Kunduzlar, Nasıl Kuzey Amerika'nın En iyi İtfaiyecileri Oldular?

Amerika'nın batısı, iklim değişikliğinin körüklediği ve bir yüzyıllık yanlış yönlendirilmiş yangın söndürme stratejileri yüzünden tutuşuyor. Kaliforniya'da yaşanan orman yangını üç milyon dönümden fazla alanı karartırken, Oregon'da nesilde bir yaşanan bir kriz yarım milyon insanı bir süreliğine evlerini terk etmeye zorladı.^{[1], [2]} Tüm bunlar yaşanırken, çok değerli itfaiye müttefiklerimizden biri gözden kaçtı: kunduzlar!

Yeni yapılan bir çalışma, kunduzların barajlar inşa ederek göletler oluşturarak ve tüneller kazarak geniş dere kanallarını suladığı ve bitkilerle hayvanların barınabileceği yanmaz koridorlar oluşturduğu sonucuna vardı. Bazı durumlarda kemirgenlerin bu mühendisliği, yolundaki bir yangını bile durdurabilir.

Kaliforniya Eyalet Üniversitesi Kanal Adalarında eko-hidrolog olan ve aynı zamanda çalışmanın liderliğini yürüten Emily Farifax hemen yan tarafta orman yangının olup olmamasının bir önemi olmadığını, kunduz barajlı alanların her zaman yeşil mutlu ve sağlıklı göründüğünü belirtiyor.

On yıllardır bilim insanları; Kuzey Amerika kunduzu olarak bilinen Castor canadensis'in, Kuzey Meksika'dan Alaska'ya uzanan bir bölgede bir dizi ekolojik fayda sağladığını fark etmişlerdi. Kunduz havuzlarının ve sulak alanlarının su kirliliğini filtrelediği, somon balıklarına yardım ettiği, karbonu tuttuğu ve selleri seyrekleştirdiği gösterilmişti.^{[2], [3], [4]} Araştırmacılar, uzun zamandır bu kürek kuyruklu mimarların, doğaya bir başka yararlarının daha olduğunu düşünüyorlardı: Orman yangınlarının yayılmasını yavaşlatmak.

Utah Eyalet Üniversitesi'nden jeomorfolog Joe Wheaton; durumun karmaşık olmadığını, suyun yanamadığını söylüyor. Mesela 2018'de Idaho'da birden alevlenen yangının 65.000 dönümlük ormanı kavurmasından sonra Wheaton, yanık bölgesinin ortasında alevlere dayanmış yemyeşil bir kunduz sulak alanı ile karşılaştı. Henüz hiçbir bilim insanı bu fenomeni titizlikle incelememişti.

Araştırmada yer almayan ve Emily'nin çalışmasının mükemmel bir zamanlamaya sahip olduğunu belirten Wheathon; bu araştırmanın, doğa temelli çözümlerin ve doğal altyapının önemine işaret ettiğini ve bize bunu destekleyen bilimi verdiğini de ekliyor.

Yangın Sığınağı

Fairfax ve meslektaşı Andrew Whittle, kısmen Wheaton’ın gözlemlerinden esinlenerek, ABD’nin beş eyaletinde 2000 yılından beri meydana gelen büyük orman yangınlarını incelemeye karar verdi. Ve California, Colorado, Idaho, Oregon, Wyoming ve yakındaki kunduz barajları, göletleri için uydu görüntülerini araştırdı. (Kunduzların altyapısı o kadar etkileyici ki, uzaydan bile görülebiliyor.)

Ardından bitki sağlığının istatistiksel bir ölçüsünü kullanarak yangın öncesinde, sırasında ve sonrasında çevredeki bitki örtüsünün gürlüğünü ölçtüler. Şaşırtıcı olmayan bir şekilde; gelişen, iyi sulanan bitkiler uydu fotoğraflarında daha canlı ve daha yeşil görünme eğilimindeyken kuru bitkiler kısmen kahverengi görünmekteydi.

Kunduz Barajlarının Araştırılması Yeşil ve Güvenli Cennetlerin Yerlerini Ortaya Çıkarıyor!

