Gıda Işınlama Teknolojisi: Besinleri Kontrollü Bir Şekilde İyonize Radyasyona Maruz Bırakmak, Onları Daha Güvenli ve Sağlıklı Hale Getirebilir mi?

Dünya nüfusunun artmasıyla gıda tüketimi de artarken, gıda üretimi aynı oranda artmıyor. Hatta Gıda ve Tarım Örgütü'ne (FAO) göre, sınırlı kaynaklardan üretilebilen gıdaların yaklaşık %5'i böcek istilası veya hasat sonrası bozulma nedeniyle kullanılamaz hale geliyor. Ayrıca, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) açıklamasına göre, dünyadaki ölümlerin %35'inin gıda kaynaklı salgınlar ve parazitlerden kaynaklandığı bildirildi. Tüm bu nedenlerle gıda güvenliğini sağlamak, yani sağlıklı ve besin değerini korumak için yüzyıllardır çeşitli ürün ve teknolojiler geliştirilmiştir.

Gıdanın yüksek enerji ışınlarına maruz bırakılarak bir muhafaza sürekliliği olan "gıda ışınlaması", ürün güvenliği, mikroorganizmalardan korunma, raf ömrü gibi iyileştirmeler için 20. yüzyılın ikinci yarısında ön plana çıkmıştır. Gıdaların ışınlanması ile birlikte ışınlanmış gıdaların güvenliği tüm dünyada araştırılmaya başlanmıştır.

Gıda Işınlamasının Tarihçesi

1895'te Wilhelm Conrad Röntgen tarafından X ışınlarının keşfi ve 1896'da Antoine Henri Becquerel tarafından radyoaktivitenin tanınmasıyla iyonlaştırıcı radyasyonun canlı organizmalar üzerindeki biyolojik etkileri üzerine çalışmalara başlandı. Nitekim, A. H. Becquerel'in çalışmasını yayınladığı 1896 yılında, bu konuyla ilgili gıdalardaki mikroorganizmaları yok etmek için iyonlaştırıcı radyasyon kullanılması önerisini içeren ilk makale Minsch tarafından yayınlandı. 1904'te iyonlaştırıcı radyasyonun bakteriler üzerindeki etkisi Massachusetts Institute of Technology'de (MIT) Prescot tarafından rapor edildi. Ayrıca 1905'te bu konudaki ilk patentler hem İngiltere'de Appleby ve Barks, hem de Amerika Birleşik Devletleri'nde Liber tarafından alındı. 1921'de Amerika Birleşik Devletleri Tarım Bakanlığı (USDA) Hayvan Endüstrisi Bürosu (BAI), domuzlarda bulunan Trişinoz parazitlerini dışlamak için X ışınlarının kullanılmasını önerdi.

II. Dünya Savaşı dönemindeki teknolojik gelişmeler sayesinde, radyasyon işlemini iyileştirmek için uyarlanmış ekipmanlar üretildi. Bu dönemde radar için geliştirilmiş Klystron tüpleri, büyük miktarda güç elektron hızlandırıcıları yapmak için kullanıldı ve ayrıca nükleer reaktörlerde üretilen radyoizotoplar büyük gama ışını kaynakları için oluşturuldu. Bu tür radyasyon kaynakları kullanılarak gıda korumasına ilişkin ilk çalışmalar E. S. Josephson tarafından, 1983 yılında tanımlanmıştır.

Amerika Birleşik Devletleri Ordusu öncülüğünde 60'lı yıllara kadar orduya sterilize gıda sağlamak için araştırmalar yapıldı. Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Eisenhower tarafından sunulan ve atomun askeri kullanım yerine insanlığa hizmet için kullanılması konusunda işbirliği çağrısı olan "Barış İçin Atomlar" programı 4 Aralık'ta Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nda oybirliğiyle kabul edildi, 1954 ve böylece 50'li yıllara kadar yavaş ilerleyen araştırmalar hız kazandı. Bu sayede başka alanlarda da atom enerjisinden yararlanmak için çeşitli çalışmalar başlatılmıştır. Bu sayede başka alanlarda da atom enerjisinden yararlanmak için çok sayıda çalışma başlatıldı. Aynı zamanda diğer birçok ülkeye benzer programların başlatılması için bir model sağladı ve özellikle ışınlanmış gıdanın bütünlüğü sorununu çözmek için uluslararası işbirliğine yol açtı.

