Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Kafaların Evrimine Öncelik Veren Çeşitlilik, Omurgalı Evrimini Tetikledi!

Kafaların Evrimine Öncelik Veren Çeşitlilik, Omurgalı Evrimini Tetikledi!
3 dakika
1,021
Tüm Reklamları Kapat

Evrimin geçmişi,  tür gruplarının son derece geniş bir yelpazede olan şekiller ve boyutlar deniyor olmalarından ötürü, biyoçeşitlilikteki patlamalarla periyodik olarak işaretlenmiş durumdadır. Fosil kayıtlarında bu şekilde karşımıza çıkan iki yayılımcı adaptasyonun yeni analizleri, bu çeşitlendirmelerin "kafa öncelikli" denebilecek şekilde evrimleştiğini gösterdi.

İki farklı yok oluş sırasında türleşmiş bir balık türünün fosillerinin fiziksel özelliklerini inceleyen Chicago ve Oxford Üniversitesi bilim insanları, kafa özelliklerinin beden şekil ve tiplerinden önce çeşitlendiğini buldular. Keşif, daha önceki adaptif yayılma modellerini çürütüyor ve beslenme-ilişkili evrimsel baskıların çeşitliliğin ilk yöneticileri olduğunu öne sürüyor. Araştırmanın baş yazarı olan Chicago Üniversitesi Organizma Biyolojisi ve Anatomi Bölümü yüksek lisans öğrencisi Lauren Sallan şöyle sölüyor:

Tüm Reklamları Kapat

Öyle görünüyor ki kaynaklar, beslenme ve diyet, ilk evrede en yüksek öneme sahip olan faktörlerdir. İlk başta kırıcı çeneler, büyük dişli hayvanlar, uzun çeneler gibi garip kafa şekilleri görüldü ama bunların hemen hemen hepsi aynı bedene bağlıydı.

Adaptif yayılımlar, baskın ve yüksek çeşitliliğe sahip grupların evriminin altında yatan nedendir. Kitlesel yok oluşlar gibi büyük aksama olaylarından sonra, hayatta kalan türler çok çeşitli formlara evrimleşirler. Bu çeşitlenmenin modern örnekleri arasında, binden fazla belgelenmiş türle çiklet balığı ailesi, ya da Galapagos Adası'nda bulunan ve çok farklı gaga yapıları sergileyen "Darwin’in ispinozları" bulunur. 

Evrimsel biyologlar bu yaşayan türleri kullanarak en az 2 adet adaptif yayılım modeli geliştirdiler. Bir model tek bir "patlama" tipi çeşitlenmeden sonra gerçekleşen uzun dönemli bir sabitlik ve durgunluk dönemini öngörür. Bazen “genel omurgalı modeli” olarak da bilinen diğer model, çevrenin değişimine bağlı olarak önce gövdenin, sonra da kafa yapısının evrimleştiği kademeli bir evrim modelidir. Ancak bu modeller, henüz fosil kayıtlarındaki mevcut zengin veri setleri ile test edilmedi. Prof. Michael Coates'un Chicago Üniversitesi'ndeki laboratuarında lisans sonrası araştırma yapan Sallan, şöyle söylüyor:

Tüm Reklamları Kapat

Bu şeylerin fosil kullanılarak testleri henüz yapılmadı. Çeşitlenmeye dair tüm bu analizlerine sahipsiniz, yine de bunların hiç birisi fosil kayıtlarının alındığı zamanlara geri dönüp zamanın o periyodunda ve ondan sonraki zaman periyodunda ve ondan sonraki zaman periyodunda neler olduğunu söyleyemiyor.

Makalenin ortak yazarı olan, Oxford Üniversitesinde paleobiyoloji öğretim görevlisi  Dr. Matt Friedman, aynı zamanda Coates'un laboratuarının eski bir üyesidir. Sallan ile birlikte fosil kayıtlarındaki iki farklı adaptif yayılımı incelediler. İlki, 360 milyon yıl önce Dünya’daki deniz yaşamının büyük bir kısmını yok eden bir olay olan Hagenberg soy tükenişinden sonra ışın-yüzgeçli balıkların patlamasıydı. İkinci grup akantomorflar,  dinozorların soylarının tükendiği zaman olan Kretase Dönem'in sonu civarında çeşitlilikte patlama yaşayan bir grup balıktı.

İki veri setinde de, araştırmacılar türler arasındaki beden derinliği, yüzgeç pozisyonu ve çene şekli farklarını ölçmek için geometrik morfometri denen bir yöntem kullandılar. Daha önemlisi Sallan ve Friedman, hangi alanın yırtığı ne zaman gösterdiğini daha net bir biçimde görmek için analizlerinde kafa özelliklerini beden özelliklerinden ayrı tuttular.

