Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Kök Hücreler, İnsan ve Diğer Kuyruksuz Maymunların Ortak Evrimsel Tarihini Aydınlatıyor!

3 dakika
1,212
Kök Hücreler, İnsan ve Diğer Kuyruksuz Maymunların Ortak Evrimsel Tarihini Aydınlatıyor!
Tarihi Geçmiş Haber

Bu haber 11 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.

Tüm Reklamları Kapat

Son yıllarda umut vaat eden kök hücre çalışmalarına bir yenisi daha eklendi. Ancak bu defa konu biraz daha farklı: Bu sefer, evrimsel süreçte ortak atadan gelen türler arasında ki farklılığa ve benzerliklere hücresel ve moleküler düzeyde ışık tutmak amacıyla kök hücreler masaya yatırıldı.

İnsanlar ile insan-olmayan primatlar arasındaki moleküler ve hücresel farklılıkları keşfetmemiz kendi türümüzün evrimini ve farklılığını anlamamız için gereklidir. Şimdiye kadar insanlar, şempanzeler ve bonobolar arasındaki farklılıkları ya da benzerlikleri araştırmak için yapılan karşılaştırmalı çalışmalarda evrimsel süreçte korunduğu düşünülen dokular kullanıldı.

Ancak bu doku örnekleri, canlı hücre davranışlarının ayırt edici özelliklerini tam olarak açıklayamamakla birlikte, genetik manipülasyonlar için de uygun değillerdir. 

Tüm Reklamları Kapat

Bu makalede temel olarak üzerinde durulan nokta ise, indüklenmiş pluripotent kök hücrelerin (Kısaltma: iPS: pluripotent olmayan hücrelerden elde edilen ve zorla belli genleri ifade etmesi sağlanan pluripotent hücrelerdir) insanlar ve insan olmayan primatlar arasındaki fenotipik farklılıkları belirlemek için değerli bir biyolojik kaynak olarak kullanılabileceği ve bu farklılıkların adaptasyon ve türleşme sürecinde önemli bir noktada olabileceği üzerinedir.

Bilindiği üzere pluripotent özelliğinde ki kök hücreler her türlü vücut hücrelerine yüksek derecede dönüşebilme kapasitesine sahiplerdir.

iPS Hücreler Nedir?

iPS hücreleri (İng: "Induced pluripotent stem cells"); herhangi bir vücut hücresinden belirli transkripsiyon faktörleri ile uygun kültür ortamlarında yeniden genetik olarak programlanmış pluripotent özelliğindeki hücrelerdir. Embriyonik kök hücrelerle çalışmak bazen etik konuları gündeme getirdiği için bu yöntem oldukça rağbet görmüş ve son yıllarda en çok üzerinde durulan çalışmalardan biri haline gelmiştir. Ayrıca bu iPS hücrelerinin yeniden istenilen bir vücut hücresine farklılaştırılma kapasitesinin de son derece yüksek olduğu makalelerde gösterilmiştir. Bu bir çok tedavi edilemez hastalıklar için umut kaynağıdır. 

Yeniden makaleye dönecek olur isek; insan ve insan olmayan primatların karşılaştırmalı gen ekspresyon analizleri sonucunda LINE1 transpozonların regülasyonu iki tür arasında farklılıklar olduğunu ortaya koydu. Memeli evriminde zorlayıcı bir faktör olan L1 elementleri primat evriminde aktif olarak kalan retrotranspozonlardır. Retrotranspozonları bu yazımızda geniş bir şekilde ele almaktayız. 

Tüm Reklamları Kapat

Transpozonların genom yapısında çok büyük değişimlere sebebiyet verebilme kapasitesinden dolayı evrimsel süreçte oldukça etkili oldukları bilinmektedir. Bu makelede yapılan çalışmalar sonucunda; insanlara kıyasla şempanzelerin genomunda türe özgü L1 elementlerinin artmış kopya sayıları görülmüştür. Bu sonuç ile birlikte; kültür ortamında insan olmayan primatlarda artmış L1 mobilitesinin (hareket kabiliyetinin) iPS hücrelerinde sınırlandırılmamış ve aynı zamanda germ line ve embriyonik kök hücrelerde de ifade edildiği gösterilmiştir. L1 mobilitesindeki bu farklılıklar insan ve insan olmayan primatların genomlarının şekillenmesinde etkili olmuş olabilirler. 