İlk olarak elektron hızlandırıcının gıdaya bu şekilde ticari amaçlı uygulanması 1957 yılında Almanya’daki Stuttgart bölgesindeki çeşni ışınlayıcısıydı. Yine de, Almanya aynı yıl herhangi bir gıda ışınlamasına geniş bir yasak getirdiği için bu müdahale kullanılmaz hale geldi.

Gıda ışınlaması ile ilgili daha sonraki çalışmalar ordunun desteğiyle devam etti ve 1962'de ilk gıda ışınlama tesisi olan ABD Ordusu Natick Laboratuvarları, Natick, Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nde (MIT) askeri araştırmalar için kuruldu.

1958'de Amerika Birleşik Devletleri Kongresi tarafından kabul edilen Federal Gıda, İlaç ve Kozmetik Yasası ile ışınlama bir "gıda katkı maddesi" olarak kabul edildi, ancak bir süreklilik olarak görülmedi. Bu nedenle ABD'de gıda ışınlama sürecinin gelişimi yavaşladı.

Türkiye'de Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK), Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı ve Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından hazırlanan "Gıda Işınlama Yönetmeliği" 23868 sayılı Resmi Gazete'de, 6 Kasım 1999 tarihinde yayınlandı. Şu anda Türkiye'de iki adet ışınlama tesisi bulunmaktadır.

Gıda Işınlama Teknolojisinin Özellikleri

Gıda ışınlama tesislerinin tüm operasyonları, sistemleri göz önünde bulundurularak bazı ortak yapılar içermektedir. Bu yapılar; biyolojik bir radyasyon kalkanı, güvenlik ve kontrol sistemi, yükleme ve boşaltma operatörleri, kontrol konsolu ve radyasyon kaynağıdır. Ayrıca tesislerin özellikleri kullanılan radyasyon kaynağına ve ışınlanacak ürünün niteliğine göre değişmektedir.

• Biyolojik Radyasyon Kalkanı: Radyasyon kaynağı, sızıntıyı ve herhangi bir dış etkiyi önlemek için radyasyon birimini tamamen çevreleyen yapı olan biyolojik bir radyasyon kalkanı içinde konumlandırılmalıdır.
• Güvenlik ve Kontrol Sistemi: Güvenlik ve kontrol sisteminin temel amacı, operasyonda mutlak güvenlik sağlamak ve sürece devam etmek için bir sinyal sürücü sistemi verebilmektir.
• Yükleme ve Boşaltma İşlemleri: Kaynak yükleme ve boşaltma işlemleri, ışınlama hücresinin içinden veya bir yükleme portu aracılığıyla hücrenin dışından gerçekleştirilebilir.
• Kontrol Konsolu: Işınlamanın tüm işlemleri, kontrol konsolundan kalifiye operatörler tarafından yapılmalıdır. Ayrıca kritik ekipmanların seçimi ve durumu kontrol konsolunda görüntülenir.
• Radyasyon Kaynağı: Basitçe ifade etmek gerekirse, radyasyon kaynağı iyonlaştırıcı radyasyonu yayan bir cihazdır. Radyasyon kaynakları üçe ayrılabilir: gama ışınları, x ışınları ve elektron ışınları (e-ışını).

Food Online

Gıda Işınlama Tesisleri

Gama Işınlama Tesislerinin Özellikleri

Gama radyasyonu tesislerinin en önemli özelliklerinden biri, kaynağın su havuzunda stoklanmış olmasıdır. Işınlama işlemi sırasında kaynak havuzdan kaldırılarak ürün dolu kutular arasına getirilerek ışınlama işlemi gerçekleştirilir; ve tüm işlemlerden sonra, kaynak havuza indirilir ve ışınlama tamamlanır.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Food Engineering

Gama Işınlama Tesislerinin Kaynağı

Sezyum-137 ve kobalt-60, gıda ışınlaması için kullanılan iki radyoaktif izotop olmasına rağmen, kobalt-60, gama teknolojisinde kullanılan baskın radyoizotoptur.

