Gece Yeme Sendromu Nedir? Geceleri Yemek Yemek, Tehlikeli Bir Hastalığa Dönüşebilir!
Healthy Women
Bu içerik tıp ve sağlık ile ilişkilidir. Sadece bilgi amaçlı olarak hazırlanmıştır. Bireysel bir tıbbi tavsiye olarak görülmemelidir. Evrim Ağacı'ndaki hiçbir içerik; profesyonel bir hekim tarafından verilen tıbbi tavsiyelerin, konulan bir teşhisin veya önerilen bir tedavinin yerini alacak biçimde kullanılmamalıdır.
Geceleri yemek yemek aslında birçoğumuzun sahip olduğu kötü alışkanlıklardan. Bütün dünyada olduğu gibi Türk yemek kültüründe de yeri var. Ülkemizdeki bazı bölgelerde gece yatmadan önce yenilen yemeğe “yat geber ekmeği” veya “uykuluk” denildiğini biliyoruz. Günümüzde bu alışkanlığın kilo alma riskini arttırıcı bir davranış olduğunu bilimsel olarak izah edebiliyoruz; ancak bu isimlerden de anlaşılıyor ki, asırlar önce de insanlar, gece yemek yemenin olumsuz sonuçlar doğurabildiğini fark etmişler.
Gece yemek yemek zaman zaman birçok insanın yaptığı bir davranış, fakat ne zaman, hangi koşullarda, ne seviyede bir sağlık sorununa, bir "sendroma" dönüşür? Hangi fizikel ve ruhsal hastalıklarla bağlantısı vardır? Toplumda görülme sıklığı nedir? Bu yazımızda bu soruların cevaplarını bulmaya çalışacağız.
Gece Yeme Sendromu (İng: "Night Eating Syndrome" ya da kısaca NES veya GYS), sabahları iştahsızlık, akşamları fazla yeme (hiperfaji) ve insomnia (uykusuzluk) ile karakterize klinik bir yeme bozukluğu hastalığıdır. Toplumun yaklaşık %1.5 ‘inde görülse de insomnia, obezite, yeme davranış bozukluğu ve psikolojik hastalıkları olan insanlarda bu oran artmaktadır.
Tanı
2010 yılında yapılan bir araştırma sonucunda GYS için şu tanı kriterleri önerilmiştir:
- Kriter A (en az 1'i bulunmalı):
- Enerji miktarının %25’inden fazlasının akşam yemeğinden sonra karşılanıyor olması,
- Haftada en az iki kez gece yemek yeme davranışı
- Kriter B:
- Akşam ve gece yemek yeme davranışının farkında olma ve hatırlama
- Kriter C (en az 3'ü bulunmalı):
- sabahları iştahsızlık ve/veya haftada 4 veya daha fazla kez kahvaltı öğününün atlanması,
- akşam yemeğinden gece yatana kadar veya geceleri de dahil olmak üzere iştahta artış,
- haftada 4 kereden fazla uykuya dalışta zorluk,
- uykuya geçiş için yeme zorunluluğunun oluğuna karşı duyulan inanç,
- akşam ve sonrası duygu durumunun kötüleşmesi
- Kriter D:
- Bozukluk, gündelik fonksiyonda dikkate değer miktarda rahatsızlık ve bozulma ile ilişkilidir.
- Kriter E:
- Bozulmuş yeme düzeninin en az 3 ay boyunca sürmesi gerekir.
- Kriter F:
- Bozukluk, uyuşturucu madde kullanımı ve bağımlılığı, tıbbi sorunlar, ilaç tüketimi veya diğer psikiyatrik bozuklukları takiben ortaya çıkmış olmamalıdır.
