Menopoz Sonrası Dişi Katil Balinaların Bilgeliği

Onlara katil balina dünyasının kahinleri diyebilirsiniz. Menopoz dönemini atlatmış dişi katil balinalar, birikmiş tecrübelerini ve bilgeliklerini, özellikle durum kötüye gittiği zamanlarda, sürünün besin arayışına ve hayatta kalmalarına öncülük etmek için kullanıyor.

Birleşik Krallık’taki, Exeter Üniversitesi’nden Darren Croft, yapatıkları çalışmanın, menopoz sonrası dişi katil balinaların, önemli bilgilerin saklandığı bir depo olarak hareket ettiğini ilk defa gösterdiğini, bu durumun hayatta kalmayı sağlayacak önemli bilgilerin korunmasında çok önemli olduğunu dile getiriyor.

Bu sonuçlar, erkek balinalar, 50 yaşlarına kadar yaşarken dişi balinaların 40 yaşından sonra üreyememelerine rağmen neden yaklaşık 90 yıl yaşadıklarının da daha iyi anlaşılması için bir adım olarak görülüyor. Menopoz sonrası üreyememeye rağmen uzun yaşadığı bilinen diğer iki canlı türü ise insan ve kısa yüzgeçli pilot balinalardır.

Somon Avı

Croft ve meslektaşları, katil balina sürüsünün 750 saatlik kaydedilmiş vidyolarını izlediler. British Columbia ve Washington’un Pasifik açıklarında 1976’dan veri 100’ün üzerinde birey olarak tanınabilir katil balina filme alındı.

Araştırıcılar, menopoz sonrası dişilerin, sürüye menopoz öncesi dişilere ve yetişkin erkeklere göre %32 ila %57 arası daha fazla liderlik ettiğini gördüler.

Croft, “Göçmen alabalık ve ya somon avlayan biri, size zamanlamanın çok kritik olduğunu söyleyecektir, menopoz sonrası dişi katil balinalar büyük ihtimalle ne zaman ve nereye bakacaklarını biliyorlar, bu da olasılıkla birikmiş tecrübeleriyle ilgilidir.” demekte.

Aynı araştırıcıların daha önceki çalışmasında, erkek katil balinaların hayatta kalma konusunda annelerine bağımlı olduklarını gösterdi. Anneleri ölen erkeklerin bir yıl içerisinde, anneleri yaşayanlara göre 14 kat daha faza ölüm riskleri olduğu görülmüştür. Anneleri ölen kızların ise, ölmeyenlere göre ölüm riski 5,4 kat olarak görülmektedir.

Bilge Dişiler

Croft, bu durumun sürünün genç üyelerinin hayatta kalabilmesi için, anne katil balinaların hayatta kalmalarının, bilgeliklerinin ve neyin nasıl yapılacağını bilmelerinin hayati önem taşıdığını gösterdiğini düşünmektedir. Ayrıca erkeklerin, dişi yavrulara göre annelerini %29 oranda daha yakından takip etmelerinin nedenini de açıkladığını düşünmektedir.

Croft, üreyemedikleri halde hayatta kalıp ailelerinin hayatta kalmalarını sağlamalarının evrimsel olarak mantıklı olduğunu ve avcı-toplayıcı insan aile yapısına benzerliğini vurgulamaktadır.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Çoğu iyi bilinen hayvan türünce, erkekler hızlıca ailelerini terkeder ve bağımsız hareket ederler. Erkek ve dişi katil balinalar ise tam tersine hayatları boyunca aileleriyle kalır, sadece üremek için ara sıra sürü değiştirirler. Sonuç olarak, eğer bir dişi katil balina, sadece ilk üç dört on yılda üreyebilmesine rağmen onlarca yıl yaşarsa, sürü kendi torunlarıyla dolu olacaktır. Sürünün yaşayabilmesine yardımcı olmak, kendi genetik mirasını korumak anlamına gelecektir.

Bu bulgular, avcı-toplayıcı topluluklarda menopozu atlatmış yaşlı kadınların yemek bulma benzeri hayatta kalma ipuçlarını ve bilgeliklerini paylaşması anlamına gelen “büyükanne hipotezi”ni destekler nitelikte görülmektedir.

“Ana kuzuları”

University of College London’dan Ruth Mace, “Erkek katil balinalar, kendi güvenlikleri ve yiyecekleri konusunda “ana kuzusu” gibi görünmektedir.” demektedir. Açıklanmamış bir kaç konunun olduğunu vurgulayan Mace, “Erkekler neden balık avlamak veya diğer aile bireyleri için önemli olan konularda bilgi sahibi olamıyor? Erken öldükleri için mi öğrenmeleri engelleniyor, evrimsel olarak yaşamalarının bir avantaj sağlamaması nedeniyle mi erken ölüyorlar?” sorularını sormaktadır.

Ayrıca Mace, insan ve katil balinaların menopozlarının evrimsel temeline bakıldığında özdeş olmalarının olası olmadığını söylemektedir.