Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

İklim Değişiminin, Etkileşim Halindeki Türlerin Birlikte Evrimini Nasıl Etkilediği Matematiksel Olarak Formülize Edildi!

İklim Değişiminin, Etkileşim Halindeki Türlerin Birlikte Evrimini Nasıl Etkilediği Matematiksel Olarak Formülize Edildi!
3 dakika
1,171
Tarihi Geçmiş Haber

Bu haber 10 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.

Tüm Reklamları Kapat

Bilim insanlarının iklim değişikliğinin çevremizi ne şekilde yeniden biçimlendirebileceğini anlayabilmeleri için, görüldüğü kadarıyla sonsuz bir karmaşıklıkta olan etkileşen sistemlerle [dizgelerle] boğuşmaları gerekiyor. 

Özgül türlerin olası yazgıları hakkında kafa yoranlar için, türler arasında etkileşim bulunan yerlerde iklim değişikliğinin olası etkilerini hesaplamakta kullanılacak görece basit genel bir kural vardır. James Cook Üniversitesi evrimsel çevrebilim uzmanlarından Tobin Northfield şöyle demektedir: 

Tüm Reklamları Kapat

İklim değişikliği konusundaki çok sayıda tartışma simgeleşmiş türler hakkındadır, oysa gelecekte çevrede meydana gelecek değişikliklerin etkilerini değerlendirmek için türler arasındaki etkileşimi hesaba katmamız gerekir. Türlerin nasıl birlikte evrimleştiklerini göz önüne almamız gerekiyor, yani nasıl hem birbirlerine yanıt olarak hem de iklim değişikliğine yanıt olarak kendilerini uyarladıklarını ele almamız gerekiyor. Ayrıca, gözümüze ne kadar zor görünürse görünsün, türler evrimleştikçe etkileşimlerdeki değişmeyi de hesaba katmamız gerekiyor.

Ekim 2013'te PLoS Biology’de yayımlanan araştırmada türlerin çıkarlarının birbirleriyle çatıştıkları (örneğin bir türün yiyecek için rekabet ettiği türe çok saldırganca davrandığı) yerlerde aralarındaki birlikte evrimleşme ilişkisinin her iki türde de iklim değişikliğinin etkilerini büyük olasılıkla azaltacak yönde olduğu savunulmaktadır. 

Türlerin birbirlerine çatışma içermeyen biçimde şekilde davrandıkları yerlerde (örneğin bir türün yiyeceği için öteki türlere karşı saldırganlaşmak yerine onları atlattığı yerlerde) iklim değişikliğinin etkileri büyük olasılıkla daha büyük olacaktır. Hâlen Cairns’deki James Cook üniversitesinde bulunan Dr. Northfield, Wisconsin üniversitesinde Dr. Anthony Ives ile birlikte bilim insanlarına birlikte evrimleşen türlerin zamanla nasıl bir değişiklik gösterebileceklerini hesaplama konusunda yardım edecek genel bir kural meydana getirmek için çalıştı. Dr. Northfield şöyle diyor: 

Tüm Reklamları Kapat

İklim değişikliğinin etkilerini değerlendirirken çok fazla şeyin hesaba katılması gerekiyor, buna bazı basit cevaplar bulmayı umut ediyoruz.

Dr. Northfield ile Dr. Ives bilim insanlarının kısa erimliden uzun erimliye doğru çıkarsamalar yapmalarına yardımcı olacak modelleme aygıtları ve kılavuz çizgiler geliştirdiler. Dr. Northfield şunları söyledi: 

En başlangıçtaki incelemelerde iklim değişikliğinin özgül türlerin evrimini nasıl etkileyeceğine bakıldı; daha sonraları ise etkileşim içinde olan türlerin kısa erimde nasıl değişiklik göstereceği konusunda bazı irdelemeler yapıldı. Bu etkileşimlerde daha uzun zaman dilimlerinde nasıl değişiklikler görülebileceğini ve sonra da etkileşimlerdeki bu değişikliklerin her bir türü nasıl etkileyeceğini inceleyebilmek için basit rekabet, birbirini yeme ve yardımlaşma modelleri kullandık. İklim değişikliğinin gidişi bize doğadaki değişiklikleri izlemek için daha önümüzde yıllar, yüzyıllar olmadığını gösteriyor. Matematik modelleme bize geleceğin nasıl olabileceğini hesaplamanın yollarını sağlıyor.

