Kitap Analizi: Türkiye Memelileri

Kitap Hakkında

• Künye: Şakir Önder Özkurt & Şafak Bulut
• Kitabevi: Panama Yayınları
• Sayfa Sayısı: 456
• İlk Baskı Yılı: 2021 (1. Basım)
• Satın Almak İçin: Agora Bilim Pazarı / Amazon

Tanıtım

Kitabın tanıtım yazısının bir kısmı şu şekildedir:

Bilmek; evrimsel sürecin günümüz dünyasında memeliler içinde Homo sapiens = akıllı insanı tanımlayan başlıca özelliktir. Dünyada 5.416 ve Türkiye’de 169 türün temsil ettiği canlı grubu olan memeli hayvanları bilmek; bir memeli olan insanı kendi akraba türlerinden ayıran ve evrilmiş insanlar içinde yaşayan tek tür olan H. sapiens’in en temel özelliğidir. Öyleyse gelin bilelim…

Tanıtım yazısında evrimsel biyolojiden bahsedildiğini görmek bizim için oldukça mutluluk verici! Bir memeli türü olan Homo sapiens bile ülkesinde yaşayan memelilerin çoğundan bihaberdir. Avrupa’da yayımlanan birçok arazi rehberi “memeli, kuş” gibi taksonomik sınıfların dışında, taksonomik familyaları dahi baz alıyor! Örneğin çoğu böcek familyası için ayrıntılı kitaplar bulunuyor. Türkiye’de de bu rehberlerin bir öncüsünü görmek oldukça değerli adımdır! Bu kitap, Türkiye’de yaşayan bütün memeli türlerini harika bir şekilde kategorize edip, listeliyor. Her doğa severin baş ucunda bulunması gereken bir eser!

Panama Yayıncılık

Evrim Ağacı Analizi

Pozitif Eleştiriler

Memeli Türleri

Prof. Dr. Şakir Önder Özkurt ile Dr. Öğr. Üyesi Şafak Bulut, Türkiye’deki bütün memeli türlerini çok güzel bir şekilde ele alıp, kategorize etmiş. Memeli dediğimizde halk arasında genelde “kurt” veya “kedi” gibi hayvanlar akla gelir. Ancak memeliler sınıfında, kemiricilerden sonra en fazla çeşitliliğe sahip taksonomik grup (takım) yarasalardır! Bu yüzden yarasa türleri ile kemirici türlerinin tek tek incelendiğini görmek çok faydalıdır. Dahası, balina ve yunus türleri de ayrıntılı bir şekilde ele alınıyor! Yapay seçilim ile evcilleştirilmiş türler olan evcil kedi ve inek gibi hayvanların incelenmesi de ayrı mutluluk verici.

Tasarım ve İllüstrasyonlar

Görsellerin fotoğraflardan ziyade illüstrasyonlardan oluşması görsellik açısından kitabı bir adım öne taşıyor! Bu konuda Emine Yıldırım ve Leyla Çelik’in çok güzel işler başardığını söyleyebiliriz.

Panama Yayıncılık

Giriş ve Evrim

Taksonomik rehber başlamadan önce, kitabın giriş kısmında evrimsel biyoloji ve memeli biyolojisi hakkında gayet faydalı bilgiler veriliyor. “Evcilleştiren tür: Homo sapiens“ başlığı ile birlikte yapay seçilime de değiniliyor! Memelilerin evrimi anlatılırken “ilkel” yerine “ilkin” teriminin tercih edilmesi çok doğru bir karar olmuş. Ayrıca türlerin nesillerinin korunması kapsamında çalışmalar yürüten IUCN Kırmızı Liste hakkında ayrıntılı anlatımlar da bulunuyor.

Tür Kartları ve Rehber

Her bir türün tek tek ele alınışı oldukça detaylı olmuş. Türlerin taksonomik sınıflandırılması, hayvanların iskelet yapısı, morfolojileri, fizyolojileri ve etolojileri hakkında bilgiler veriliyor. Ek olarak her türün diyetini sembolize eden simgeler bulunmasının ve biyocoğrafyanın anlaşılması için Türkiye haritasının renklendirilmesinin muhteşem bir ayrıntı olduğunu söyleyebiliriz!

Negatif Eleştiriler

Besin Simgesi

Besinleri sembolize eden simgeler oldukça açıklayıcı. Fakat “böcekleri” sembolize eden simgede “kene” silüeti bulunuyor. Ancak keneler (Ixodida spp.), Insecta (Böcekler) sınıfında değil, Arachnida (Örümceğimsiler) sınıfında bulunan bir eklembacaklı takımıdır. Yani kendileri böcek değil; hatta filogenetik olarak böceklerle değil, örümceklerle daha yakın akrabadırlar.

Panama Yayıncılık

Pars Alt Türü

Türkiye için en değerli türlerden biri de kuşkusuz pars veya leopar adı ile bilinen Panthera pardus türüdür. Türkiye’de de dağılımı olduğu hesaplanan Panthera pardus tulliana alt türü hakkında birçok çalışma yürütülüyor. Yeni çalışmalara göre Türkiye’deki pars alt türünün Azerbaycan ve İran kesimlerinde de dağılımı olan alt tür ile aynı olduğu anlaşıldı. Kedigiller hakkındaki son revizyon çalışmasının gösterdiğine göre Asya ana karasında yaşayan tüm kaplanlar da aynı alt türe atandı. Tabii buna karşı yayımlanan çalışma da mevcut o ayrı bir tartışma konusu. Sonuç olarak Anadolu parsı olarak tanımladığımız alt tür, İran’da ve Azerbaycan’da yaşayan alt tür ile aynıdır. Göründüğü kadarıyla kitapta bu konuda ufak bir eksiklik veya karmaşıklık yaşanmış.

Kaynakça

Her ne kadar kitabın başlangıcındaki “İçindekiler” kısmı ayrıntılı olarak hazırlanmış olsa da, kitabın sonunda “Kaynakça” bölümü bulunmuyor. Bu da bir bilim kitabı için büyük bir eksiktir. Umarız en yakın zamanda yeni baskılarda düzeltilir.

Sonuç

Halk arasında oldukça eksik bilgilerin bulunduğu zoolojinin mamaloji (memeli bilimi) alt dalı için hazırlanmış altın değerinde bir kitap olmuştur. Doğa meraklılarının hiç düşünmeden okunması gereken bir eserdir. Her takson için daha nicelerini görmek dileği ile...