Huzursuz Bacak Sendromu Nedir? Willis-Ekbom Hastalığı Kimlerde Görülür ve Tedavi Edilebilir mi?

Huzursuz Bacak Sendromu (veya Willis-Ekbom Hastalığı), bacaklarda hoş olmayan veya rahatsız edici hislere ve onları hareket ettirmek için karşı konulmaz bir dürtüye neden olan uzun süreli bir bozukluktur.^{[1], [2]}

Huzursuz Bacak Sendromu için bilinen en önemli risk faktörü düşük demir seviyesidir.^{[3], [4]} Antidepresanlar, antipsikotikler, antihistaminikler ve kalsiyum kanal blokerleri gibi birtakım ilaçlar da bozukluğu tetikleyebilir.^[5]

Tanı, genellikle diğer olası nedenler dışladıktan sonra kişinin semptomlarına dayanır.^[6] Huzursuz Bacak Sendromu, altta yatan sorun giderilirse çözülebilir.^[7] Aksi takdirde tedavi, yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaç tedavisini içerir.

Huzursuz Bacak Sendromu hem erkeklerde hem de kadınlarda görülür ancak kadınlarda görülme olasılığı erkeklere göre daha fazladır. Her yaşta başlayabilir. Ciddi şekilde etkilenen kişilerin çoğu orta yaş ve üzeri yaştadırlar. Semptomlar, tipik olarak yaşla birlikte daha sık hale gelir ve daha uzun sürer.^[8]

Patofizyoloji

Henüz kısmen anlaşılmış olsa da Huzursuz Bacak Sendromunun patofizyolojisi dopamin ve demir sistemi anomalilerini içerebilir.^{[9], [10]} Bozulmuş nöronal demir alımı ile nöromelanin içeren ve dopamin üreten hücrelerin işlevleri arasındaki etkileşimler Huzursuz Bacak Sendromunun gelişiminde rol oynar. Bu da demir eksikliğinin beyin dopaminerjik iletimlerini farklı şekillerde etkileyebileceğini gösterir.^[11]

Medial talamik çekirdekler de dopaminerjik sistem tarafından modüle edilen limbik sistemin parçası olarak sendromun gelişiminde rol oynayabilir ve ağrı algısını etkileyebilir.^{[12], [13]} Düşük doz dopamin agonistleri alan kişilerde hastalığın semptomlarında iyileşme görülür.^[14]

Belirti ve Semptomlar

Huzursuz Bacak Sendromu'nun duyumları kaşıntı ya da gıdıklanma hissinden, kaslarda ağrı veya sızlamaya kadar değişebilir. Duygular tipik olarak, dinlenirken, okurken, ders çalışırken veya uyumaya çalışırken başlar veya yoğunlaşır.^[15]

Huzursuz Bacak Sendromu, bazı insanların sadece küçük bir sıkıntı yaşadığı ve diğerlerinin uykuda büyük bozulma ve yaşam kalitesinde bozulmalar yaşadığı bir "spektrum" hastalığıdır.^[16]

Duygular ve hareket etme ihtiyacı, hareketi bıraktıktan hemen sonra veya daha sonra geri dönebilir. Huzursuz Bacak Sendromu çocukluk da dahil olmak üzere herhangi bir yaşta başlayabilir ve bazıları için ilerleyici bir hastalıktır.^[17] Huzursuz Bacak Sendromu Vakfı üyeleri arasında yapılan bir ankette, hastaların %45 kadarının ilk semptomlarını 20 yaşından önce gösterdiği bulunmuştur.^[18]

Semptomlar şunları içerebilir:

• Bacaklarda hissedilen gelen garip kaşıntı, karıncalanma veya çekme hissi (bu hisler kollarda da oluşabilir)
• Bu hisleri gidermek için uzuvları hareket ettirmek için zorlayıcı bir dürtü
• Huzursuzluk hissi ile birlikte volta atma ihtiyacı
• Yatakta sürekli dönme
• Bacakları ovuşturma ve savurma hissi

Huzursuz Bacak Sendromu, hastaların depresyon ve anksiyete bozukluk oranlarına katkıda bulunabilir.^[19]

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Sınıflandırma

Huzursuz Bacak Sendromu birincil ve ikincil olmak üzere iki şekilde sınıflandırılır:

• Birincil Huzursuz Bacak Sendromu: İdiyopatik olarak kabul edilir, yani bilinen bir nedeni yoktur. Genellikle yaklaşık 40-45 yaşından önce yavaş yavaş başlar; ilerleyicidir ve yaşla birlikte kötüleşir.
• İkincil Huzursuz Bacak Sendromu: Genellikle 40 yaşından sonra ani bir başlangıç ​​gösterir ve başlangıçtan itibaren her gün olabilir. Sıklıkla belirli tıbbi durumlar veya belirli ilaçların kullanımı ile ilişkilidir.