GYS ile İlişkili Hastalıklar
GYS ‘nin birçok hastalıkla bağlantılı olabildiğinden söz etmiştik şimdi onları inceleyelim:
GYS ve Obezite
GYS, BKİ (beden kütle indeksi) değeri fark etmeksizin normal ağırlıkta veya obez tüm bireylerde görülebilir; fakat yapılan çalışmalar, oranın obez bireylerde daha yüksek olduğunu göstermiştir. Öyleyse GYS ile obezite arasında doğrusal bir ilişki vardır denebilir. Ancak bu, her obez veya şişman bireyde GYS var demek değildir. GYS sahibi bireylerde farklı olarak gece daha fazla uyanık kalma ve gece uykudan uyanıp yemek yeme yaygındır.
Tabloda da görülmektedir ki GYS olan bireyler kontrol grubuna göre gece boyunca yemek yemeye ve yine gece boyunca enerji alımlarını arttırmaya devam etmektedir. Bu da GYS'nin obeziteyle olan ilişkisini gösterir.
GYS ve Diyabet
Diyabet hastalarında GYS görülme oranı genel toplumda GYS görülme oranının 2 katından fazladır. Bu oranın altında yatan sebepte kişide geceleri hipoglisemiye girme korkusu ile geceleri yeme, uykudan kalkıp yemek yeme davranışlarının görülmesi yatar.
GYS ve Psikolojik Hastalıklar
Araştırmalara göre GYS olanlar olmayanlara göre daha sık depresif duygudurum belirtmişlerdir ancak diğer depresif hastalardan farklı olarak bu hastaların geceleri daha fazla depresif hissettikleri ortaya çıkmıştır. Ayrıca depresif atakların gece yeme sırasında arttığı da bilinmektedir.
Melatonin hormonu uyku döngüsünü ve biyolojik ritmi düzenleyen ayrıca insan psikolojisinde de olumlu etkileri olan bir hormondur. Tabloda görülmektedir ki GYS olan bireylerin (fazla kilolu yada normal kiloda olmalarından bağımsız olarak) melatonin seviyeleri normal insanlara göre düşüktür. Bu da insomnia ve psikolojik hastalıklar ile GYS arasındaki ilişkiyi açıklar.
Sonuç
Toplumda görülme sıklığı ve ilişkili olduğu hastalıklar göz önüne alındığında Gece Yeme Sendromu ciddiye alınması gereken bir yeme bozukluğu hastalığıdır.
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Tanı kriterlerine baktığımızda ise toplumda görülme sıklığının bu kadar fazla olması anlaşılır olmakta. Öyle ki geceleri yemek, uykusuzluk, akşam saatleri ve sonrasında yaşanan depresif ruh hali toplumumuz da dahil olmak üzere tüm dünyada sık yaşanan sağlık problemlerindendir. Ayrıca yemek yemekle ilgili bir hastalık olduğu için sadece kilolu ve obez insanları kapsıyor gibi bir algı oluşmamalıdır. Unutulmamalı ki GYS normal bki değerlerindeki bireyler arasında da oldukça yaygındır.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git-
8
-
6
-
2
-
2
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- M. O. Özdemir. Sofra Düzeni, Yemek Çeşitleri. (3 Ağustos 2020). Alındığı Tarih: 1 Ağustos 2020. Alındığı Yer: Eskişehir Kültür Mirası Envanteri | Arşiv Bağlantısı
- F. Ö. Orhan, et al. (2009). Gece Yeme Bozuklukları. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, sf: 132-154. | Arşiv Bağlantısı
- K. C. Allison, et al. (2010). Proposed Diagnostic Criteria For Night Eating Syndrome. PubMed, sf: 241-247. | Arşiv Bağlantısı
- G. S. Birketvedt, et al. (1999). Behavioral And Neuroendocrine Characteristics Of The Night-Eating Syndrome. JAMA, sf: 657-663. doi: 10.1001/jama.282.7.657. | Arşiv Bağlantısı
- A. Çakmak, et al. (2012). Gece Yeme Sendromu. Beslenme ve Diyet Dergisi, sf: 259-265. | Arşiv Bağlantısı
- A. J. Stunkard, et al. (2003). Two Forms Of Disordered Eating In Obesity: Binge Eating And Night Eating. International Journal of Obesity, sf: 1-12. doi: 10.1038/sj.ijo.0802186. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 02/11/2024 18:31:55 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9092
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
