İngilizce, Latince ve Yunancadaki Gün İsimleri Nereden Geliyor?

Daha önceki bir yazımızda Türkçedeki gün isimlerinden ve kökenlerinden söz etmiştik. Peki ya İngilizcedeki, Latincedeki veya Yunancadaki gün adları? 

Bizim atalarımız biraz daha pratikmiş; gün adlarını sayılara göre düzenlemişler. Latin kökenli dillerde ise gün adları, antik Tanrılara ve/veya gök cisimlerine yönelik geliştirilmiştir. Türkçedeki açıklamalarımız gibi detaylı yazmayacağız; ancak kısaca bakacak olursak:

Pazar (Sunday)

İngilizcede Güneş, "Sun" sözcüğü ile karşılanmaktadır. Dolayısıyla Pazar günü, "Güneş günü" anlamına gelmektedir. Latincede de aynı şekilde "dies solis", yani Güneş Günü olarak bilinmektedir. Bunun haricinde Orta İngilizcede "sone(n)day" ya da "sun(nen)day" olarak, Eski İngilizcede "sunnandæg" olarak, Germencede "sunnon-dagaz", Antik Yunancada "hemera heli(o)u" olarak geçmektedir. Bunların hepsi aynı anlama gelmektedir.

Pazartesi (Monday)

İngilizcede Ay, "Moon" sözcüğü ile karşılanmaktadır. Dolayısıyla Pazartesi günü, "Ay günü" anlamına gelmektedir. Latincede de aynı şekilde "dies lunae", yani Ay Günü olarak bilinmektedir. Bunun haricinde Orta İngilizcede "monday" ya da "mone(n)day" olarak, Eski İngilizcede "mon(an)dæg" olarak, Antik Yunancada "hemera selenes" olarak geçmektedir. Bunların hepsi aynı anlama gelmektedir.

Salı (Tuesday)

Salı gününün İngilizce karşılığı olan "Tuesday", aslen "Tiu's Day", yani "Tiu'nun Günü" olarak bilinmektedir. Tiu, Nors Mitolojisi'ndeki Germen tanrılarından hukuk ve kahramanca kazanılmış zafer tanrısı Týr'den türetilmiştir. Bu tanrı, İngiliz/Germen tanrılarından gök ve savaş tanrısı olan Tiu ya da Twia'dır. Týr, Eski İngilizcedir ve modern İngilizceye "Tue" olarak geçmiştir. Bunun haricinde Orta İngilizcede "tiwesday" ya da "tewesday" olarak, Eski İngilizcede "tiwesdæg" olarak geçmektedir. İlginç bir şekilde, "Salı" sözcüğü Latincede "dies Martis" yani "Mars Günü" demektir. Mars, Romalı Savaş Tanrısı'dır. Antik Yunancada ise "hemera Areos", yani "Ares Günü" olarak geçmektedir. Ares, Yunan Savaş Tanrısı'dır.

Çarşamba (Wednesday)

Çarşamba gününün İngilizce karşılığı olan "Wednesday", aslen "Woden's Day", yani "Woden'in Günü" olarak bilinmektedir. Woden, Anglosakson ve Germen mitolojisindeki "Baş Tanrı"dır. Vahşi Av olarak bilinen olayın lideridir. Woden sözcüğünün kökeni olan "wod" sözcüğü "vahşice çılgın", "en" eki ise "liderlik" anlamına gelmektedir. Bir diğer deyişle Woden, "vahşice çılgın lider" demektir. Bunun Nors Mitolojisi'ndeki karşılığı Odin'dir. Bunun haricinde Orta İngilizcede "wodnesday" ya da "wednesdai" olarak, Eski İngilizcede "wodnesdæg" olarak geçmektedir. İlginç bir şekilde, "Çarşamba" sözcüğü Latincede "dies Mercurii" yani "Merkür Günü" demektir. Merkür, Romalı ticaret, seyahat, hırsızlık, güzel konuşma ve bilim Tanrısı'dır. Ayrıca diğer tanrıların mesajcısıdır. Antik Yunancada ise "hemera Hermu", yani "Hermes Günü" olarak geçmektedir. Hermes, Yunan ticaret, icat, aldatma ve hırsızlık tanrısıdır. Aynı zamanda diğer tanrıların mesajcısıdır. Bunun ötesinde gezginler ve dolandırıcıların başı olarak bilinir.

Perşembe (Thursday)

Perşembe gününün İngilizce karşılığı olan "Thursday", aslen "Thor's Day", yani "Thor'un Günü" olarak bilinmektedir. Thor, Nordik şimşek tanrısıdır. Keçiler tarafından çekilen bir araç ile seyahat etmesi ve Miölnir isimli çekici üretmesiyle bilinir. Aesir'in koruyucusudur ve yazgısında Midgard Serpent'i öldürmek varken onun tarafından öldürülen tanrıdır. Orta İngilizcede "thur(e)sday" olarak, Eski İngilizcede "thursdæg" ya da "thunresdæg" (Şimşek Günü) olarak, Eski Norsçada "thorsdagr" olarak geçmektedir. İlginç bir şekilde, "Perşembe" sözcüğü Latincede "dies Jovis" yani "Jüpiter Günü" demektir. Jüpiter, Romanın kudretli tanrısıdır ve Roma devletinin sahibidir. Yıldırım ve şimşek yaratmasıyla bilinir. Antik Yunancada ise "hemera Dios", yani "Zeus Günü" olarak geçmektedir. Zeus, Yunan göklerin tanrısıdır. En üstün tanrı olarak bilinir.

Cuma (Friday)

Cuma gününün İngilizce karşılığı olan "Friday", aslen "Freya's Day", yani "Freya'nın Günü" ya da "Özgürlük Günü" olarak bilinmektedir. Freya (ya da Friya), Germenik mitolojideki aşk, güzellik ve üreme tanrıçasıdır. Nors Mitolojisi'ndeki Freya ile aynıdır. Valkyries'in lideri ve Vanir'lerdendir. Almanya'da genellikle Frigg ile karıştırılır. Frigg ise Germenik bulut, gökyüzü ve evliliğe dayalı aşk tanrısıdır. Odin'in eşi olarak bilinir. Aesir'lerdendir. Orta İngilizcede "fridai" olarak, Eski İngilizcede "frigedæg" geçmektedir. İlginç bir şekilde, "Cuma" sözcüğü Latincede "dies Veneris" yani "Venüs Günü" demektir. Venüs, Romalı güzellik ve aşk tanrıçasıdır. Antik Yunancada ise "hemera Aphrodites", yani "Afrodit Günü" olarak geçmektedir. Afrodit, Yunan aşk ve güzellik tanrıçasıdır.

Cumartesi (Saturday)

Cumartesi gününün İngilizce karşılığı olan "Saturday", aslen "Saturn's Day", yani "Satürn'ün Günü" olarak bilinmektedir. Satürn, Roman ve İtalyan mitolojisinde tarım tanrısıdır. Onun hükmünde Dünya'nın mutluluk ve erdem ile yönetildiğine inanılmaktadır. Orta İngilizcede "saterday" olarak, Eski İngilizcede "sæter(nes)dæg", Latincede "dies Saturni", Antik Yunancada "hemera Khronu" (Cronus'un Günü) olarak geçmektedir. Cronus (ya da Kronos), Evren'e hükmetmiş bir titandır ve Zeus tarafından yenilerek alt edilmiştir.

Anlayacağınız, batılı toplumlarda mitolojinin günlük yaşam üzerindeki etkisi çok daha hissedilir ve nettir.