Hastalıkla İlişkili Genler, Etken Faktörler ve Risk Faktörleri

Huzursuz Bacak Sendromunun nedeni genellikle bilinmemekle birlikte, sıklıkla demir eksikliğinden kaynaklanır. Beyin tarafından anormal demir kullanımıyla sonuçlanan sinir verici dopamindeki değişikliklerden kaynaklandığına inanılmaktadır.^[20]

Diğer risk faktörleri ise şunları içerebilir:^[21]

• Böbrek hastalığı
• Hemodiyaliz
• Folat eksikliği
• Magnezyum eksikliği
• Uyku apnesi
• Şeker hastalığı
• Periferik nöropati
• Parkinson hastalığı
• Multiple skleroz gibi bazı otoimmün hastalıklar
• Omurilik sorunları

Huzursuz Bacak Sendromu, muhtemelen yüksek östrojen seviyeleri nedeniyle hamilelikte kötüleşebilir.^[22] Alkol, nikotin ürünleri ve kafein kullanımı da sendrom ile ilişkili olabilir.

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ile Huzursuz Bacak Sendromu veya periyodik uzuv hareket bozukluğu arasında bir ilişki gözlemlenmiştir.^[23] Her iki durumun da nörotransmitter dopamin ile ilgili işlev bozukluklarıyla bağlantıları olduğu görülüyor ve diğer sistemler arasında her iki koşul için yaygın olarak kullanılan ilaçlar beyindeki dopamin seviyelerini etkiliyor.^[24]

2005'de yapılan bir araştırma, DEHB'si olan kişilerin %44'e kadarının eşlik eden, yani birlikte var olan Huzursuz Bacak Sendromu'na sahip olduğunu ve sendromdan etkilenen kişilerin %26 kadarının DEHB'yi veya durumun semptomlarını doğruladığını ileri sürmüştür.^[25]

İlaçlar

Bazı ilaçlar Huzursuz Bacak Sendromu'na neden olabilir veya kötüleştirebilir ya da buna ikincil olarak neden olabilir.^[26] Sendroma neden olma ve kötüleştirme ile ilişkili olan ilaçlar ve durumlar aşağıdakileri içerebilir:

• Bazı antiemetikler (antidopaminerjik olanlar)^[27]
• Bazı antihistaminikler (özellikle soğuk algınlığı ilaçlarında sıklıkla kullanılan yatıştırıcı, birinci nesil H₁ antihistaminikler)^[27]
• Birçok antidepresan
• Antipsikotikler ve bazı antikonvülzanlar^[26]
• Benzodiazepin sakinleştiricilerin veya uyku haplarının kesilmesinden kaynaklanan benzodiazepin yoksunluk sendromu gibi sedatif-hipnotik ilaçların geri tepme etkisi
• Alkol yoksunluğu^[28]
• Opioid yoksunluğu

Hem birincil hem de ikincil Huzursuz Bacak Sendromu herhangi bir tür ameliyatla kötüleşebilir; ancak sırt cerrahisi veya yaralanması Huzursuz Bacak Sendromuna neden olabilir.^[29]

Bazı hastalarda gözlemlenen belirli durum ve davranışların (örneğin, depresyon veya diğer akıl hastalıkları) neden-sonuç ilişkisi tam olarak belirlenmemiştir. Huzursuz Bacak Sendromuna bağlı uyku kaybı, bu koşullara neden olabilir veya bir durumu tedavi etmek için kullanılan ilaçlar Huzursuz Bacak Sendromuna neden olabilir.^[30]

Genetik

Huzursuz Bacak Sendromu vakalarının %60'ından fazlası aileseldir ve değişken penetrasyon ile otozomal dominant bir şekilde kalıtılır.^[31]

