Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Kullandığımız İlaçların Artıkları, Nehir Balıklarını Daha Agresif, Daha Anti-Sosyal veya Daha Açgözlü Yapıyor!

2 dakika
1,847
Kullandığımız İlaçların Artıkları, Nehir Balıklarını Daha Agresif, Daha Anti-Sosyal veya Daha Açgözlü Yapıyor!
Tarihi Geçmiş Haber

Bu haber 10 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.

Tüm Reklamları Kapat

İnsanların varlığı Dünya'yı sayısız farklı açıdan etkiliyor, bunu artık hepimiz gayet iyi biliyoruz. Ancak doğa üzerindeki bazı etkilerimiz, gerçekten akla gelmesi güç olabiliyor. Örneğin hastalıklar için kullandığımız ilaçların bazı nehirlerdeki balıkların davranışlarını etkilediğini biliyor muydunuz?

Sadece ABD içerisinde kullanıma kayıtlı 100.000 civarında farklı ilaç türü bulunuyor. Baş ağrısı ilaçları, böbrek ilaçları, sakinleştiriciler, psikiyatrik ilaçlar, şeker hastalığı ilaçları ve daha nicesi... Kültürel evrimimiz sayesinde geliştirdiğimiz teknoloji, doğayla mücadelemizde bize binlerce farklı silah sunuyor ve ilaçlar da bunlardan bazıları.

Ancak vücutlarımız ilaçların tüm içeriklerini %100 sindirebilecek kadar kusursuz değil. Aynı şekilde, ilaçlarımızın tüm içeriği vücudumuz tarafından kullanılacak şekilde üretilemiyor. Dolayısıyla belli aralıklarla veya günlük olarak tükettiğimiz ilaçların vücudumuz tarafından kullanılamayan kısmı, idrar veya dışkımızla kanalizasyona atılıyor. Bu kanalizasyonlar da -umuyoruz ki genellikle- filtrelerden ve arıtma tesislerinden geçerek sulara karışıyor.

Tüm Reklamları Kapat

Ancak neredeyse hiçbir arıtma tesisinin filtreleri, bizlerin ilaç artıklarını önleyecek filtrelere ve kimyasallara sahip değil. Zaten hepsini hedef alan bir arıtma stratejisi de imkansız. İşte bu arıtma tesislerini kolaylıkla aşabilen ilaç artıkları, nehirlere ve denizlere dökülerek buralarda birikiyor. Bu durum, bu bölgelerde yaşayan hayvanların yaşam biçimlerini kökünden etkiliyor.

Bu konuyla yapılan araştırmalardan biri oldukça ilginç sonuçlar veriyor. İsveç'te bulunan Umeå Üniversitesi'nden araştırmacılar, benzodiyazepinler olarak da bilinen ve genellikle anksiyete tedavisinde kullanılan ilaçların içerisindeki maddelerden biri olan oksazepam kimyasalının doğaya etkilerini incelediler. Doğada kolay kolay bulunmayan bu kimyasalın, Avrupa'nın bazı nehirlerinde ciddi anlamda birikerek tatlı su levreklerinin (Perca fluviatilis) davranışlarının oldukça değişmesine neden olduğu tespit edildi. Bu kimyasallara maruz kalan levrekler daha korkusuzlar ve yeni yerler keşfetmek konusunda çok daha cesurdurlar. Sürülerindeki diğer bireylerden ayrılmaya çok daha meyilliler ve avlanma konusunda çok daha seridirler.

Bu durum, hayvanların evrimlerinin gidişatını da kökünden etkiliyor. Çünkü davranışları değişen bu hayvanlar üzerinde yepyeni ve normalde olması beklenmeyen seçilim baskıları oluşuyor. Örneğin normalde bu balıkların sürülerinden ayrılmayan, uysal ve çekingen balıklar olması beklenir. Ancak oksazepam etkisi altında olan balıkların cesaretleri, onlara olumlu ve olumsuz birçok yenilik kazandırıyor. Daha hızlı avlanmaları ve yeni yerler keşfetmektei cesaretleri, sürüyü arkalarından çekerek yepyeni ve avcıların bulunmadığı yaşam alanlarına yayılmalarını sağlayabilir. Ancak aynı zamanda bu bireylerin sürüden ayrılmaları, avcılara yem olmalarını da kolaylaştırabilir.

