GPS Uygulamaları Yön Bulma Becerimizi Köreltiyor, Ancak Bu Bir Sorun Değil!
Bu haber 2 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.
Pek çoğumuz aşina olmadığımız bir şehirde bir otel, kafe veya toplantı gibi belli bir yere gitmek zorunda kalmışızdır.
Telefonumuzdan birkaç tıklamayla gideceğimiz yeri navigasyon uygulamasına girebiliyoruz. Uygulama bize, trafikten, ücretli yollardan ve hatta San Francisco gibi şehirlerde yokuşlu yollardan uzak durmamızı sağlayan bir rota çiziyor. Böylece yol bulmak konusundaki kaygılarımız azalıyor, artık navigasyondan gelen sesli komutlar ve ara sıra ekrandaki güncellenen haritaya attığımız bakışlarla kolaylıkla gitmek istediğimiz yere gidebiliyoruz.
Ancak sağ salim varınca, oraya nasıl vardığımıza dair pek de fikrimiz olmadığının farkına varıyoruz. Yol üstünde gördüklerimizi hatırlayamıyor ve telefonumuz olmadan geldiğimiz yere geri dönemiyoruz.
İşte bütün bunlar da bizi o büyük soruya götürüyor: Telefonlarımızın navigasyon özellikleri bizleri yön bulmada kötü mü yapıyor?
Bu konuda yapılan bir araştırma, bu kanıyı tasdikliyor. Ancak bu cihazların her yerde bulunabilmelerini ve yön bulmamızda yararlı olan özelliklerini göz önünde bulundurursak, belki de bu cihazları vücudumuza ait teknolojik birer protez parçalar olarak kabullenmeliyiz.
Yön Bulmakta Kötüleşmek
Tüm kültürlerde yön bulma davranışı görülür:[1] Yön bulma; bireylerin çevrelerindeki engelleri algılaması ve devamında uzak bir noktaya ulaşabilmesidir.
Coğrafyacılar, psikologlar, antropologlar ve nörologların hepsi, insanların bir yerden başka bir yere nasıl ulaştıklarını incelemişlerdir. Psikolog Alexander Siegel ve Sheldon White, 1975 yılında yayınladıkları kritik makalelerinde, insanların yoldaki belli başlı işaretlere dair bilgileri sayesinde seyahat edebildiklerini ileri sürdüler.[2] Makaleye göre, ulaşılan yerlere dair bu işaretlerin yenileriyle ilişkilendirilmesi yoluyla, yeni seyir rotaları keşfedilir.
Örneğin karlı ve topografik olarak tekdüze yerlerde yaşayan Eskimolar, rüzgârla oluşan kar yığını şekillerine ve rüzgar yönü gibi minik ipuçlarına karşı oldukça hassastırlar.[3] GPS cihazlarının ortaya çıkışına kadar, bu kültürlerde kaybolma fikrine dair kültürel bir anlayış yoktu.[4]
Araştırmalar, telefonlarımızdaki GPS uygulamaları gibi navigasyon cihazlarının bizleri yön bulmada kötü etkilediklerini göstermekte. Bu arayüzler, biz kullanıcıları fiziksel olarak yön bulurken olduğumuzdan veya statik haritalardan yardım alırkenkinden daha az hareket ettiriyor.[5] Ellerimizde taşıdığımız bu navigasyon cihazları; daha düşük uzamsal/mekânsal biliş (İng: "spatial cognition") kabiliyeti, daha zayıf yön bulma becerisi ve azaltılmış çevresel farkındalık ile ilişkilendirildi.[6]
İnsanların, navigasyon cihazlarını kullandıklarında geldikleri rotayı hatırlama ihtimalleri daha düşük.[6] Navigasyon cihazlarına başvurmayan kullanıcılar, bir rotayı takip ederken daha uzun sürede kararlar veriyorlar, daha yavaş seyahat ediyorlar ve yön bulmada daha fazla hata yapıyorlar.[7]
Fiziksel olarak veya statik haritalarla yön bulmak çevreyle etkileşimi gerektirirken; rehberli, yani bu uygulamalar yardımıyla yapılan yön bulmada birey, devre dışıdır.
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Görüş Alanını Genişletmek
Ancak bütün bunlar navigasyon uygulamalarının tamamıyla kötü olduğu anlamına gelmiyor. Bu cihazları gözümüzde şeytanlaştırmak, belki de bizleri duygusallaştıran daha basit, hayali bir zaman ve yerde bulduğumuz bir çeşit "etno-nostalji"dir.[4] Teknolojik gelişmeler, insanları tarih boyunca zahmetten ve sıkıntıdan kurtarmıştır.
