleştirerek, diğer hayvanlar için büyük bedeli olacak şekilde, Tarihöncesi Avrupa’da besin zincirini domine eder hale gelmişlerdir. İlk önce Neandertaller, takip eden bin yıllarda da aslanlar, mamutlar, sırtlanlar ve bizonlar yok olmuştur. Shipman’a göre hala insan ve avcı köpekleri çok ölümcül bir birliktelik oluşturmaktadır.

İddia tartışmalı görünmekte, nedeni ise bu fikrin köpeklerin evcilleştirilmeye başlanması tarihini çok geçmişe atması olarak görülebilir. Daha önce bir çok bilim insanı bu konuyu tartışmıştır, bazı araştırıcılar köpeğin evcilleştirilmesinin tarımla birlikte yaklaşık 10 bin yıl önce olduğunu, bir kısmı da biraz daha erken 15 bin yıl önce gerçekleştiğini düşünmektedir. Shipman ise bu tarihi son Buz Devri’nden de önceye atmaktadır. Bu iddiası, Sibirya ve Belçika’da bulunan 33 bin yıllık kurt kalıntılarına dayanmaktadır. Kurt gibi görünseler de bu fosillerin evcilleştirme izleri taşıdığı görülmektedir. Bu izleri, daha kısa burun, daha geniş çene ve kurtlara göre daha sık dişler oluşturmaktadır.

Nitekim, kurtların görünümünü (yapay seçilimle) değiştirmeye başladık ve bugünkü en küçüğünden en büyüğüne bütün köpek türlerinin oluşmasını sağladık. Bunun yanında ilginç bir şekilde köpekler de bizim görünüşümüzü değiştirmiş olabilir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Shipman’ın “The Invaders: How Humans and Their Dogs Drove Neanderthals to Extinction” (İstilacılar: İnsanlar ve Köpekleri, Neandertalleri Nasıl Yokoluşa Sürükledi) isimli kitabında tüm bu konulara değinilmektedir.

Ek olarak, Neandertallerin kurtlarla ilişkisine dair hiç bir kanıta rastlanmamıştır. Mamutları ve geyikleri kendi zorlu yöntemleriyle avlamayı sürdürmüşlerdir. Shipman, bu hikayenin Avrupa’da son bulmadığını dünyanın her yerine, Amerika’ya, Pasifik Adaları’na köpeklerle birlikte gidip aynı birlikteliği devam ettirdiğimizi vurgulamaktadır.