Ne olursa olsun, tükettiğimiz anksiyete ilaçlarının artıklarının doğada birikerek canlıların evrimine yön verdiğini gösteren bir araştırma olduğu aşikardır.

Tüm Reklamları Kapat

Üstelik oksazepam bu tür bir değişimi başlattığı gösterilen ilk ilaç değil. Örneğin çok meşhur bir depresyon ilacı olan Prozac'ın yassı kafalı golyan balıklarında (Pimephales promelas) ava ve avcıya verilen tepki sürelerini azalttığı gösterildi. Benzer şekilde çok yoğun olarak tüketilen ağrı kesici kimyasallarından biri olan ibuprofen maddesinin zebra balıklarının üreme davranışlarını etkilediği biliniyor.

Bu sorunun çözümü elbette ilaç tüketimini durdurmak değil. Bunun yerine, atık arıtma tesislerinin ekolojik dengeyi değiştirebilecek bu tür atıklarımızı da filtreleyip temizleyebilecek bir şekilde geliştirmek. Ayrıca daha fazla araştırma da gerekiyor, çünkü ilaçlarımızın artıklarının biriktiği bölgeler, sandığımızdan çok daha fazla canlıyı tehdit ediyor olabilir. Bunların erken tespiti, gerekli önlemlerin alınmasını hızlandıracak ve kolaylaştıracaktır.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
15
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • İnanılmaz 4
  • Korkutucu! 2
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • Muhteşem! 0
  • Tebrikler! 0
  • Bilim Budur! 0
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • H. Ledford. Anti-Anxiety Drug Found In Rivers Makes Fish More Aggressive. (14 Şubat 2013). Alındığı Tarih: 5 Mart 2020. Alındığı Yer: Nature | Arşiv Bağlantısı
  • P. Walter. Drugs To Blame For Anti-Social Fish. (13 Şubat 2013). Alındığı Tarih: 5 Mart 2020. Alındığı Yer: Chemistry World | Arşiv Bağlantısı
  • Umea University. Fish Become Bolder And More Gluttonous From Drug Residue. (14 Şubat 2013). Alındığı Tarih: 5 Mart 2020. Alındığı Yer: Phys.org | Arşiv Bağlantısı
  • J. Amos. Drug Residues 'Alter Fish Behaviour'. (14 Şubat 2013). Alındığı Tarih: 5 Mart 2020. Alındığı Yer: BBC | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 05/11/2024 17:39:45 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/2429

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Göz
Fil
Mitler
Hominid
Sinirbilim
İklim Değişikliği
Karar Verme
Veri Bilimi
Charles Darwin
Hayvan Davranışları
Kanıt
Maske Takmak
Entomoloji
Kimya
Kırmızı
Kurt
Kelebek
Astronomi
Etimoloji
Yılan
Protein
Geometri
Arkeoloji
Pandemik
Atom
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Kafana takılan neler var?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Kullandığımız İlaçların Artıkları, Nehir Balıklarını Daha Agresif, Daha Anti-Sosyal veya Daha Açgözlü Yapıyor!. (10 Haziran 2014). Alındığı Tarih: 5 Kasım 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/2429
Bakırcı, Ç. M. (2014, June 10). Kullandığımız İlaçların Artıkları, Nehir Balıklarını Daha Agresif, Daha Anti-Sosyal veya Daha Açgözlü Yapıyor!. Evrim Ağacı. Retrieved November 05, 2024. from https://evrimagaci.org/s/2429
Ç. M. Bakırcı. “Kullandığımız İlaçların Artıkları, Nehir Balıklarını Daha Agresif, Daha Anti-Sosyal veya Daha Açgözlü Yapıyor!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 10 Jun. 2014, https://evrimagaci.org/s/2429.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Kullandığımız İlaçların Artıkları, Nehir Balıklarını Daha Agresif, Daha Anti-Sosyal veya Daha Açgözlü Yapıyor!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, June 10, 2014. https://evrimagaci.org/s/2429.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close