Genetik bağlantı yoluyla, altı genetik lokus tespit edilmiştir:

• 12q: İlk genetik lokus, otozomal resesif kalıtım modeli kullanılarak Fransız Kanadalı bir ailede keşfedildi ve 12q kromozomu ile eşleniyor.^{[32], [33]} Bu lokusun kanıtı, Bavyeralı 12 ailede iletim dengesizliği testi kullanılarak da bulundu.
• 14q: İkinci lokus kromozom 14q ile eşleşir ve bir İtalyan ailesinde keşfedilmiştir.^[34] Bu lokusun kanıtı Fransız Kanadalı bir ailede bulundu.^[35] Ayrıca, Avrupa kökenli 159 üçlü büyük bir örneklemde yapılan bir ilişki çalışması, bu lokus için bazı kanıtlar gösterdi.^[36]
• 9p: Kromozom 9 ile eşlelen bu lokus, alakasız iki Amerikan ailesinde keşfedilmiştir.^[37] Bu lokusla ilgili kanıtlar, TDT (iletim dengesizliği testi) ile Bavyeralı büyük bir ailede de bulundu.^[38]
• 20p: Bu lokus, Huzursuz Bacak Sendromuna sahip Fransız Kanadalı büyük bir ailede keşfedilmiştir.^[39]
• 2p: Kromozom 2 ile eşleşen bu lokus, Güney Tirol'de izole edilen nüfustan, birbiriyle akraba olan üç ailede bulundu.^[40]
• 16p: Bu lokus ise 2008 yılında yine Fransız Kanadılarda keşfedilmiştir.^[41]

Huzursuz Bacak Sendromu ile ilişkili 4 farklı gen (MEIS1, BTBD9, MAP2K5 ve PTPRD) tespit edilmiştir ancak sendromun patogenezindeki rolleri hala belirsizdir.^{[42], [43]}

Teşhis Yöntemleri

Huzursuz Bacak Sendromu için spesifik bir test yoktur, ancak vitamin eksiklikleri gibi diğer nedenleri ekarte etmek için spesifik olmayan laboratuvar testleri kullanılır. Bozukluğun klinik olarak teşhisinde şu temek kriterler aranır:^[26]

Agora Bilim Pazarı

Organik Kimya: İkinci Bir Dil (Birinci Dönem Konuları, 5. Baskıdan Çeviri)

Devamını Göster

₺580.00

Satın Al Tüm Ürünler

• Dış Sitelerde Paylaş

• Uzuvları hareket ettirmek için güçlü bir dürtü
• Dürtülerin hareketsizlik veya dinlenme sırasında başlaması veya kötüleşmesi
• Dürtülerin aktivite ile iyileşmesi veya en azından geçici olarak kaybolması
• Dürtülerin akşam veya gece kötüleşmesi
• Dürtülere neden olabilecek herhangi bir tıbbi veya davranışsal durumun bulunmaması

Uluslararası Uyku Bozuklukları Sınıflandırması'na (ICSD-3) göre, Huzursuz Bacak Sendromu tanısını desteklemek için ana semptomların bir uyku bozukluğu ile ilişkili olması gerekir.^[44] Bu sınıflamada belirtildiği gibi, semptomlar hareketsizken başlamalı veya kötüleşmeli, hareket halindeyken hafiflemeli, yalnızca veya çoğunlukla akşam ve gece olmalı, diğer tıbbi veya davranışsal durumlar tarafından tetiklenmemeli ve kişinin yaşam kalitesini bozmalıdır.^{[44], [45]} Genellikle her iki bacak da etkilenir, ancak bazı durumlarda asimetri vardır.

