Hapşırık Hızı: Hapşırma Sırasında Ağızdan Çıkan Tükürük ve Diğer Parçacıkların Hızı Nedir?
Hapşırığın Saatte 120-160 Kilometre Gibi Hızlara Ulaştığı İddiası Doğru Değil!
- Gerçeklik Analizi
- Gerçeklik Analizi Araştırmaları
İddia
Hapşırma sırasında ağızdan ve burundan çıkan parçacıkların hızı saatte 200 kilometreyi aşabilir ve 360 kilometreye varabilir.
Gerçek mi?
Gerçek Ne?
Birçok durumda ortalama bir insanın hapşırık sırasında saçabildiği maddelerin hızı saniyede 4.5 metre, yani saatte 16 kilometre civarında bir hızla fırlamaktadır. Kişinin boyutuna, cinsiyetine, akciğer kapasitesine, hastalık/sağlık durumuna ve hapşırık gücüne bağlı olarak bu hız değişebilir.
İddianın Kökeni
Hapşırık hızının saatte yüzlerce kilometreye ulaşabildiği inancı, 19. ve 20. yüzyılda yapılan dolaylı hesaplamalara dayanmaktadır. Örneğin Amerikalı bilim insanı ve hijyen mühendisi William F. Wells'in 20. yüzyıl ortalarında yaptığı hesaplamalar, hapşırık hızının saatte 360 kilometreye (saniyede 100 metreye) ulaşabileceği sonucuna varmıştır. Ne var ki bunlar, bir sıvı yüzeyde hapşırıkla saçılan parçacıkların oluşturabileceği damlacıkların dolaylı ölçümüne dayanmaktadır. Bu sayı (ve saatte 120, 150, 200 kilometre hız gibi diğer değerler), bu gibi dolaylı ölçümlerin yaygın bir şekilde raporlanması nedeniyle popülerleşmiştir.[1], [2] Modern tekniklerle yapılan ölçümlerde ise bu hızın çok daha altında hızlar hesaplanmaktadır.
Bilgiler
Bugüne kadar hapşırık hızına yönelik olarak doğrudan ve dolaylı yoldan bir grup ölçüm yapılmıştır. Bu ölçümlerin bir kısmının sonuçları aşağıda derlenmiştir.
- 2013 yılında 6 denek ve yüksek hızlı kameralarla yapılan bir çalışmada, içbükey bir ayna önünde hapşıran katılımcıların hapşırdıkları yere LED ışık yansıtarak ve bu ışığın kırınım miktarları ve mesafeleri ölçülerek hapşırığın ulaşabileceği mesafe ve süre ölçülmüş, bunun üzerinden hız hesabı yapılmıştır. Bu çalışmada hapşırma sırasında ağızdan çıkan parçaların en fazla 4.5 m/sn (16 km/h) hıza ulaşabildiği görülmüştür.[3], [4]
- Yine 2013 yılında yapılan bir çalışmada, hapşırık hızının 6 m/s (21.6 km/h) olduğu ölçülmüştür.[5]
- 2014 yılında hem insan katılımcılarla hem deney analogu olan makinalarla hem de teorik yöntemlerle yapılan ve birbiriyle örtüştüğü gösterilen hapşırma deneylerinde, ağızdan çıkan parçacıkların hızı saniyede 1 metre (3.6 km/h) civarında ölçülmüştür.[6]
- 2015 yılında yapılan bir başka çalışmada, 3 santimetrelik atıkların saniyede 35 metre (126 km/h), 160 mikron ilâ 1 milimetre arası atıkların saniyede 14 metre (50 km/h) hızla saçıldığı gözlenmiştir.[7]
- 2016 yılında yapılan bir ölçümde, hapşırık sırasında saçılan maddelerin saniyede 1-8 metre (3.6-28.8 km/h) hızla fırladığı ölçülmüştür.[8]
Elbette hapşırık hızının, hapşırma yoluyla saçılan hastalık yapıcı olabilen parçacıkların ne kadar uzağa yayıldığıyla sadece dolaylı yoldan ilişkili olduğu unutulmamalıdır. Hapşırık hızı, sadece parçacıkların ortalama bir hızı olarak görülmelidir. Ayrıca farklı büyüklükteki parçacıkların farklı hızlara ulaşabildiği ve farklı mesafeler kat edebildiği unutulmamalıdır. Parçacıklar ağızdan ne hızla çıkarsa çıksın, aerosol gibi çok küçük parçacıklar havada asılı kalarak metrelerce uzağa taşınabilir.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
19
-
12
-
8
-
5
-
5
-
4
-
3
-
2
-
1
-
1
-
0
-
0
- ^ L. Searing. The Big Number: 6 To 8 Feet — That’s How Far Germs Can Fly After You Sneeze Or Cough. (18 Kasım 2019). Alındığı Tarih: 3 Ekim 2021. Alındığı Yer: The Washington Post | Arşiv Bağlantısı
- ^ WebMD. Sneezing: Myths, Causes, And Surprising Facts. Alındığı Tarih: 3 Ekim 2021. Alındığı Yer: WebMD | Arşiv Bağlantısı
- ^ P. Bahl, et al. (2020). An Experimental Framework To Capture The Flow Dynamics Of Droplets Expelled By A Sneeze. Experiments in Fluids, sf: 1-9. doi: 10.1007/s00348-020-03008-3. | Arşiv Bağlantısı
- ^ J. W. Tang, et al. (2013). Airflow Dynamics Of Human Jets: Sneezing And Breathing - Potential Sources Of Infectious Aerosols. PLOS ONE, sf: e59970. doi: 10.1371/journal.pone.0059970. | Arşiv Bağlantısı
- ^ H. Nishimura, et al. (2013). A New Methodology For Studying Dynamics Of Aerosol Particles In Sneeze And Cough Using A Digital High-Vision, High-Speed Video System And Vector Analyses. PLOS ONE, sf: e80244. doi: 10.1371/journal.pone.0080244. | Arşiv Bağlantısı
- ^ L. Bourouiba, et al. (2014). Violent Expiratory Events: On Coughing And Sneezing. Journal of Fluid Mechanics, sf: 537-563. doi: 10.1017/jfm.2014.88. | Arşiv Bağlantısı
- ^ B. E. Scharfman, et al. (2016). Visualization Of Sneeze Ejecta: Steps Of Fluid Fragmentation Leading To Respiratory Droplets. Experiments in Fluids, sf: 1-9. doi: 10.1007/s00348-015-2078-4. | Arşiv Bağlantısı
- ^ L. Bourouiba. (2016). A Sneeze. Massachusetts Medical Society, sf: e15. doi: 10.1056/NEJMicm1501197. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 11/07/2025 09:45:08 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/11053
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