Kobalt-59 (Co-59) doğal elementinin nötronlarla bombardıman edilmesiyle elde edilen radyoaktif bir element olan kobalt-60 (Co-60) birçok farklı alan için bilinçli olarak özel olarak yapılmıştır. Co-60 genellikle, iki yıllık bir süre zarfında bir nükleer reaktöre kaynaklanmış zirkonyum alaşımlı tüplere kararlı Co-59 (metal) peletler yerleştirilerek etkinleştirilir. Dahası, bir termal nötronun emilmesi Co-59'u Co-60'a dönüştürür, ancak atomların çoğu nükleer reaktörde iki yıl sonra bile Co-59 şeklinde devam eder. Ayrıca, Co-60'ın yarılanma ömrü yaklaşık 5.27 yıldır, bu nedenle aktivite yılda yaklaşık %12 azalır. Reaksiyonun genel nükleer denklemi şöyle verilebilir:

Co⁵⁹ + n → Co⁶⁰ + gama ışını

Kobalt-60 radyoaktif izotopunun ürettiği gama ışınları süreklidir ve her yönedir. Yani gama ışınları kaynaktan her yöne saçılır ve kaynaktan çıkan her ışın gıda ürünü tarafından yakalanmaz. Kaynak kullanılmadığında havuz içinde olmasına rağmen gama ışınları yayılmaya devam eder. Bu nedenle gama ışınlama tesislerinin yapımında bu konu dikkate alınarak, kaynaktan maksimum düzeyde yararlanılması için çeşitli ışınlama teknikleri geliştirilmiştir. Bu nedenle genellikle ürünler kaynak ve kendi etrafında döndürülerek ışınlanır. Işınlanmış ve ışınlanmamış ürünleri birbirinden ayıran bir bariyer vardır, böylece ışınlanmış ve ışınlanmamış ürünler karışmaz.

X-ray (veya Röntgen) Tesisleri

X-ray Işınlama Tesislerinin Özellikleri

X ışınları fotonlardır ve Cobalt-60 tarafından yayılan gama ışınları gibi özelliklere sahiptir. X-ışınları, elektron demetini (7.5 MeV'ye kadar) bir elektron ışını hızlandırıcısı kullanarak fotonlara dönüştürerek ve elektronları hızlandırarak tantal, tungsten veya çelik gibi büyük yoğunluklu maddelere dönüştürülerek üretilir. Elektronların ani yavaşlaması, x-ışınları ve kirletici ısı üretir. X ışınlarının her iki tür gama ışınlayıcısına göre faydaları, koruyucu bir depolama havuzu gerektirmemesidir. Yine de, dönüşüm sürekliliği olarak önemli bir enerji düşüşü vardır. Bu nedenle aynı ürün hacim verimi için diğer ışınlayıcı çeşitlerine göre ciddi bir fiyat sıkıntısı vardır. Bu nedenle, gıda ışınlaması için X-ışınları kullanmanın dezavantajı, bunu yapmanın maliyetlerinin çok yüksek olmasıdır.

Gıda ışınlaması, yüksek enerjili elektronlardan elde edilen X ışınları ile, istenen büyük atom numarasına ulaşarak gerçekleştirilebilir. Yüksek enerjili elektronlarla üretilen X-ışınları ile gıda ışınlamasının güvenliğini sağlamak için, indüklenen aktivitenin doğal gıda radyoaktivitesi ve çerçeveye maruz kalma ile karşılaştırılması gerekir.

X-ray Işınlama Tesislerinin Kaynağı

Enerjik elektronlar herhangi bir şeye çarptığında X ışınları yayılır. Elektron ışını gücünün salınan X-ışını gücüne dönüştürülmesinin etkinliği, istenilen nesnenin atom numarası ve elektron enerjisi ile artar. Yükselen enerji aynı zamanda X-ışını penetrasyonunu geliştirir ve daha derin kaplamaların veya çiğ gıda gibi ağır ürünlerin işlenmesine izin verir.

