Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Fritillaria delavayi: Kendini İnsanlardan Saklayacak Şekilde Evrimleşen Bitki!

Fritillaria delavayi: Kendini İnsanlardan Saklayacak Şekilde Evrimleşen Bitki! Flickr Public Domain
3 dakika
4,798
  • Evrimsel Biyoloji
  • Bitki Ekolojisi
Tarihi Geçmiş Haber

Bu haber 2 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.

Tüm Reklamları Kapat

Dünya üzerinde tüm canlı varlıklar, yaşamlarına devam etmek için, bulundukları coğrafyaya uyum sağlamak zorundadırlar. Bunu sağlayan şey, doğal seçilim yoluyla meydana gelen adaptif evrimsel değişimlerdir (bunlara "adaptasyon" deriz). Kamuflaj yeteneği, adaptif evrimin en güzel örneklerinden birisidir. Kamuflaj yeteneği, durup dururken, bireyin kendisinde ortaya çıkan bir özellik değildir; popülasyon içerisindeki belirli gen ve özellik kombinasyonlarının seçilmesiyle, nesiller boyunca, kademeli bir şekilde olur. Her nesilde ortama en uygun renklere ve desenlere sahip bireyler daha kolay hayatta kalıp, daha çok üredikçe, nesiller içerisinde gen ve özelliklerin frekansları değişmeye başlar ve bu sürece evrimsel adaptasyon deriz. Bunun sonucunda, atalarından oldukça farklı görünümlü ancak bulundukları çevreye son derece uyumlu olan torun türler evrimleşebilir.

Bu canlılardan biri olan Fritillaria delavayi çiçeği, kamufle olmak için yeşil ve parlak sarıdan taşların rengine uyum sağlayacak biçimde evrimleşmiştir. Ancak bu evrimi tetikleyen unsur taşların kendisi değildi.

Tüm Reklamları Kapat

Fritillaria delavayi, yüzyıllardır Çin'in Yulong yakınlarındaki Hengduan dağlarında yetişen ve her beş yılda bir haziran ayında çiçek açan, çok yıllık bir bitkidir. Zambakgillerden olan bu ve diğer Fritillaria bitkilerinin soğanlarının, geleneksel Çin tedavi yöntemlerinde öksürüğü tedavi etmek için kullanılabilecek yaygın bir bileşen olarak görülmeye başlaması sonucu, çiçeğin ticari değeri birdenbire artmıştı. İnsanlar, 2000 yılı aşkın bir süredir bu çiçeği hasat etmekteydi ve hasadı yoğunlaştıkça, Fritillaria delavayi ortadan yok olmaya başlamıştı. Current Biology dergisinde konuyla ilgili çalışmanın ortak yazarlarından olan, Kunming Botanik Enstitüsü'nden Dr. Yang Niu bu olayı şöyle açıklıyor:

Çalıştığımız diğer kamufle olan bitkiler gibi, bu Fritillaria'nın kamuflajının evriminin, otçul hayvanlar tarafından yönlendirildiğini düşünülmekteydi; ancak buna neden olacak bu tür hayvanlar bulunmamaktaydı. Sonra, bu evrimin sebebinin insanlar olabileceğini fark edildi.

Bunu test etmek için araştırmacılar, sekiz bitki popülasyonuna odaklandılar. Her bölgedeki hasat baskısını değerlendirmek için, bitki satıcılarından kayıtlar istediler ve bunları, her Fritillaria delavayi nüfusunun altı yıl boyunca, her yıl hangi oranda toplandığını bulmak için kullandılar. Ayrıca bitkileri farklı yerlerde toplamanın ne kadar zor olduğunu tahmin edilebilmekteydi. Bitkilerin arka planlarıyla ne kadar yakından eşleştiğini belirlemek için, her bölgeden kaya ve yaprak örnekleri alınmıştı ve yansıttıkları ışığın rengi ve yoğunluğunu karşılaştırdılar.

Tüm Reklamları Kapat

Yerel bitki toplayıcıları, bazı yerlerde bitkilerin gerçekten de daha iyi kamufle olduğunu söylemekteydiler. Bitkinin çevresiyle daha yakın bir şekilde eşleşmesinin, gerçekten de bitkileri görmeyi zorlaştırıp zorlaştırmadığını belirlemek için, oyunculara Fritillaria delavayi bitkilerinin fotoğraflarını farklı yerlerde gösteren ve mümkün olduğunca hızlı bir şekilde tıklamak için talimatlar veren “Bitkiyi Bul” adlı bir çevrimiçi oyun da oluşturdular.

64 ortak protein kodlayan genlere dayanan maksimum olasılık (ML) ve Bayes çıkarımı (BI) analizlerinden elde edilen 52 türün filogenetik ilişkisi
64 ortak protein kodlayan genlere dayanan maksimum olasılık (ML) ve Bayes çıkarımı (BI) analizlerinden elde edilen 52 türün filogenetik ilişkisi
Plant Molecular Phylogenetics and Evolutionary Genomics

Bilim insanları, tüm bu metrikleri bir araya getirdiklerinde, beklentileri ile eşleştiğini gözlediler. Büyük ölçüde yalnız kalan Fritillaria delavayi popülasyonları için yeşil olmak yeterince kolay av olmak anlamına geliyordu. Bitkinin yapraklarının renginin, insanlar tarafından daha fazla hasat edildikleri bölgelerde (yani seçilim baskısının daha yüksek olduğu yerlerde), tam da büyüdükleri çevrenin renkleriyle uyumlu olarak bronz, kırmızımsı kahverengi veya gri renklerden oluşan renklere sahip olacak biçimde evrimleştikleri keşfedildi.

