Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Sinapomorfi Nedir? Evrimsel Süreçte Türemiş Özellikler Nasıl Evrimleşir?

En Yakın Balık Kuzenlerimiz Akciğerli Balıkların Genleri, Antik Evrimimize Işık Tutuyor!

3 dakika
4,251
Sinapomorfi Nedir? Evrimsel Süreçte Türemiş Özellikler Nasıl Evrimleşir?
Tüm Reklamları Kapat

Evrimsel biyoloji, canlılığın okyanuslarda başlayıp sonradan karalara geçtiğini ve burada dallandığını bize net bir şekilde gösteriyor. Her geçen gün yayınlanan yeni araştırmalar, bu evrime dair çeşitli gizemleri aydınlatıyor ve bize yeni bilgiler sunuyor. Bu görselde gördüğünüz de, Proceedings of the National Academy of Sciences dergisinde yayımlanan ve kara omurgalılarının, balıklardan evrimine ışık tutan bir makalede yer alan bir görsel. Aminoasit dizilimlerinin verildiği görseli inceleyelim.

Sol tarafta tür isimleri, sağ tarafta ise canlı gruplarının isimleri verilmiştir. Örneğin insan, tavşan ve fare memeli hayvanlardır. Tavuk bir kuştur, kaplumbağa bir sürüngendir, kör kertenklere, semender ve kurbağa ise birer amfibidir. Bunların tamamı "dört uzuvlular" (tetrapodlar) olarak bilinirler. Daha sonra, evrimsel akrabalık bakımından akciğerli balıklar ve sölekantlar gelir, ki bunlar lop yüzgeçli balıklardır. Yani karasal omurgalıların tamamıyla son derece yakın kuzenler olan balıklar... Daha sonra gelenlerse, ışın yüzgeçli balıklardır; yani kara omurgalılarının daha uzak balık akrabaları.

Bilim camiasının, kara omurgalılarının balıklardan ayrılan bir koldan evrimleştiğine dair herhangi bir şüphesi kalmamıştır, bugün bütün moleküler veriler, fosiller ve diğer paleobiyolojik veriler bunu doğrulamaktadır. Ancak bir süredir tartışılan mevzu, bizler de dahil olmak üzere tüm karasal omurgalıların en yakın balık akrabasının sölekantlar mı, yoksa akciğerli balıklar mı olduğu idi. İşte makale, moleküler verilerden yola çıkarak bu soruya bir yanıt veriyor: en yakın balık akrabamız, diğer verilerle de doğrulandığı gibi, akciğerli balıklardır.

Tüm Reklamları Kapat

Evrimsel geçiş türlerinin en güzel örneklerinden olan akciğerli balıklar... Aynı zamanda bizim de dahil olduğumuz Tetrapoda'nın en yakın balık kuzenleri...
Evrimsel geçiş türlerinin en güzel örneklerinden olan akciğerli balıklar... Aynı zamanda bizim de dahil olduğumuz Tetrapoda'nın en yakın balık kuzenleri...

Sinapomorfi, torun türler ve bu türlerin ortak ataları tarafından paylaşılan özelliklerdir. Bu özellikler genetik olabileceği gibi, fiziksel de olabilir. Sinapomorfilere bakmanın diğer bir yolu şudur: ortak atada evrimleşen bir özellik, tüm torunlara olduğu gibi aktarılmaktadır. Bu, her zaman bu şekilde olmaz; ancak çoğu olduğu durumda, bu tür özelliklere sinapomorfik karakterler adı verilir. Eğer bir özellik, atadan tüm torunlara geçmediyse ve torunlara giden dallardan biri üzerinde evrimleştiyse, buna türemiş karakter adı verilir.