Elektron Işını Tesisleri (E-ışını)

Elektron Işını Işınlama Tesislerinin Özellikleri

Elektron ışını tesislerinin karakteristik özelliği, ısı eşanjörlerini soğutmak için kullanılan soğuk su sistemi, elektrik kaynakları ve vakum sistemidir. Bu sistemlerde radyasyon kaynağı elektron ışını hızlandırıcılardır. Makine, vakum altında elektron üretir ve hızlandırır. Elektronların bir kütlesi olduğundan, ürüne nüfuz etmeleri düşüktür. Gıda ışınlaması için geçerli olan elektronlar 5-10 MeV enerjiye sahip olmalıdır. Yüksek enerjili elektronların ürüne penetrasyonu yüksektir. Ürün yoğunluğu, elektronların penetrasyonunu etkileyen bir faktördür. Hızlandırılmış elektronların kullanımı önceden paketlenmiş veya istiflenmiş ürünler için uygun değildir. Elektron ışını cihazları genellikle uygun ürünlerin üretim hattına takılarak kullanılmaktadır. Ayrıca, elektron ışını tesisatlarında elektron ışını hızlandırıcılarının çalışması sırasında sıcaklıkta bir artış olur. Bu durumu önlemek için soğutma suyu kullanılarak sistem dengelenmeye çalışılır. Bununla birlikte, elektron ışınının bu sistemlerinden sadece birkaçı gıda ışınlaması için kullanılmaktadır ve bu uygulama da henüz emekleme aşamasındadır.

Elektron Işını Işınlama Tesislerinin Kaynağı

E-ışın işleme, radyasyon kaynağı olarak güçlü enerji elektronları kullanır. Standart elektrik akımıyla iletilen elektronlar, bir hızlandırıcı aracılığıyla ışık hızına yaklaşır. Elektronlar, belirli bir boyuttaki bir tarama boynuzuna odaklanır ve geniş bir hareketle taranır ve bir elektron perdesi oluşturur. Ürün daha sonra sıkı bir şekilde kontrol edilen ve ölçülen bir hızda eleme süzgecinden geçirilir.

Elektron ışınlarının kökeni bir "hızlandırıcı" dır. Hızlandırıcılar, ışınlanmış gıda ürünleri yönünde elektronları oldukça hızlı bir şekilde üretir ve hızlandırır. Elektronların kütleye sahip olmaları nedeniyle, karakteristik bir gıda ürününe yalnızca yaklaşık 1,5 inç (3,8 cm) veya yaklaşık 3,5 inç (8,9 cm) gıda ürünü her iki taraftan ışınlanırsa nüfuz edebilirler. Dahası, elektronların elektrik yükü vardır. Bu yük, hızlandırılmış elektron akışının mıknatıslarla taranmasını ve ürün boyunca izlenmesini sağlar. Bir ticari gıda elektron ışını ışınlayıcısı, elektronları 10 milyon elektron voltuna (10 MeV) kadar bir enerjiye kadar hızlandırır. Elektron ışını ışınlayıcıları genellikle katı beton, çelik veya kurşun kalkan kullanır. Elektron ışını hızlandırıcıları açılıp kapatılabilir. Güvenlik kilitleri, hızlandırıcı "açık" konumdayken gıdanın ışınlandığı radyasyon odasına kimsenin girmemesini sağlar. Ürün genellikle rulolu konveyörler üzerinde taranmış "kiriş" ten geçirilir.

Gıda Işınlamasının Avantajları

Gıdanın arındırılması, gıdanın korunması, böceklerin kontrolü, meyve ve sebzelerde olgunlaşma ve filizlenmenin önlenmesi ve çeşitli uygulamalarla istenmeyen yan etkilerin önlenmesi, gıda radyasyonu için kullanılan uygulamanın beş ana amacıdır.

Gıdaların Dekontaminasyonu

Bileşenlerin dekontaminasyonu için etilen oksit fümigasyonu gibi farklı kullanımlar son yıllarda artmaktadır. Yine de, bu kullanımlardan bazıları yasaklanmış ve gıda ışınlaması, hijyenik gıda kalitesini iyileştirmek için yeni bir yöntem haline gelmiştir. Gıdalardaki küfler, zararlı bakteriler ve mayalar gıda ışınlamasıyla giderilebilir. Bu sayede dekontaminasyon, gıdanın hijyenik kalitesini artırır ve sağlık konularında güvenliğini sağlar.

