Kozmolojik İlke Nedir? Homojenlik ve İzotropi Ne Anlama Gelir?
The Guardian
- Özgün
- Fiziksel Kozmoloji
Evrenin herhangi bir noktasıyla ilgili bir araştırma yapmamız gerektiğinde, herhangi bir fizik olayında yaptığımız gibi belirli kabullerimizin (varsayımlarımızın) olması gerekir. Kozmolojik ilke de modern kozmolojinin temellerini oluşturan bir ilkedir ve evrenin, homojen ve izotropik olduğunu söyler.
"İzotropi" kelimesi Latince "isos" (Tr: "eşit, aynı") ve "tropos" (Tr: "yön") kelimelerinden türemiştir. Evrenin izotropik olması, baktığımız her doğrultuda evrenin aynı olduğu anlamına gelir. Evrenin farklı göründüğü özel bir doğrultu yoktur. Hangi doğrultuda bakarsak bakalım, aynı türden yapılara ve benzer sayıda gökadaya rastlarız. Aynı zamanda genişlemeyi ifade eden Hubble sabiti de her doğrultuda aynıdır. Yani evrenin herhangi bir yönüne baktığımızda, aynı oranda genişleme görürüz.
"Homojen" kelimesi ise Latince "homós" (Tr: "aynı") ve "génos" (Tr: "tür") kelimelerinden türemiştir. Evrenin homojen olması, evrenin her yerde aynı olduğu anlamına gelir. Bu ilkeye göre evrenin hangi noktasında bulunursanız bulunun, göreceğiniz şey aynıdır. Burada gördüklerimiz ile, gözlemediğimiz bir kaynaktayken gözlemleyeceklerimiz tamamen aynıdır.
Kozmolojik İlke Üzerine Yorumlar
Akla gelmesi gereken ilk soru, kozmolojik ilkenin ne kadarlık bir ölçekte sağlandığıdır. Çünkü etrafınıza baktığınızda, odanın ne izotropik ne de homojen olduğunu görürsünüz. Üstelik bunun odanızın dağınıklığıyla pek bir alakası da yoktur! Güneş Sistemi boyutunda bakacak olsak bile, bir yerde bir gezegene rastlarken öbür yönde devasa bir boşluk, başka bir yerde de Güneş'i görürüz. Bunların da dışına çıkıp gökada ölçeğinde baksak dahi, Samanyolu'nun etrafının boş olduğunu görürüz. Bunlar kulağa pek homojen ve izotropik gelmemektedir.
Bu yüzden, devasa bir evrende küçük ölçeklerle ilgilenmeyiz. Eğer pürüzsüz bir kumaşı alıp, mikroskop altında inceleyecek olursak bazı yerlerin daha sık, bazı yerlerin ise daha gevşek olduğunu, hatta belki de boşluklar barındırdığını görürüz. Fakat kumaşa büyük ölçekte baktığınızda pürüzsüzdür.
Evreni de aynı şekilde inceleriz. Evren, büyük ölçeklerde baktığımızda homojen ve izotropiktir. Buradaki büyük ölçek, 100 Mpc'den (326 milyon ışık yılından) daha büyük ölçekleri kapsamaktadır. Bu ölçek boyutunda baktığınızda, evren gerçekten de pürüzsüz görünmektedir!
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
2
-
2
-
1
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- Caltech. An Exposition On Inflationary Cosmology - G.s. Watson. Alındığı Tarih: 24 Aralık 2023. Alındığı Yer: Caltech | Arşiv Bağlantısı
- P. P. Coles. (2003). Cosmology. ISBN: 9780470852996. Yayınevi: John Wiley & Sons. sf: 3.
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 22/02/2025 11:49:14 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/12753
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