İşte bu araştırmada, farklı omurgalı soy hatlarını belirlemek için 13 adet türemiş karakter tespit edilmiştir. Bu karakterler, genetik işaretleyicilerdir. Daha sonra bu karakterler, günümüzdeki yaşayan çeneli balıklar ile kıyaslanmış ve aralarındaki evrimsel ilişkiler ortaya çıkarılmıştır. Bu türemiş karakterler arasında ekleme ve silinme tipi mutasyonlar, çekirdek intronları ve değişken olarak birleşen dizilimler bulunmaktadır. Bunların her biri, genomların belirleyici özellikleridir.

Bu şekilde yapılan titiz bir çalışma sonucunda, araştırmacılar çok net bir evrim ağacı çıkarmayı başarmışlardır. Bu evrim ağacı, birçok önemli veriyi göstermekte ve önceki bazı çıkarımları doğrulamakta, bazı diğerlerini ise yanlışlamakta veya netleştirmektedir. Örneğin tahmin edildiği gibi, tüm çeneli omurgalıların (gnathostomların) en yakın kuzenleri, kıkırdaklı balıklardır (kondrityenler). Ayrıca çeneli balıkların atası da, kıkırdaklı bir balıktır. Bu zaten uzun bir süredir tahmin edilen bir evrimsel değişimdi, ki bu çalışma da bunu doğrulamış oldu.

Öte yandan, sölekantların mı, yoksa akciğerli balıkların mı biz kara omurgalılarının en yakın kuzeni olduğu tartışmalarına da son nokta konulmuş oldu: genomlardaki işaretleyiciler, morfolojik olarak da tahmin edilebilecek evrimi göstermektedir. Akciğerli balıklar, (Dipnoi), bizlerin (tetrapodların) en yakın balık kuzenleridir. Bir diğer bulgu da, biçirler olarak bilinen Cladistia altsınıfının, ışın yüzgeçli balıkların yaşayan en eski grubu olduğudur. Üstelik 2001 yılına ait bu araştırma teleost balıklar ile tetrapodların birbirleriyle yakın kuzenler olduklarına yönelik fikirleri doğrulayan bulgulara ulaşmıştır.

2001 yılından bu yana yapılan diğer çalışmalar da, bu araştırmanın bulgularını destekler ve geliştirir niteliktedir. Görseldeki ortak silinme tipi mutasyonu (sağ üst taraftaki) inceleyecek olursanız, akciğerli balıklar ile tüm tetrapodlar tarafından paylaşıldığını; ancak eskiden en yakın balık kuzenimiz olduğu düşünülen sölekantlarda bu silinmenin olmadığını görebilirsiniz. 

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
13
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 4
  • Bilim Budur! 4
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • Güldürdü 1
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Muhteşem! 0
  • İnanılmaz 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 06/11/2024 04:37:05 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/1816

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Göz
Fil
Mitler
Hominid
Sinirbilim
İklim Değişikliği
Karar Verme
Veri Bilimi
Charles Darwin
Hayvan Davranışları
Kanıt
Maske Takmak
Entomoloji
Kimya
Kırmızı
Kurt
Kelebek
Astronomi
Etimoloji
Yılan
Protein
Geometri
Arkeoloji
Pandemik
Atom
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Kafana takılan neler var?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
B. Dallı, et al. Sinapomorfi Nedir? Evrimsel Süreçte Türemiş Özellikler Nasıl Evrimleşir?. (29 Aralık 2013). Alındığı Tarih: 6 Kasım 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/1816
Dallı, B., Bakırcı, Ç. M. (2013, December 29). Sinapomorfi Nedir? Evrimsel Süreçte Türemiş Özellikler Nasıl Evrimleşir?. Evrim Ağacı. Retrieved November 06, 2024. from https://evrimagaci.org/s/1816
B. Dallı, et al. “Sinapomorfi Nedir? Evrimsel Süreçte Türemiş Özellikler Nasıl Evrimleşir?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 29 Dec. 2013, https://evrimagaci.org/s/1816.
Dallı, Barış. Bakırcı, Çağrı Mert. “Sinapomorfi Nedir? Evrimsel Süreçte Türemiş Özellikler Nasıl Evrimleşir?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, December 29, 2013. https://evrimagaci.org/s/1816.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close