Gıdaların Muhafazası

Gıda ışınlaması, gıdanın bozulmasına ve bozulmasına neden olan mikroorganizmaları etkisiz hale getirmek için etkili bir şekilde kullanılabilen bir gıda koruma yöntemidir. Böylece gıdanın raf ömrü ve stabilitesi uzar.

Agora Bilim Pazarı

Biyo - İnovasyon: İnovasyonu Bitkilerden Öğrenmek

– Sivrisinekleri yakalayan floresan lambanın işleyişine ilham veren etçil bitkiler…
– Uzay araçlarının suya inişlerine yardımcı olan çam ağaçları…
– Dış cephe kaplama malzemelerine ilham veren lotus çiçeği…
– Ayçiçeğine benzer bir yapıyla oluşturulan güneş panelleri…

Biyo-İnovasyon, doğayı inceleyip ondan esinlenerek insanların problemlerine etkili, kalıcı ve sürdürülebilir çözümler sunmayı amaçlayan bir bilim dalıdır. Örneğin, zararlı maddeleri süzen eğrelti otları, hava temizliği yapan cihazlar için bir model haline gelmiştir. Bazı çöl bitkilerinin hayatta kalmak için geliştirdiği uyum çabaları ise yağmur suyunun toplanması konusunda ve buzdolabında saklanmalarına gerek duyulmaksızın bozulmadan kalabilen aşılara ilham kaynağı olmuştur.

Doğanın geliştirdiği sistemler, şekiller ve yapılar insan hayatına biyo-inovasyon sayesinde uygulanabilmektedir. Biyolojik model anlaşıldıktan sonra bazı müdahaleler sonucunda bu model insanların ihtiyaçlarına göre adapte edilir, üretim bağlamında ise daha uygulanabilir ve uzun ömürlü bir
çözüm oluşturmaya çalışılır. Diğer alanlardaysa bitkiler dünyasını gözlemlemek; bilgi alışverişi ağlarının tasarlanmasında, pazarlamaya yeni yaklaşımların getirilmesinde, inşaat sektöründe hafif yapıların geliştirilmesinde, hem havayı temizleyen hem de enerji üreten yapay fotosentez yönteminin oluşturulmasında yardımcı olmuştur.

Biyo-İnovasyon dokuz örnek olaydan yola çıkarak ihtiyacımızı karşılayacak yeni ürünleri nasıl tasarlayacağımızı ayrıntılı bir şekilde anlatıyor uzmanı R.Bruni, ve doğanın çözümlerine odaklanarak, doğadan ilham alarak fark yaratmanın mümkün olduğunu söylüyor.

Devamını Göster

₺80.00

Satın Al Tüm Ürünler

• Dış Sitelerde Paylaş

Böceklerin Kontrolü

Gıda ışınlaması, meyveye zarar verebilecek yaygın canlı türleri uygulamaları olan trips, pullar ve et böceği gibi zararlı böceklerin kontrolüne olan ihtiyacı azaltır.

Meyve ve Sebzelerde Olgunlaşma ve Filizlenmenin Önlenmesi

Hasat sonrası ışınlama, gıdanın olgunlaşmasını geciktirmek ve filizlenmeyi önlemek ve bu sayede uzun ömürlülüğü artırmak için kullanılabilir.

Çeşitli Uygulamalar ile İstenmeyen Yan Etkileri Önlemesi

Sadece mikrobiyal yükü azaltmak veya patojenik mikroorganizmaları yok etmek ve raf ömrünü uzatmak için yapılan uygulamalarda gıdanın kalitesinde hemen hemen hiçbir değişiklik olmamakla birlikte, sterilizasyon uygulamalarında gıdalarda bazı değişiklikler olmaktadır. Uygulamada bazı değişiklikler yapılarak bu durum engellenebilir.

Gıda Işınlamasının Kullanım Alanları

Her yiyeceğe gıda ışınlaması uygulanmadığı gibi, uygulanan gıdalarda da aynı amaçla gıda ışınlaması yapılmamaktadır. Gıda ışınlamasının avantajları yukarıda genel olarak hangi amaçlarla uygulandığına değinmiştik. Bu kısımda hangi yiyeceklerin ne amaçla uygulandığı anlatılacaktır.