Diğer sonuçlara kısaca değinecek olursak: Şempanze ve bonobo iPS hücre yapıları birbirine insana olduklarından daha yakındı. L1 elementlerinin mobilitesini kısıtlayan faktörlerin ekspresyon seviyeleri insanda daha yüksek bulunmuştur ki bu da bize L1 elementlerinin insanda daha az mobiliteye sahip olduğunu gösterir. Bu da evrim biyologları için tahmin edilen ve tekrardan ispatlanması gereken konulardan bir tanesidir. Çünkü makalelerimizde de sıkça anlattığımız gibi evrim, belirli bir zamandan sonra belirli türlerde daha sabit şekilde seyretmektedir. Transpozonlardaki bu sessiz durum insan türünün genomunda herhangi büyük değişimlere sebebiyet veremeyecek şekilde inhibitörler ile kontrol altına alındığını gösteren bir makaledir. Bu inhibitörlerin ekspresyon seviyelerinin de yüksek olduğunun tekrardan makalede çalışılmış olduğunu hatırlatalım. 

Diğer taraftan bu transpozonları kısıtlayan faktörlerin insan olmayan primatlarda seviyelerinin insana göre düşük olduğu ve L1 elementlerinin seviyesinin ise yüksek olduğu bulunmuştur. Bu da, insan olmayan primatların insanlardan daha yüksek türleşme olasılığının olduğunu göstermektedir. Tabii ki bu değerler insandaki ile karşılaştırıldığında yüksektir ya da azdır diye söylenmektedir. Eşey hücre öncüllerindeki inhibitör aracılı transpozon kontrolü, insan iPS hücrelerindeki seviyeye oranla daha yüksekti. Ayrıca transpozon inhibitörü olan gen kapatıldığında, artan transpozon mobilitesi gözlenmiştir ki bu da gerçekten de insanda çoğu transpozonun kısıtlayıcı faktörlerle kontrol altına alındığının kanıtıdır. 

Özetleyecek olursak; transpozonların genom yapısında büyük değişimlere sebep olabilecek kapasiteleri olduğundan evrimsel süreçte oldukça önemli bir noktadadırlar. Kök hücreler bu önemin araştırılması için bize yeni yollar ve çalışmalar sunmaktadır. Zaten daha önce de insanda "uyuyan güzel" diye tabir edilen bir sessiz transpozonun yeniden aktifleştiği belirtilmiştir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Tabii ki böyle makaleler evrim konusunda bize oldukça yeni ve anlaşılabilir bilgiler vermekle birlikte bazı şeyleri daha da iyi anlayabilmemiz için bu tarz çalışmaların devam etmesi gerekmektedir. 

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
16
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

İçerikle İlgili Sorular
Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • İnanılmaz 2
  • Tebrikler! 1
  • Güldürdü 1
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Muhteşem! 0
  • Bilim Budur! 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • M. C. N. Marchetto, et al. (2013). Differential L1 Regülation In Pluripotent Stem Cells Of Humans And Apes. Nature, sf: 525-529. | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 24/12/2024 21:53:54 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/1588

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Epidemik
Koaservat
Bebek Doğumu
Evrenin Genişlemesi
Kafatası
Travma Sonrası Stres Bozukluğu
Bilim İnsanları
Gezegen
Bilim İnsanı
Evrimsel
Zihin
Maske Takmak
Kurt
Maymun
Hematoloji
Korku
Fotosentez
Nörobiyoloji
Siyaset
Endokrin Sistemi
Zeka
Pediatri
Ağaç
Kalıtım
Deniz
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
T. Tufan, et al. Kök Hücreler, İnsan ve Diğer Kuyruksuz Maymunların Ortak Evrimsel Tarihini Aydınlatıyor!. (29 Ekim 2013). Alındığı Tarih: 24 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/1588
Tufan, T., Bakırcı, Ç. M. (2013, October 29). Kök Hücreler, İnsan ve Diğer Kuyruksuz Maymunların Ortak Evrimsel Tarihini Aydınlatıyor!. Evrim Ağacı. Retrieved December 24, 2024. from https://evrimagaci.org/s/1588
T. Tufan, et al. “Kök Hücreler, İnsan ve Diğer Kuyruksuz Maymunların Ortak Evrimsel Tarihini Aydınlatıyor!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 29 Oct. 2013, https://evrimagaci.org/s/1588.
Tufan, Turan. Bakırcı, Çağrı Mert. “Kök Hücreler, İnsan ve Diğer Kuyruksuz Maymunların Ortak Evrimsel Tarihini Aydınlatıyor!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, October 29, 2013. https://evrimagaci.org/s/1588.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close