Söz konusu inceleme ABD Tarım Bakanlığı'nın desteğiyle yapılan ve ekin yapılan bölgelerdeki zararlı böcek popülasyonunun ne değişiklik gösterebileceğini araştıran bir irdeleme olarak başladı. Dr. Northfield şu açıklamayı yaptı: 

Elde ettiğimiz bulgulardan birisi de, yiyicilerin ekin zararlılarına saldırarak tarıma yararlı oldukları durumlarda (hanımböceğinin bitki bitlerini yemesi gibi) yiyen de yenilen de iklim değişikliğine yanıt olarak evrimleşirken iklim değişikliğinin ekine verdiği zararı azalttığıdır.

Araştırmacılar buldukları bu genel kuralın değerlendirilmesi için çeşitli yollar önerdiler: 

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Böcek popülasyonları kuramımızın denenmesi için iyi bir alan oluştururlar, çünkü bir deneye kolaylıkla çok sayıda böcek katılabilir ve böcekler hızlı bir şekilde üreyerek daha çabuk değerlendirme yapılabilmesine olanak verirler. Örneğin değişik boylamlardaki böcek- bitki etkileşimlerine bakılarak türlerin ne şekilde birlikte evrimleştiklerini ve aralarındaki etkileşimin iklim koşullarındaki farklılıklara göre nasıl değişiklikler gösterdiğini gözlemleyebiliriz. Etkileşime hangi tip birlikte evrimin yön verdiğini bilirseniz bunun dünyanın değişik boylamlarındaki türlerin yoğunluğunu nasıl etkileyeceği konusunda da öngörüde bulunabilirsiniz.

Araştırmada araştırmacılara, hangi tip birlikte evrimin (çatışmalı ya da çatışmasız) türler arasında hangi özgül etkileşime yol açacağını belirlemekte yardımcı olacak yollar da öneriliyor. Dr. Northfiel şöyle diyor:

Bu durum sizin muhtemelen düşündüğünüz kadar açık ve yalın değil. Örneğin bazı bitki-böcek ilişkilerinde çiçekleri polenleyen kimi böcekler evrimleşerek çiçeğe yararlanacağı hiçbir şey bırakmaksızın ondan çalmaya başlarlar. Bu da tabii bitki için hangisinin daha iyi olduğu konusunda çatışmaya yol açar. Bu durumda, türler arasındaki etkileşimlerin sınıflandırılması için bazı kılavuz çizgiler de geliştirdik.
Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
9
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 12
  • Bilim Budur! 4
  • Muhteşem! 3
  • Güldürdü 2
  • İnanılmaz 2
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • Umut Verici! 1
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: Science Daily | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 28/03/2024 23:49:58 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/1623

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
J. C. University, et al. İklim Değişiminin, Etkileşim Halindeki Türlerin Birlikte Evrimini Nasıl Etkilediği Matematiksel Olarak Formülize Edildi!. (6 Kasım 2013). Alındığı Tarih: 28 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/1623
University, J. C., Keskinoğlu, M. İ., Bakırcı, Ç. M. (2013, November 06). İklim Değişiminin, Etkileşim Halindeki Türlerin Birlikte Evrimini Nasıl Etkilediği Matematiksel Olarak Formülize Edildi!. Evrim Ağacı. Retrieved March 28, 2024. from https://evrimagaci.org/s/1623
J. C. University, et al. “İklim Değişiminin, Etkileşim Halindeki Türlerin Birlikte Evrimini Nasıl Etkilediği Matematiksel Olarak Formülize Edildi!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Mustafa İrvem Keskinoğlu, Evrim Ağacı, 06 Nov. 2013, https://evrimagaci.org/s/1623.
University, James Cook. Keskinoğlu, Mustafa İrvem. Bakırcı, Çağrı Mert. “İklim Değişiminin, Etkileşim Halindeki Türlerin Birlikte Evrimini Nasıl Etkilediği Matematiksel Olarak Formülize Edildi!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Mustafa İrvem Keskinoğlu. Evrim Ağacı, November 06, 2013. https://evrimagaci.org/s/1623.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close