• Yaş meyve ve sebzelerde bozulmaya neden olan mikroorganizmaları inaktive eden,
• Et ve balıktaki protozoa ve helmintleri etkisiz hale getirmek,
• Gıdaların sterilize edilmesinde,
• Baharatların ve kuru sebzelerin pastörize edilmesinde veya sterilizasyonunda,
• Tahıllarda, kuru meyve ve sebzelerde, baharatlarda ve taze meyvelerde böcek ilaçlaması,
• Meyvelerde hasat sonrası olgunlaşmanın düzenlenmesi,
• Yumru ve soğan filizlenmesinin önlenmesi,
• Et, tavuk, balık ve deniz ürünlerinin raf ömrünün uzatılmasında,
• Et, tavuk, deniz ürünleri ve balıktaki patojen bakterilerin yok edilmesinde.

Gıda Radyasyonunda Sınırlayıcı Faktörler

Işınlamadan depolamaya kadar olan süreç çok hassastır ve en ufak bir hata bile sorunlara neden olabilir. Ayrıca, besinlerde renk değişikliği, lezzet kaybı ve doku bozulması gibi sınırlayıcı faktörler istenmeyen durumlardır. Bazı durumlarda ışınlama ile yapılan değişiklikler bazı ürünlerin farklı özellikler kazanmasına neden olabilir.

Ayrıca gıda ışınlamasının altyapı ve ekonomi açısından bazı zorlukları vardır. Gıda ışınlaması maliyetlidir ve ekonomik bir işlem için kritik bir kapasite ve ürün hacmi gerektirir. Gıda ışınlaması birçok farklı amaç için kullanılsa da bazı durumlarda ekstra prosedürlerin uygulanması gerekir.

Gıda Işınlama Dozu

Doz, herhangi bir maddenin dahil olduğu ölçüm sistemi açısından belirli bir süre boyunca kullanılan veya tüketilen belirli bir miktarı ifade eder. Radyasyon dozu, belirli bir süre içinde hedef kitle tarafından emilen veya alınan radyasyon miktarıdır.

Gıda ışınlamasının dozu aşağıdaki maddelere göre şekillenir.

• Gıdanın içerdiği protein, yağ ve su miktarı gibi yiyeceklerin içerikleri,
• Işınlama sırasında gıdanın nem, sıcaklık gibi fiziksel durumu,
• Oksijen ve miktarların varlığı,
• Mikroorganizma sayısı,
• Mikroorganizmanın türü,
• Büyüme ve sporlanma sıcaklığı, yaş ve hassasiyet gibi mikroorganizmanın durumu.

Gıdaya uygulanan doza göre;

• 1,0 kGy'den az: Düşük doz
• 1.0 ile 10.0 kGy arasında: Orta doz
• 10.0 kGy'den yüksek: Yüksek doz

olarak isimlendirilir.

Farklı yiyecekler ve amaçlar için farklı dozaj aralıkları mevcuttur.

Dozimetri

Işınlanacak gıdalardaki hiçbir bileşen emilen dozu belirlemek için kullanılamaz. Bunun yerine, ışınlama işlemi "dozimetri" adı verilen bir madde kullanılarak kontrol edilebilir ve doz dağılımını ölçmek için kullanılır. Gıdanın ışınlama sürecinde emilen doz en önemli noktalardan biridir, bu nedenle dozimetre kullanılabilecek köklü bir teknolojidir. Rutin, mutlak, gösterge ve referans, dört dozimetri seviyesidir. Doz oranı aralıkları için farklı dozimetreler kullanılır. Nem ve sıcaklık gibi dozimetre performansını etkileyen bazı çevresel faktörler vardır.