Dahası, deneyimlerimizin çoğu teknoloji aracılıyığla oluşmuştur.[4] Sürücüler araba kullanır, avcılar silah kullanır ve birçoğumuz sürekli akıllı telefonlarımızı kullanırız. Kısacası, sosyolog Claudio Aporta ve ekolojist Eric Higgs'in belirttiği gibi:
Teknoloji, günlük hayatımızın büyük bir kısmının içinde yer aldığı ortam haline geldi.
Coğrafyacı Robert Downs, 1997'deki ufuk açıcı makalesinde; mekansal teknolojilerin, coğrafi düşüncenin tamamıyla yerine geçmesi gerekmediğini, bundansa mekansal farkındalığımızı tamamlayan birer protez olarak hizmet etmesi gerektiğini savunmakta.[8] Bilgiye erişimin artışı, insanlara hızlı ve kolay bir şekilde yeni yerler bulmaya dair yeni bir imkan oluşturuyor. Devamında bu fırsat, bulunan yerlerin fiziksel olarak da keşfedilmesine olanak sağlıyor. Ayrıca artık topografyayı daha iyi anlamak için yer isimlerini ezberlenmesine daha az odaklanabiliyoruz.
Araştırmalar, navigasyon uygulamalarının, daha düşük uzamsal bilişe sebep olduğunu gösterse de bütün bunların suçlusu uygulamaların kendisi olmayabilir. Kılavuzlu navigasyonu sık sık kullananlar, kendi yön bulma kabiliyetlerine halihazırda en az güvenen insanlardır.[6] Navigasyon cihazlarının fazla kullanılması, insanların cihazlarına daha fazla güvendiği ve çevrelerindekilerin daha az farkında olduğu olumsuz bir etkilenme döngüsüne yol açar.
Dahası, bazı gruplar için bu cihazlar etkinleştiriyor. Görme engelliler artık navigasyon cihazları sayesinde bağımsız bir şekilde yön bulabiliyor.[1] Elle navigasyon, dezavantajları olmadan olmasa da, gerçek veya hayali olsunlar, mekansal oryantasyon zorlukları olanları güçlendirebilir. Dezavantajları olsa da navigasyon cihazları, yön bulmada zorluk yaşayan insanlara büyük destek olabilirler.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git- 11
- 5
- 3
- 2
- 1
- 1
- 1
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- Çeviri Kaynağı: The Conversation | Arşiv Bağlantısı
- ^ a b J. M. Loomis, et al. (1998). Navigation System For The Blind: Auditory Display Modes And Guidance. Presence: Teleoperators and Virtual Environments, sf: 193-203. doi: 10.1162/105474698565677. | Arşiv Bağlantısı
- ^ A. W. Siegel. (1975). The Development Of Spatial Representations Of Large-Scale Environments. JAI, sf: 9-55. doi: 10.1016/S0065-2407(08)60007-5. | Arşiv Bağlantısı
- ^ J. MacDonald. (1998). The Arctic Sky: Inuit Astronomy, Star Lore, And Legend. Yayınevi: Royal Ontario Museum/Nunavut Research Institute.
- ^ a b c B. C. Aporta, et al. (2015). Satellite Culture. Current Anthropology, sf: 729-753. doi: 10.1086/432651. | Arşiv Bağlantısı
- ^ S. Münzer, et al. (2011). Navigation Assistance: A Trade-Off Between Wayfinding Support And Configural Learning Support.. American Psychological Association, sf: 18-37. doi: 10.1037/a0026553. | Arşiv Bağlantısı
- ^ a b c L. Hejtmánek, et al. (2018). Spatial Knowledge Impairment After Gps Guided Navigation: Eye-Tracking Study In A Virtual Town. International Journal of Human-Computer Studies, sf: 15-24. doi: 10.1016/j.ijhcs.2018.04.006. | Arşiv Bağlantısı
- ^ T. Ishikawa, et al. (2008). Wayfinding With A Gps-Based Mobile Navigation System: A Comparison With Maps And Direct Experience. Journal of Environmental Psychology, sf: 74-82. doi: 10.1016/j.jenvp.2007.09.002. | Arşiv Bağlantısı
- ^ R. M. DOWNS. (2007). The Geographic Eye: Seeing Through Gis?. Wiley, sf: 111-121. doi: 10.1111/j.1467-9671.1997.tb00019.x. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 09/12/2024 19:26:27 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/11508
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
This work is an exact translation of the article originally published in The Conversation. Evrim Ağacı is a popular science organization which seeks to increase scientific awareness and knowledge in Turkey, and this translation is a part of those efforts. If you are the author/owner of this article and if you choose it to be taken down, please contact us and we will immediately remove your content. Thank you for your cooperation and understanding.