Ksenon
Ksenon Nedir? Özellikleri Nelerdir ve Nerelerde Kullanılır?
Özellikler
Ksenon, "Xe" sembolü ile gösterilen ve atom numarası 54 olan kimyasal bir elementtir. Ksenon, yeryüzünde çok az miktarda bulunur. Hacimce yaklaşık %0,0000086 veya 10 milyonda yaklaşık 1 hacim oranında bulunur. Diğer birkaç asal gaza benzer şekilde, ksenon da göktaşlarında mevcuttur. Ksenon, sıvı havanın fraksiyonel damıtılmasıyla küçük miktarda üretilebilir.
Fiziksel Özellikler
Ksenon renksiz ve kokusuz bir gazdır. Kaynama noktası -108,13°C (-162,5°F) ve erime noktası −111.75°C, −169.15°F olarak ölçülmüştür. Ksenon gazının yoğunluğu litre başına 5.8971 gramdır. Bu, ksenonu havadan dört kat daha yoğun yapar.
Kimyasal Özellikler
Uzun yıllar boyunca, ksenonun tamamen inaktif olduğu düşünülmüştür. Sonra, 1962'de İngiliz kimyager Neil Bartlett (1932-) ksenon platinoflorür (XePtF6) bileşiğini oluşturmuştur. Bartlett'in başarısı, diğer kimyacılara başka ksenon bileşikleri yapmayı denemeleri için ilham vermiştir. Kimyagerler, ksenon diflorür (XeF2), ksenon tetraflorür (XeF4), ksenon heksaflorür (XeF6), ksenon trioksit (XeO3) ve ksenon oksitetraflorür (XeOF4) gibi ksenon bileşiklerini yapmanın yollarını buldular.
Bulunma Sıklığı ve Üretimi
Ksenon atmosferde hacimce milyonda 0.086 parça konsantrasyonda bulunur. Bazı mineral kaynaklarından çıkan gazlarda da bulunabilir. Araştırmalar, Mars atmosferinin yaklaşık aynı miktarda, belki de milyonda 0,08 parça ksenon içerebileceğini gösteriyor. Elementin Dünya'nın kabuğunda meydana geldiği bilinmemektedir.
Uygulama ve Kullanım Alanları
Ksenon, özel ışık kaynaklarında kullanılır. Elektriksel deşarj ile uyarıldığında güzel bir mavi parıltı üretir. Ksenon lambalar, fotoğrafçılar tarafından kullanılan yüksek hızlı elektronik flaş ampuller, şezlong lambaları ve gıda hazırlama ve işlemede kullanılan bakterisit lambalar gibi uygulamalara sahiptir. Yakut lazerlerde ksenon lambalar da kullanılmaktadır. Ksenon ve iyon bazlı kontrol sistemleri, uyduları ve çeşitli uzay araçlarını yörüngede tutmak için de kullanılabilir. Silikon mikroişlemcileri aşındırmak için ksenon diflorür kullanılır. Ayrıca, belirli kanser türlerini tedavi etmek için kullanılan bir ilaç olan 5-florourasilin üretiminde de kullanılır.
Tarihi
Ksenon, 1898 Temmuz'unda William Ramsay ve Morris Travers tarafından University College London'da keşfedildi. Sıvı havadan önce neon, argon ve kripton elde edilmiş, sonrasında başka gazlar içerip içermediği merak edilmiştir. Zengin sanayici Ludwig Mond, kimyagerlere yeni bir sıvı hava makinesi vermiş ve bu sayede farklı bir gaz elde edilmiştir. Bu gazı tekrar tekrar damıtarak, sonunda daha ağır bir gaz izole edilmiş ve bunu bir vakum tüpünde incelediklerinde güzel bir mavi parıltı vermiştir. Kimyasal reaktivite eksikliğinden ötürü daha sonra bilindikleri şekliyle "inert" gazlı elementler grubunun bir başka üyesi olduğunu fark etmişlerdir. Bulunan bu yeni gaza "ksenon" adını vermişlerdir. Neil Bartlett'in sonunda 1962'de bir flüor türevi yaparak gazın inert olmadığını göstermiştir. Şimdiye kadar 100'den fazla ksenon bileşiği yapılmıştır.
Etimolojisi
Ksenon adını, Yunanca , "garip" veya "yabancı" anlamına gelen "xenos" kelimesinden türemiştir.
Önlem ve Güven
Ksenonun Sağlık Etkileri
Ksenon gazı inert özellik gösterir ve boğucu madde olarak sınıflandırılır. Aşırı konsantrasyonlarda solunması baş dönmesi, mide bulantısı, kusma, bilinç kaybı ve ölüme neden olabilir. Düşük oksijen konsantrasyonlarında, uyarı yapılmadan saniyeler içinde bilinç kaybı ve ölüm meydana gelebilir. Bu element kanserojen olarak kabul edilmez.
Ksenonun Çevreye Etkileri
Ksenon nadir bir atmosferik gazdır ve bu nedenle toksik değildir ve kimyasal olarak inerttir. Aşırı soğuk sıcaklıkta (-244oC) temas halinde organizmaları dondurur, ancak uzun vadeli ekolojik etkileri beklenmemektedir.
İlginç Bilgiler ve Diğer
- NASA uzay aracı Deep Space-1 (DS), ksenon gazı kullanan bir iyon iticiden güç aldı.
- Xenon-135 genellikle nükleer reaktörlerde radyoaktif nötronları emmek için bir kalkan olarak kullanılır. Bu aynı zamanda nükleer çekirdeklerdeki reaksiyon sürecini yavaşlatarak, bir erimeye yol açabilecek kaçak nükleer fisyonu durdurur.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git- 14
- 9
- 5
- 4
- 3
- 2
- 1
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- Royal Society of Chemistry. Xenon - Element Information, Properties And Uses | Periodic Table. Alındığı Tarih: 17 Şubat 2021. Alındığı Yer: Royal Society of Chemistry | Arşiv Bağlantısı
- Encyclopedia Britannica. Xenon | Definition, Properties, Atomic Mass, Compounds, & Facts. Alındığı Tarih: 17 Şubat 2021. Alındığı Yer: Encyclopedia Britannica | Arşiv Bağlantısı
- Lenntech. Xenon (Xe) - Chemical Properties, Health And Environmental Effects. Alındığı Tarih: 17 Şubat 2021. Alındığı Yer: Lenntech | Arşiv Bağlantısı
- ThoughtCo. Learn About The Element Xenon. Alındığı Tarih: 17 Şubat 2021. Alındığı Yer: ThoughtCo | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 06/12/2024 14:46:13 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/10150
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.