Fas'taki Eski Mezarlıklarda Toy Kuşları Cenaze Ritüellerinin Parçasıydı!

- Basın Bildirisi
- Arkeoloji (Arkeolojik Antropoloji)
- Bilim Haberciliği
Yaklaşık 15.000 yıl önce günümüz Fas topraklarında yaşayan insanlar, ölülerini gömerken ritüel yapmak amacıyla dünyanın en iri kuş türlerinden bazılarıyla ziyafet çekmiş olabilirler. Afrika kıtasındaki en eski mezarlıklardan birinde yakın zamanda kesilmiş halde bulunan toy kuşu kemikleri, bu kuşların o dönemdeki insanlar için kültürel açıdan önemli olduğunu gösteriyor. Bulgular, IBIS dergisinde yeni yayınlanan bir araştırmada detaylı bir şekilde anlatılıyor.[1]
Yaklaşık 14.700 yıl önce, bir grup insan, Fas'taki Taforalt Mağarası'nda yaşıyor ve ölülerini yakıyordu. ya da diğer adıyla "Grotte des Pigeons" (Tür: Güvercin Mağarası) olarak da bilinen mağara, 30'dan fazla eski insanın mezarına ev sahipliği yapıyor. O dönemde mamutlar hâlâ kuzey bozkırlarında otluyor, koyunların evcilleştirilmesine ise daha 5000 yıl kadar vardı.
Bu topluluk, yarı göçebe yaşamdan daha yerleşik hayata geçiş sürecindeydi. Bilim insanları mezarlarda bulunan nesneler, topluluktaki insanların günlük yaşamları ve topluluk olarak kültürü hakkında değerli bilgiler sağladığını belirtiyor. Örneğin mağaranın koşulları, kemiklerin, taş aletlerin ve çeşitli biyolojik materyallerin korunmasını sağladı. Araştırmacıların bu sayede elde ettiği DNA bulguları sayesinde ekip, bu insanların yaşamına dair daha net bir tablo çizebiliyor. Daha önceki çalışmalar, ardıç ve meşe palamudu gibi diğer yiyeceklerin yanı sıra Ephedra adlı şifalı bitkiyi yaktıklarını ve tükettiklerini ortaya koymuştu.
Yeni bulgular, ölüm ritüellerine büyük toy kuşlarının da dahil olduğunu gösteriyor. Erkekleri yaklaşık 20 kilogram ağırlığa ulaşabilen bu kuşlar, dünyanın en büyük uçan hayvanları arasında yer alıyor. Günümüzde hâlâ varlıklarını sürdürüyor olsalar da tarih boyunca Avrupa, Asya ve Kuzey Afrika'nın geniş bir coğrafyasında yaşadıkları biliyor. Mağarada ortaya çıkan yeni kanıtlar, bu kuşların Afrika'da uzun yıllardır insanlarla iç içe olduğunu doğruluyor. Mağaradaki kanıtlar, bu kuşların Afrika'daki varlığının çok eskilere dayandığını ve insanlar için değerli olduğunu gözler önüne seriyor. Çalışmanın yazarlarından Londra'daki Doğa Tarihi Müzesi'nde kuş anatomisi koleksiyonlarının kıdemli küratörü Joanne Cooper, şöyle anlatıyor:
Bu kuşların kültürel açıdan önemli olduğunu biliyoruz çünkü insanlar bu kuşları sadece mezarlara koymakla kalmamış, aynı zamanda onları yediklerine dair izler de var. Bunun cenaze törenlerinin bir parçası olduğunu düşünüyoruz. Bunu günümüzde Şükran Günü veya Noel'de yapılan özel bir ziyafete benzetebiliriz.
Araştırmacılar Kesilmiş ve pişirilmiş hayvan kemiklerine en yüksek statüye sahip insanların mezarlarda rastladığını belirtiyor. Bazılarında yaban koyunlarının kafatasları bulunurken, özel bir mezarda kesik izleri olan bir toy kuşunun göğüs kemiği yer alıyordu. Ekip, bunun günümüzde Şükran Günü veya Noel'de hindi yemek ile benzer bir uygulamanın kanıtı olduğunu düşünüyor.
Toy kuşu kalıntılarının tekrar tekrar bulunmuş olması, bu kuşların topluluk nezdinde özel bir anlamı olduğunu gösteriyor. Kuşları avlayıp hazırlamak büyük emek ve zaman gerektirdiğinden ekip bu davranışın günlük rutin bir davranış olmadığını, bir tür ritüel amaçlı ziyafete işaret ettiğini düşünüyor. Cooper, şöyle anlatıyor:
İnsanlar özel bir ortamda yenilen bu özel yiyeceği hazırlamak için ekstra çaba gösteriyor. Toy kuşlarının yaşam alanı, kalıntıların bulunduğu mağaranın etrafındaki dağlık bölge değil. Bu kuşları yakalamak için ovalara inip onları mağaraya geri taşımaları, hazırlayıp pişirmeleri ve yemeleri gerekiyor. Kuşu avlayıp mezarların olduğu bölgeye kadar getirmeleri bu yiyeceğin ölülerle ilişkilendirildiğini de gösteriyor.
Toy kuşları genellikle geniş çayırlıklarda ve tarım arazilerinde yaşar, üremek ve hayatta kalmak için bozulmamış geniş alanlara ihtiyaç duyarlar. Mart ayında, erkekleri dişilere kendilerini göstermek için dans eder ve birbirleri ile mücadeleye girişir.
Çok geniş alana ihtiyaç duydukları için insanların yarattığı tahribattan oldukça fazla etkilenmelerinin yanı sıra insanların kuşları hem yiyecek hem de spor amaçlı avlanması yaşam alanlarının ve popülasyonların ayrışmasına neden oluyor.
Günümüzde Afrika'daki tek bilinen popülasyon Fas'ta yaşıyor ve kritik tehlike altında kabul ediliyor. Bilim insanları Fas'ta yaşayan popülasyonun İspanya'daki popülasyonla yakın akraba olmasına rağmen popülasyonlar genetik olarak oldukça farklı olduğuna dikkat çekiyor. Kuzeybatı Fas'ta yaşayan grupta iki küçük alana ayrılmış toplamda 70 civarı birey olsa da yeni kanıt, bu kuşların bölgedeki varlıklarının nesiller boyunca sürdüğünü gösteriyor.
Araştırma ekibi, antik insanların şah kartallarıyla kurduğu bu kadim bağı ortaya koymanın, günümüzde bu nüfusun yok olmasını engellemek için daha fazla çaba gösterilmesine vesile olmasını umuyor.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- ^ J. H. Cooper, et al. (2025). Late Pleistocene Great Bustards Otis Tarda From The Maghreb, Eastern Morocco. Wiley. doi: 10.1111/ibi.13404. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 13/05/2025 03:51:45 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/20425
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.