Ayırıcı Tanı

Huzursuz Bacak Sendromunun ayırıcı tanısı şunları içerir:

• Bacak krampları
• Pozisyonel rahatsızlık
• Lokal bacak yaralanması
• Artrit (eklemlerde iltihaplanma)
• Bacak ödemi
• Venöz staz (genellikle bacak ve bilek civarında açık iyileşmeyen bir yara)
• Periferik nöropati
• Radikülopati (sinir kökü sıkışması)
• Anksiyete
• Miyalji
• İlaca bağlı akatizi (yerinde duramama, sürekli hareket etme hastalığı)
• Bacak sallama alışkanlığı
• Miyelopati (omurilikte meydana gelen yaralanma)
• Vasküler veya nörojenik topallama
• Hipotansif akatizi
• Ortostatik tremor (aniden ayağa kalktıktan hemen sonra meydana gelen, hızlı, ritmik kas kasılmasıdır)
• Bacak ağrısı

Çocuklarda Huzursuz Bacak Sendromu sıklıkla büyüme ağrıları olarak yanlış teşhis edilir. Ayrıca, Huzursuz Bacak Sendromu tanısı, Parkinson hastalığı gibi başka bir nörolojik hastalığın başlangıcını göstermez.

Tedaviler veya İdare Yöntemleri

Huzursuz Bacak Sendromu altta yatan bir nedene bağlı değilse, uyku düzenini iyileştirme, düzenli egzersiz yapma ve sigarayı bırakma gibi yaşam tarzı değişiklikleri semptomların sıklığı azaltılabilir.^[46]

Olası tıbbi nedenler dışlanana kadar Huzursuz Bacak Sendromu tedavisi düşünülmemelidir. İkincil Huzursuz Bacak Sendromu, tetikleyici tıbbi durumlar (anemi) etkin bir şekilde yönetilirse tedavi edilebilir.^[26] Semptomlar hafifse, gündüz önemli bir sorun yaratmıyorsa veya kişinin uykuya dalmasını engellemiyorsa durum tedavi gerektirmez.

Bacak kaslarını germek, hareket ettirmek veya yürümek geçici bir rahatlama sağlayabilir.^{[15], [47]} Aslında, sendromdan etkilenen kişiler genellikle kontrol edilemeyen bir yürüme ihtiyacı hissederler, çünkü hareket ederken semptomları hafifler. Ne yazık ki, semptomlar genellikle hareket ve yürüme durduktan hemen sonra geri döner.

İntravenöz demir takviyesinin sendromdan etkilenen kişilerde huzursuzluğu orta derecede iyileştirdiğine dair bazı kanıtlar vardır.^[48]

İlaç Tedavisi

Günlük ilaç tedavisi genellikle semptomları haftada en az üç gece olan kişiler için önerilir. Semptomları ara sıra ortaya çıkan kişilere, yalnızca semptomları olduğunda almaları için ilaç reçete edilebilir.

Huzursuz Bacak Sendromunun tedavisinde yaygın olarak reçete edilen ilaçlar şunlardır:

• Dopamin agonistleri: Çoğunlukla Huzursuz Bacak Sendromunu tedavi etmede kullanılan ilk ilaçlardır. Pramipeksol (Mirapex), rotigotin (Neupro) ve ropinirol (Requip) dahil olmak üzere bu ilaçlar, beyindeki nörotransmitter gibi davranır. Yan etkiler arasında gündüz uyku hali, mide bulantısı ve baş dönmesi bulunur.
• Dopaminerjik ajanlar: Levodopa ve karbidopa kombinasyonu olan Sinemet dahil bu ilaçlar beyindeki dopamin seviyesini arttırır ve Huzursuz Bacak Sendromunda bacak hissini iyileştirebilir. Bununla birlikte, günlük kullanımdan sonra bazı kişilerde semptomların kötüleşmesine neden olabilirler. Yan etkiler ayrıca mide bulantısı, kusma, halüsinasyonlar ve istemsiz hareketleri (diskineziler) içerebilir.
• Benzodiazepinler: Alprazolam (Xanax), klonazepam (Klonopin) ve temazepam (Restoril) gibi ilaçları içeren benzodiazepinler sakinleştirici ilaçlardır. Semptomları hafifletmezler ama uyumaya yardımcı olurlar.
• Opiatlar: Bu ilaçlar çoğunlukla ağrıyı tedavi etmek için kullanılır, ancak aynı zamanda sendromun semptomlarını da hafifletebilirler. Opiatlar çok kolay bağımlılık yapabildikleri için genellikle sadece diğer ilaçlar işe yaramadığında kullanılırlar. Hidrokodon (Vicodin, Norco) bir örnektir.
• Antikonvülzanlar: Gabapentin (Neurontin) ve gabapentin enakarbil (Horizant) gibi epilepsi nöbetleri, bipolar bozukluk ve nöropatik ağrı durumlarının önlenmesinde ve tedavisinde kullanılan ilaç grubu, kronik herhangi bir ağrı veya sinir ağrısının yanı sıra Huzursuz Bacak Sendromunun semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilir.