İki araştırmanın sonuçları ortak bir noktada birleşiyordu: Kafa özelliklerindeki çeşitlenme beden tiplerindeki çeşitlenmeden önce gelmekteydi. Parçalama için sivri ya da körelmiş dişlerin dizildiği çeneler gibi alışılagelmeyen kafa özellikleri, ince uzun yılan balığı benzeri vücutlardan daha geniş, disk benzeri vücutlara kadar çeşitlenebilen vücut özelliklerinden daha önce evrimleşmişti. Sallan şöyle söylüyor:

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Elimizde tamamen farklı iki yayılım var ve ikisinde de kafa önce geliyor. Bu yüzden beslenme çeşitlenmede habitat kullanımından dana önemli olabilir. Bu daha önceden ileri sürülen adaptif yayılım ve aşamalı modelin ikisine de karşı.

Yeni analizlerle bulunan model, yeni yiyecek kaynaklarının görülmesinin, türler daha yeni habitata uyum sağlamaya başlamadan bir çeşitlilikte bir patlamaya neden olduğunu öne sürüyor. Sallan şöyle anlatıyor:

Ekolojik limitler ortadan kalktı. Dışarıda daha çok fırsat var, daha fazla kullanılabilir kaynak ve onlar da bundan faydalanıyorlar. Sonraları, yeni habitatlara özelleşiyorlar ve böyle faydalanıyorlar. Bu yüzden bu hayvanların kendilerinde olan bir şey değil; mesele daha çok fırsatlar.

Yeni araştırma, kafaların önce evrimleştiği çeşitlenme modeline, birbirinden yüzlerce milyon yıl süre ile ayrılmış 2 ayrı örnek sunmuş oluyor. Ancak modelin halen genel geçer olduğunun ispatlanması gerekiyor. Sallan sözlerini şöyle bitiriyor: 

Evrim çok karmaşıktır ve evrim sürecinde tek bir model olması gerektiği kesin değildir. Bu modelin belli zaman periyotlarında balıklara uygulanabilir olması ya da omurgalılara hitap etmesi mümkün; ama bunun gerçekten doğru olup olmadığını görmek için çok daha fazla araştırma gerekli.”
Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
0
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 2
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Muhteşem! 0
  • Bilim Budur! 0
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: ScienceDaily | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 24/09/2023 00:18:00 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/2731

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Genetik Mühendisliği
Hastalık
Sağlık
Vücut
Dünya Sağlık Örgütü
Hidrotermal Baca
Deprem
Basınç
Doğru
Uzay Görevleri
Önlem
Yeni Doğan
Meteor
Psikoloji
Albert Einstein
Kanıt
Yaşlanma
Tür
Kamuflaj
Astrofotoğrafçılık
Uzay
Kimyasal Element
Vejetaryen
Uyku
Fizik
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Dünyada Yaşam Var mı?
Dünyada Yaşam Var mı?
Denizdeki GERÇEK Tehlikelere Hazır mısın?
Denizdeki GERÇEK Tehlikelere Hazır mısın?
Mikrodalga Fırın Yemeklerinizi Nasıl Isıtıyor?
Mikrodalga Fırın Yemeklerinizi Nasıl Isıtıyor?
İlk Karadelik Fotoğrafını Nasıl Çektik? | Dr. Feryal Özel (Olay Ufku Teleskobu - EHT)
İlk Karadelik Fotoğrafını Nasıl Çektik? | Dr. Feryal Özel (Olay Ufku Teleskobu - EHT)
Kırık Kalp Sendromu: Aşk Acısı Sizi Öldürebilir mi?
Kırık Kalp Sendromu: Aşk Acısı Sizi Öldürebilir mi?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
-. --, et al. Kafaların Evrimine Öncelik Veren Çeşitlilik, Omurgalı Evrimini Tetikledi!. (25 Eylül 2014). Alındığı Tarih: 24 Eylül 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/2731
--, -., Büyükdemirtaş, B., Bakırcı, Ç. M. (2014, September 25). Kafaların Evrimine Öncelik Veren Çeşitlilik, Omurgalı Evrimini Tetikledi!. Evrim Ağacı. Retrieved September 24, 2023. from https://evrimagaci.org/s/2731
-. --, et al. “Kafaların Evrimine Öncelik Veren Çeşitlilik, Omurgalı Evrimini Tetikledi!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Bilge Büyükdemirtaş, Evrim Ağacı, 25 Sep. 2014, https://evrimagaci.org/s/2731.
--, ---. Büyükdemirtaş, Bilge. Bakırcı, Çağrı Mert. “Kafaların Evrimine Öncelik Veren Çeşitlilik, Omurgalı Evrimini Tetikledi!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Bilge Büyükdemirtaş. Evrim Ağacı, September 25, 2014. https://evrimagaci.org/s/2731.
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close