Yapılan incelemelere göre; ağırlıklı olarak trikromatik (üç renkli) görüşe sahip olan insanlar, bitkilerin renk evrimi üzerinde, dikromatik (iki renkli) görüşe sahip diğer potansiyel memeli otçul adaylarından daha güçlü bir baskı uygulayabilmekteydi. Exeter Üniversitesi Ekoloji ve Koruma Merkezi'nden Profesör Martin Stevens ise bu durumu şöyle yorumluyor:

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

İnsanların sadece hayatta kalmak için değil, evrimin kendisi için de vahşi organizmaların renk değişimi üzerine nasıl doğrudan ve dramatik bir etkiye sahip olabileceğini görmek dikkat çekmektedir. Birçok bitki, onları yiyebilecek otçullardan saklanmak için kamuflaj kullanmaktadır. Ama burada kamuflajın insana tepki olarak geliştiğini gözlemleyebilmektedir.

Sonuç olarak burada insanların diğer türlerin savunma stratejilerindeki evrimini yönlendirdiği sonucuna ulaşılmıştır; ancak bu alanda yeterince araştırma yapılması gerekmektedir. İnsan türünün faaliyetleri, birçok canlının sadece evrimini tetiklemekle kalmamakta, aynı zamanda türlerin yok olmasına da sebep olabilmektedir.

Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
25
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • İnanılmaz 12
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 4
  • Umut Verici! 3
  • Merak Uyandırıcı! 3
  • Tebrikler! 1
  • Üzücü! 1
  • Muhteşem! 0
  • Bilim Budur! 0
  • Güldürdü 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • C. Giaimo. This Plant Evolved To Hide From A Predator. It Might Be Us.. (8 Aralık 2020). Alındığı Tarih: 9 Ocak 2021. Alındığı Yer: The New York Times | Arşiv Bağlantısı
  • P. Barkham. Chinese Flower Has Evolved To Be Less Visible To Pickers. (20 Kasım 2020). Alındığı Tarih: 9 Ocak 2021. Alındığı Yer: The Guardian | Arşiv Bağlantısı
  • Y. Niu, et al. (2020). Commercial Harvesting Has Driven The Evolution Of Camouflage In An Alpine Plant. Current Biology. doi: 10.1016/j.cub.2020.10.078. | Arşiv Bağlantısı
  • Yale News. Due To Humans, Extinction Risk For 1,700 Animal Species To Increase By 2070. (4 Mart 2019). Alındığı Tarih: 9 Ocak 2021. Alındığı Yer: Yale News | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 03/06/2023 01:16:56 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9919

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hominid
Alan
Çocuk
Newton
Biyokimya
Kanıt
Yaşamın Başlangıcı
Makine
Ara Tür
Çekirdek
Mitler Ve Gerçekler
Beslenme Davranışı
Yapay
Antibiyotik
Kan Hastalıkları
Samanyolu Galaksisi
Moleküler Biyoloji
Anne
Sars-Cov-2 (Covid19 Koronavirüs Salgını)
Nasa
Viral Enfeksiyon
Evrimsel Psikoloji
Çağ
Psikoloji
Üreme
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Zamanın İleri Aktığını Nereden Biliyoruz?
Zamanın İleri Aktığını Nereden Biliyoruz?
Karanlık Enerji: Evreni Genişleten Gizemli Enerjinin Kaynağı Ne?
Karanlık Enerji: Evreni Genişleten Gizemli Enerjinin Kaynağı Ne?
Büyük Deprem Nerede, Ne Zaman ve Ne Büyüklükte Olacak? | Deprem Tahmini!
Büyük Deprem Nerede, Ne Zaman ve Ne Büyüklükte Olacak? | Deprem Tahmini!
Hastayken Sesimiz Neden Kalın ve Boğuk Çıkıyor?
Hastayken Sesimiz Neden Kalın ve Boğuk Çıkıyor?
Elektrik Tellerindeki Renkli Toplar Ne İşe Yarıyor?
Elektrik Tellerindeki Renkli Toplar Ne İşe Yarıyor?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
B. Efe, et al. Fritillaria delavayi: Kendini İnsanlardan Saklayacak Şekilde Evrimleşen Bitki!. (14 Ocak 2021). Alındığı Tarih: 3 Haziran 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/9919
Efe, B., Bakırcı, Ç. M. (2021, January 14). Fritillaria delavayi: Kendini İnsanlardan Saklayacak Şekilde Evrimleşen Bitki!. Evrim Ağacı. Retrieved June 03, 2023. from https://evrimagaci.org/s/9919
B. Efe, et al. “Fritillaria delavayi: Kendini İnsanlardan Saklayacak Şekilde Evrimleşen Bitki!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 14 Jan. 2021, https://evrimagaci.org/s/9919.
Efe, Betül. Bakırcı, Çağrı Mert. “Fritillaria delavayi: Kendini İnsanlardan Saklayacak Şekilde Evrimleşen Bitki!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, January 14, 2021. https://evrimagaci.org/s/9919.
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close