İlaçlar tek başına veya bazı durumlarda kombinasyon halinde verilebilirler.

Müddet Tahminleri (Prognoz)

Huzursuz Bacak Sendromu genellikle tedavisi olmayan ömür boyu süren bir durumdur. Bununla birlikte, mevcut tedaviler ile bozukluk kontrol altına alınabilir, semptomları en aza indirebilir ve dinlendirici uyku sürelerini artırabilir.

Bazı kişilerde, semptomların günler, haftalar, aylar veya yıllar boyunca azaldığı veya kaybolduğu remisyon adı verilen dönemler vardır; ancak semptomlar sıklıkla tekrar ortaya çıkar.

Görülme Sıklığı ve Dağılımı (Epidemiyoloji)

Huzursuz Bacak Sendromu, Amerika Birleşik Devletleri genel nüfusunun yaklaşık %5-15'ini etkiler. Hastalığın kesin uluslararası prevalansı belirsiz olsa da, sınırlı çalışmalar dünya nüfusunun %2-15'inin Huzursuz Bacak Sendromu semptomları yaşayabileceğini göstermiştir.^[49]

Huzursuz Bacak Sendromu, kadınlarda erkeklere göre iki kat daha yaygındır.^[50]

Huzursuz Bacak Sendromu yaşla birlikte daha yaygın hale gelse de, başlangıç ​​yaşı değişkendir ve çocuklarda da ortaya çıkabilir. Şiddetli Huzursuz Bacak Sendromuna sahip hastaların %33-40'ı ilk semptomlarını 20 yaşından önce göstermiş, ancak sendromun kesin tanısı çok daha sonra konmuştur. Daha ileri yaşta teşhis edilen Huzursuz Bacak Sendromu daha şiddetli bir seyir izlemektedir.^[47]

Huzursuz Bacak Sendromu, demir eksikliği, hamilelik veya son dönem böbrek rahatsızlığı olan kişilerde daha da yaygındır.^{[51], [52]}

Önlem Yöntemleri

Huzursuz Bacak Sendromunu önlemenin bilinen bir yolu bulunmamaktadır.

Etimoloji

Huzursuz Bacak Sendromunun bilinen ilk tıbbi tanımı 1672'de Sir Thomas Willis tarafından yapılmıştır.^[53] Willis, sendromdan etkilenen kişilerin yaşadığı uyku bozukluğu ve uzuv hareketlerine vurgu yaparak şunları söylemiştir:

(...) bu nedenle bazı kişilerde, yatakta yatarken ya da uykuya daldıkları sırada, kollarda ve bacaklarda, tendonlarda sıçramalar veya kasılmalar ve diğer organlarda o kadar büyük bir huzursuzluk ve savurma meydana gelir ki, hastalar artık uyuyamazlar.

Daha sonra sırasıyla, 1763'te François Boissier de Sauvages, 1849'da Magnus Huss, 1861'de Theodur Wittmaack, 1880'de George Miller Beard, 1898'de Georges Gilles de la Tourette, 1923'te Hermann Oppenheim ve 1943'te Frederick Gerard Allison tarafından Huzursuz Bacak Sendromunun diğer tanımları yayınlandı.^{[53], [54]}

Ancak, 1945'te, Willis'ten neredeyse üç yüzyıl sonra, Karl-Axel Ekbom "Huzursuz Bacaklar: Şimdiye Kadar Gözden Kaçan Hastalığın Klinik Çalışması" adlı doktora teziyle, bu duruma ilişkin ayrıntılı ve kapsamlı bir rapor sunmuştur.^[55] Doktora tezinde "huzursuz bacaklar" terimini ortaya atan Ekbom, kariyeri boyunca bu bozukluk üzerinde çalışmaya devam ederek, temel tanı semptomlarını, diğer durumlardan ayırıcı tanıyı, prevalansı, anemi ile ilişkisini ve gebelikte sık görülen olayları tanımlamıştır.^{[56], [57]}