Bilim insanları, uydu görüntülerini kullanarak İdaho'daki yangına benzer orman yangınlarında yanan farklı bölgelerdeki kunduz barajlarını uzaktan inceledi.

National Geographic

Araştırmacılar, yangınlardan önce ve sonra dere boyunca bitki örtüsünü ölçerek kunduz barajlarının yangınlardan koruma sağladığını keşfettiler. Barajların yakınındaki bitki örtüsü baraj olmayan bölgelere göre ortalama 3 kat daha az yandı.

National Geographic

Tabii ki de yeşil, sulu bir bitki; kuru, gevrek bir bitkiden daha az yanıcıdır. İşte kunduz ekosistemini bu kadar yangına dayanıklı yapan da budur. Farifax ve Whittle orman yangını derenin üzerinden geçtiği esnada kunduz barajlı kesimlerin üç kat daha yeşil kaldıklarını buldular. Kunduzlar vadilerini o kadar güzel doyurmuşlardı ki bitkiler tutuşmuyordu.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Bu hayat kurtaran göletler sadece kunduzları ve bitkileri korumakla da kalmıyor. Farifax'ın dediğine göre amfibiler, sürüngenler, kuşlar ve bazı küçük memeliler de dahil olmak üzere geniş bir hayvan topluluğu da muhtemelen yangın sırasında bu kunduz yapımı yangın sığınaklarına toplanıyor. Orman yangınları her ne kadar kara sırtlı ağaçkakanlar (Picoides arcticus) gibi bazı canlıların yaşam alanlarını canlandıran hayati bir güç olsa da diğer çoğu hayvan popülasyonu için tahrip edici olabilir.

Çalışması Ecological Applications dergisinde yayınlanan Farifax, kunduz yaşam alanlarının aynı zamanda çiftlik hayvanları ve tarım alanlarını koruduğunu da ekliyor:^[5]

Eğer kunduz yaşam alanlarınız varsa inekleriniz yangın sırasında o sığınaktan yararlanabilirler. Ve bu onları römorklara koymanızın gerekmesinden daha iyi olur.

Kunduzlara Kucak Açmak

Buna ek olarak kunduzlar bir ekosistemin orman yangınından kurtulmasına yardımcı olabilir. Kuzey Washington Eyaletinde, Methow Kunduz Projesi'nin yöneticisi Alexa Whipple, kunduzların söğüt ve kavak gibi yerel türlerin geri kazanılmasını desteklediğini keşfetti.

Kunduzlu derelerin aksine kunduzsuz olan derelerin olası bir yangından sonra istilacı bitkiler tarafından kolonize edilme ihtimali daha yüksektir. Whipple ayrıca kunduz göletlerinin, yanmış yamaçlardan akan fosfor yüklü tortuyu yakalayarak çevredeki su kalitesini iyileştirdiğini de fark etti.

Sonuçları hakemli bir dergide henüz yayınlanmamış Whipple, daha ıslak bir manzaraya sahipsek yangına karşı daha iyi direneceğimizi ve ondan daha kolay kurtulabileceğimizi söylüyor.

Umudum orman yangınlarının insanlara, kunduzların sağladığı faydaların tümünü anlamaları için bir yol açmasıdır.

Kunduzların yaptığı tüm bu iyiliklere rağmen her yıl binlercesi yollarda sel oluşturmaları, ağaçları kesmeleri ve insan malına zarar vermeleri nedeniyle öldürülüyor. Farifax, şöyle diyor:

Daha zekice ve daha insancıl politikalar uygulayıp, kunduz aldatıcılar gibi ölümcül olmayan sel önleme cihazları kullanarak ve sorun çıkaran kunduzları öldürmek yerine başka bir yere yerleştirerek kunduzlarla olan ilişkilerimizi düzeltebilir ve orman yangınlarını azaltabiliriz.

Yerel havzalarda kunduzlara kucak açmanın size kasabanızın etrafında ıslak toprak ve bitkiler olduğunun teminatını sağlayacağını da ekliyor. Aslında makalenin başlığından da anlaşılabileceği üzere ABD Orman Hizmetleri yeni bir hayvan maskotu düşünmek isteyebilir: Kunduz Smokey!