Marmara Denizi'nin Tabanında Yapılan İncelemeler, İstanbul'daki Deprem Riskini Doğruluyor!
Jan Steffen, GEOMAR
- Basın Bildirisi
- Sismoloji
- Bilim Haberciliği
Bu haber 1 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.
Yıkılan evler, harap olan limanlar ve binlerce ölü... 22 Mayıs 1766'da yaşanan yaklaşık 7.5 büyüklüğünde bir deprem ve ardından gelen bir tsunami dalgası, İstanbul'da bir felaketi tetikledi. Depremin kaynağı, Marmara Denizi'ndeki Kuzey Anadolu Fay Hattı boyunca uzanan faylardı. Bu deprem, İstanbul Boğazı'ndaki metropolü vuran son büyük depremdi.
GEOMAR Helmholtz Okyanus Araştırmaları Merkezi'nden (Kiel, Almanya) araştırmacılar, Fransa ve Türkiye'den meslektaşlarıyla birlikte, 2019 yılında ilk kez deniz tabanındaki doğrudan ölçümlerle, Marmara Denizi'nin altındaki Kuzey Anadolu Fay Hattı boyunca önemli tektonik gerilmenin yeniden biriktiğini göstermeyi başardılar. GEOMAR'dan jeofizikçi ve Nature Communications dergisinde yayınlanan çalışmanın baş yazarı olan Dr. Dietrich Lange şöyle anlatıyor:[1]
Fayda biriken enerji, 7.1 ila 7.4 büyüklüğünde bir depremi tetiklemek için yeterli olacaktır.
Kuzey Anadolu Fay Zonu, Avrasya ve Anadolu levhaları arasındaki sınırı çizer. Dr. Lange, bunu şöye anlatıyor:
Fay zonu kilitlendiğinde, güçlü depremler meydana gelir. Sonra tektonik gerilme birikir ve bir depremde sismik enerji açığa çıkar.
Bu olay en son 1999 yılında, İstanbul'un yaklaşık 90 kilometre doğusunda, Kuzey Anadolu fayının İzmit yakınlarındaki bir bölümünde yaşanmıştı.
Karadaki fay zonları boyunca oluşan tektonik gerinim oluşumu, GPS veya arazi ölçme yöntemleri kullanılarak yıllardır düzenli olarak izlenmektedir. Bu, GPS uydu sinyallerinin su altındaki düşük penetrasyon derinliği nedeniyle deniz tabanı fay zonlarında mümkün değildir. Ancak Kuzey Anadolu Fayı'nın İstanbul metropol bölgesi için önemli bir tehdit oluşturan bölümü, Marmara Denizi'nin suları altında yer almaktadır.
Bu bölgedeki levha sınırlarının hareketli mi yoksa kilitli mi olduğu konusunda tahminler, bugüne kadar sadece kara gözlemleri yoluyla mümkün olmuştur. Ne var ki karasal gözlemler, "sürünme" adı verilen yavaş hareket ile, tektonik plakaların tamamen kilitlenmesi arasında ayrım yapamamaktadır. GEOMAR'da geliştirilen ve deniz tabanındaki akustik mesafeleri ölçen yeni GeoSEA sistemi, bilim insanlarının 2019 yılında ilk kez kabuk deformasyonunu milimetre hassasiyetinde ve doğrudan ölçmelerini sağladı. 2.5 yıl gibi bir sürede, fayın her iki yakasına 800 metre su derinliğine toplam 10 adet ölçüm cihazı yerleştirildi. Bu süre zarfında 650.000'den fazla mesafe ölçümü gerçekleştirdiler. GeoSEA proje yöneticisi ve mevcut çalışmanın ortak yazarı Prof. Dr. Heidrun Kopp şöyle açıklıyor:
Birkaç yüz metrede birkaç milimetre hassasiyetinde doğru ölçümler yapabilmek için, su altında ses hızının çok kesin olarak bilinmesi gerekir. Bu nedenle, suyun basınç ve sıcaklık dalgalanmaları da tüm süre boyunca çok hassas bir şekilde ölçülmelidir.
Dr. Lange ise şöyle ekliyor:
Ölçümlerimiz, Marmara Denizi'ndeki fay zonunun kilitli olduğunu ve dolayısıyla tektonik gerilmenin oluştuğunu gösteriyor. Bu, İstanbul'un güneyindeki deniz yatağında gerilme birikiminin doğrudan ilk kanıtıdır.
Profesör Kopp, şöyle devam ediyor:
Şu anda biriken gerinim, bir deprem sırasında tek seferde serbest bırakılacak olursa, fay bölgesi 4 metreden fazla hareket edecektir. Bu, büyüklüğü 7.1 ile 7.4 arasında olan bir depreme karşılık gelir.
Böyle bir olayın İstanbul'da yaşanması halinde on binlerce can kaybı ve 2023 yılında Pazarcık'ta meydana gelen depreme benzer, geniş kapsamlı sonuçları olacaktır.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
İçerikle İlgili Sorular
Soru & Cevap Platformuna Git-
93
-
20
-
16
-
9
-
8
-
5
-
5
-
3
-
3
-
3
-
3
-
2
- ^ D. Lange, et al. (2019). Interseismic Strain Build-Up On The Submarine North Anatolian Fault Offshore Istanbul. Nature Communications, sf: 1-9. doi: 10.1038/s41467-019-11016-z. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 21/11/2024 13:05:43 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/14124
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