Wikipedia

Gıda Işınlamasının Güvenliği

Gıda ışınlamasının güvenilirliği, en başından bu yana insanlar tarafından bir sorun olarak görülmüştür. Yıllar boyunca birçok otorite analizinde çeşitli güvenlik konuları tartışılmıştır ve hepsi uygun ışınlamanın güvenilir bir süreç olduğu sonucuna varmıştır. Ayrıca gıda ışınlaması ile ilgili bazı kanunlar ve denetim merkezleri vardır. FDA, ışınlanmış gıdanın güvenliğini 30 yıldan fazla bir süredir yorumladı ve ardından gıda ışınlama sürecinin güvenilir olduğunu buldu. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve ABD Tarım Bakanlığı (USDA) da ışınlanmış gıdanın güvenliğini onayladı.

Radyasyonla sterilize edilmiş gıda için aday polimerik ambalaj malzemelerinin değerlendirilmesi ve onaylanması süreci iki adımdan oluşur: İlk adım, belirli kullanım için aday laminatların veya polimerlerin uygunluğunun teorik olarak değerlendirilmesidir. Aday materyalin gücü, güvenilirliği ve koruması değerlendirilir ve uygun radyasyon dozu için güvenlik marjları belirlenir. Uygulanabilir hasar eşiği tanımları da oluşturulmuştur. Aday malzemeler için, üreticinin veri sayfasındaki veriler, belirtilen gereksinimlerle karşılaştırılır. Ayrıca, istenen uygulama için uygun olduğu düşünülen aday malzemeler daha sonra deneysel doğrulama ve kabul testleri için tavsiye edilir.

İkinci adım, deneysel doğrulama ve kabul testlerinin, genel istatistiksel örnekleme ve veri tabanlı değerlendirme ve ekstrapolasyona dayalı değerlendirme olan veri analizi tekniklerini takiben temsili malzeme partileri üzerinde gerçekleştirilmesidir.

Ek olarak, ışınlanmış gıdanın ışınlamadan sonra güvenliği;

• Gıdalarda radyoaktivite olmaması,
• Toksik, kanserojen ve mutajenik radyolitiklerin yokluğu
• Patojen veya toksin bulunmaması ve
• Besin değerinde azalmama

tarafından kontrol edilir.

Son olarak, gıda ışınlamasının güvenliği ile ilgili bazı maddeler listelenmiştir:

• Işınlama, izin verilen enerjilerde izin verilen kaynaklar kullanılarak yapıldığında gıdayı radyoaktif hale getiremez.
• Gıda ışınlaması kullanımının mutasyon veya seçim yoluyla radyasyona dirençli organizmalar oluşturacağına dair herhangi bir kanıt yoktur. Ayrıca, gıda ışınlaması düzensiz olmayacaktır. Aksine, uluslararası ticaret ve tüketici gereksinimleri, sürecin diğer gıda işlemlerinden daha mutlak uyumlu olacağı anlamına gelecektir.
• Işınlama, besinleri diğer herhangi bir koruma süresinden daha fazla tahrip etmez ve uygun kombinasyon terapileri ile besin indirgenebilirliği azaltılabilir.

Gıda Işınlamasının Etiketlenmesi

FDA, ışınlanmış gıdaların ışınlama için uluslararası sembolü damgalamasını zorunlu kılıyor. 1960'ların sonlarında Hollanda'da ortaya çıkan küresel gıda ışınlama sembolü "Radura" olarak adlandırılır. Ayrıca, radura sembolünün yanı sıra "Radyasyonla tedavi edildi" veya "Işınlanmış" ifadesine sahip olmalıdır.

Wikipedia

International Atomic Energy Agency (IAEA)

Center for Food Safety

Sonuç

İnsanlar için bir gıda koruma yöntemini benimsemek ve uygulamak uzun bir süreçtir. Gıdanın iyonize radyasyon ile ışınlanarak korunması fikri 100 yıllık bir fenomen olsa da 50 yıldır uygulanabilmektedir. Ayrıca gıda ışınlaması ile ilgili çalışmalar ve gelişmeler devam etmektedir. Araştırmacılar, bu yöntemin yan etkilerini en aza indirmek ve diğer gıda koruma yöntemleriyle birlikte kullanarak daha optimum koşullar sağlamak için çalışmalarına devam ediyor.

Gıda ışınlamasının birçok avantajına sahip olmasının yanı sıra, muhafaza edilebilir bir tüketim modelinin temelini oluşturan yapı taşlarına da katkıda bulunabilir.